گروه صمت - با توجه به افزایش چشمگیر درآمدهای نفتی و ذخایر ارزی کشور، کارشناسان نسبت به بروز پدیده صنعت‌زدایی از اقتصاد و وابستگی بیشتر اقتصاد به نفت هشدار می‌دهند.  هرچند آخرین باری که نفت این قیمت را در دنیا تجربه کرده بود، سال ۲۰۰۸ بود، ولی رکورد درآمد نفتی ایران در سال ۹۰ با رقم ۱۱۳ میلیون دلار خورده شد. میزانی که به گفته رستم قاسمی، وزیر نفت وقت، رکورد دار درآمد نفتی در تاریخ جمهوری اسلامی نام گرفت. هرچند پس از آن سال در سال ۹۱ با وجود بالا بودن قیمت نفت، به دلیل تشدید تحریم‌ها، درآمد نفتی ۴۴ درصد کاهش پیدا کرد.
به گزارش اقتصادسرامد، هنوز میزان دقیقی از فروش و درآمد نفتی ایران در سال جاری مشخص نیست ولی مسئولین وزارت نفت و بانک مرکزی از افