مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از اجرایی شدن طرح‌هایی برای ارتقای سطح امنیت سامانه هوشمند سوخت خبر داد.به گزارش اقتصادسرآمد ، هم‌زمان با چهل ‌و سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در گفت‌وگو با مسعود رضایی، مدیر سامانه هوشمند سوخت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی درباره آخرین اقدامات و دستاوردها در این حوزه، گفت: به‌روزرسانی سامانه و نحوه مقابله با حمله سایبری آبان ماه امسال، اجرایی شدن طرح‌هایی برای ارتقای سطح امنیت سامانه هوشمند سوخت، به‌روزرسانی تجهیزات جایگاه‌های عرضه سوخت در کشور و همچنین کاهش زمان انتظار صدور کارت سوخت، از اقدامات مهم در این راستا بوده است.
از حدود سال ۸۶ که سهمیه‌بندی بنزین انجام شده است، فعالیت‌های مختلفی در حوزه توزیع سوخت نفت‌گاز و بنزین در این مدیریت انجام شده است. ما در این ایام به صورت کلی دو مقطع خیلی مهم داشتیم. یکی از این مقاطع مهم سال ۹۸ بود که مجددا سهمیه‌بندی بنزین انجام شد (لازم به توضیح است که در حوزه بنزین از سال ۹۳ تا ۹۸ سهمیه‌بندی بنزین نداشتیم) و سامانه هوشمند سوخت با تلاش همکاران خدوم این مدیریت نگهداری شده است.در حوزه نفت‌گاز نیز از همان سال ۹۳ مصوبه‌ای داشتیم که نفت‌گاز را بر اساس پیمایش توزیع کنیم که در آن بخش سامانه فعال بود و نفت‌گاز بر اساس عملکرد اختصاص می‌یافت. با توجه به گستردگی کاربری‌هایی که بنزین دارد، در سال ۹۸ همزمان با سهمیه‌بندی مجدد بنزین، فعالیت‌های سنگینی در بازه زمانی چهار الی پنج ماهه انجام شد از جمله تعمیرات دوره‌ای جایگاه‌ها، به‌روزرسانی تغییرات از لحاظ نرم‌افزاری و سخت‌افزاری براساس تجهیزاتی که در جایگاه‌ها نصب بود، ظرف مدت سه ماه تقریبا در سطح مناطق و ستاد انجام شد و شرکت ملی پخش توانست برای سهمیه‌بندی آماده شود. از جمله این اقدامات صدور حدود ۱۱ میلیون کارت هوشمند سوخت ظرف یک‌سال بود، چرا که چندسالی بود که سهمیه‌بندی در حوزه بنزین وجود نداشت و تعداد زیادی از هموطنان کارت‌هایشان مفقود شده بود. بنابراین از شروع سهمیه‌بندی در آبان ۹۸ تا انتهای سال ۹۹ حدود ۱۱ میلیون کارت هوشمند صادر و توزیع شد.
اتفاق دیگری که علاوه بر سهمیه‌بندی، در فعالیت سامانه هوشمند سوخت اثرگذار بود، شروع و شیوع بیماری کرونا در اسفند ماه سال ۹۸ بود که باعث محدودیت ما در دسترسی به تجهیزات مورد نیازی شد که از کشورهای دیگر تأمین می‌شد. عموماً بخش‌هایی از فرآیندهای نگهداری در سطح جایگاه‌ها و فرآیند لجستیک کارت هوشمند سوخت از خارج کشور به ویژه شرق آسیا تأمین می‌شد و ما به دلیل عدم ارتباط با شرق آسیا در حدود پنج الی شش ماه ابتدای همه‌گیری، در بخش لجستیک به شدت به مشکل برخوردیم، ولی با همت شرکت‌های طرف قرارداد کارهای چشم‌گیری انجام شد که توانستیم برخی محدودیت‌های کشور برای تأمین از خارج را رفع کنیم. به دنبال این محدودیت‌ها بود که در نیمه اول سال ۹۹ چندین پروژه بزرگ در سامانه هوشمند سوخت شکل گرفت. برخی از قطعات در داخل کشور بومی‌سازی شد و تعدادی از کارت‌ها که قبلا هیچ راهکاری برای استفاده مجدد از آن‌ها نداشتیم، با پروژه‌ای که با شرکت‌های همکار، دانش‌بنیان و همکاران خودمان در قالب پروژه تحقیق و توسعه انجام دادیم را مجدداً به چرخه بازگرداندیم و خوشبختانه در سال ۹۹ که با بیماری کرونا درگیر بودیم و عملاً تأمین قطعه از خارج کشور به ویژه شرق آسیا نیز به سختی امکان‌پذیر بود، به سلامت عبور کردیم. خوشبختانه در حوزه تأمین کارت هوشمند سوخت خدمت‌رسانی مناسبی در آن زمان به هموطنان انجام شد.کارت‌های هوشمند سوختی که احیا شدند، عملا کارت‌هایی بودند که از مبادی مختلف جمع‌آوری شده بود. برای مثال برخی از کارت‌ها از سال ۸۶ در انبار داشتیم که به دلیل این که این کارت‌ها یک بار شخصی‌سازی شده بود، حتی تأمین‌کنندگان این کارت‌ها که در خارج از کشور بودند، اعلام کردند که امکان بازیابی این کارت‌ها وجود ندارد و باید معدوم شوند، اما با پروژه تحقیق و توسعه‌ای که انجام شد این‌ها مجددا به چرخه تولید برگشت.طرح ارتقای جایگاه‌های سوخت را در دست اجرا داریم که هدف از اجرای این طرح، به روزرسانی امنیتی، سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تجهیزات در سطح جایگاه‌ها و سایر بخش‌های سامانه هوشمند سوخت است. بر اساس این طرح، نسل جدید سامانه هوشمند سوخت را اجرایی خواهیم کرد و تا انتهای امسال و اوایل سال آینده، نوسازی سطح جایگاه‌ها نیز عملاً آغاز خواهد شد و به مرور تجهیزات جدید را در سطح جایگاه‌ها خواهیم داشت. کارکرد سامانه هوشمند سوخت در نسل جدید تغییری نخواهد کرد. اما به دلیل این که حدود ۲۷ میلیون کارت هوشمند سوخت در اختیار مردم است و باید از این سرمایه که به مرور تولید شده و در اختیار مردم قرار گرفته است، مراقبت کنیم و حداکثر بهره‌برداری را نیز داشته باشیم، هر طرح توسعه‌ای که با کسب و کار فعلی شرکت همخوانی داشته باشد، قابل اجرا خواهد بود.
سامانه فعلی، تجهیزاتش مربوط به 16سال پیش است و عملاً دیگر تولید نمی‌شود. به طور کلی سرویس سهمیه‌بندی خیلی فرق نمی‌کند، ولی با اجرایی شدن این طرح، مردم خدمات بانکی را راحت‌تر دریافت می‌کنند که البته تا زمانی که طرح نهایی نشود، عملاً روی آن بخش هم نمی‌شود اظهارنظر قطعی داشت، اما طبیعتاً وقتی تجهیزات به روزرسانی شود، خدمت‌رسانی نیز تسهیل خواهد شد.در خصوص سهمیه‌بندی چندین رویکرد الان مطرح می‌شود و یک رویکرد را دولت مطرح کرده است که در قالب تخصیص بنزین به افراد، با استفاده از کارت‌های بانکی که فعلاً در قالب یک طرح پایلوت، اجرایی خواهد شد و در صورت موفقیت‌آمیز بودن آن، بر نوع نگرش نسبت به سهمیه‌بندی و سامانه هوشمند سوخت نیز تأثیرگذار خواهد بود. بنابراین فعلا نمی‌توانیم به دقت بگوئیم که طرح ارتقاء ما در نیمه اول سال آینده چه ویژگی‌هایی خواهد داشت و این امر به طرح‌هایی که دولت در دست بررسی دارد، باز می‌گردد. در هر صورت هر گزینه‌ای یک سری مزایا و معایب خاص خودش را دارد که اگر به ما ابلاغ شود، سامانه هوشمند سوخت آماده پیاده‌سازی آن است. این دو طرح مستقل هستند که می‌توانند، همسو شوند و یا می‌توانند جایگزین یکدیگر شوند، اما نکته حائز اهمیت این جاست که در شرکت ملی پخش این توانمندی وجود دارد که به محض ابلاغ، خود را با آن منطبق کنیم.
مقوله حملات سایبری در واقع اتفاقی است که نه تنها در ایران، بلکه در خیلی از سامانه‌های برتر دنیا، اتفاق افتاده و خواهد افتاد. بنابراین الزاماً قدیمی بودن و یا جدید بودن تجهیزات جلوی حمله را نمی‌تواند صددرصد بگیرد و فقط می‌تواند درصد احتمال آن را کم کند. ما یک سری اقدامات باید قبل از حمله انجام دهیم و پیشگیری کنیم و یک سری هم در حین حمله است که باید بتوانیم سریع تشخیص بدهیم و اقدامات لازم را شروع کنیم و بعد از حمله بتوانیم خدمت سوخترسانی را بازیابی کنیم.علی‌رغم این که تجهیزات سامانه هوشمند سوخت در بخش‌هایی هنوز به روزرسانی نشده است، بعد از حمله سایبری که اتفاق افتاد، به موقع این اتفاق را رصد کردیم و طرح‌های بازیابی خدمت را نیز که از قبل آماده کرده بودیم، به سرعت پیاده‌سازی و واقعاً درصد بسیار بالایی از هم‌وطنان با مشکل روبرو نشدند. طبق برآوردهای انجام شده، در آن زمان کوتاهی که خدمات ما در جایگاه‌ها قطع شده بود، حدود دو درصد مردم کشور به سوخت نیاز داشتند که خوشبختانه بعدازظهر همان روز تعداد زیادی از جایگاه‌ها به سرویس بازگشتند که این امر هم بسیار بود.در حوزه ارتقای تجهیزات و نرم‌افزارها و فرآیندهای امنیتی، اقداماتی در دستور کار داشتیم که بعد از حمله سایبری، این اقدامات سرعت بیشتری گرفته است. در این اختلال همه به عینه دیدند که چقدر مقوله سرمایه‌گذاری در بحث امنیت اهمیت دارد و واقعیت این است که در این بخش با وجود همکاری‌های قبلی، دیدگاه‌ها و فرآیندها بیشتر تسهیل شد. برای مثال در همان زمان قطعی، در جلسه‌ای بودیم که دوستان تصورشان این بود که با یک سی‌دی می‌شود، سامانه‌ای به این عظمت را به‌روزرسانی کرد، در صورتی که چند هزار میلیارد تومان نیاز است تا بتوانیم تجهیزات گران‌قیمت بیش از چهار هزار جایگاه را به روزرسانی کنیم. این تجهیزات که صنعتی، ضدانفجار هستند، قیمت بالایی داشته و نوسازی کل سامانه از سطح جایگاه تا مراکز داده ما و خطوط ارتباطی هزینه بسیار زیادی را نیاز داشت که البته با این رویداد، نگاه‌ها به این مقوله تغییر کرد و با حمایت وزیر محترم نفت و دولت، به ترتیب اولویت‌ها نوسازی این سامانه در دستور کار قرار گرفته است و با بودجه در اختیار قرار گرفته، پروژه‌های ایمن‌سازی و به‌روزرسانی با سرعت بیشتری در حال انجام است.شانا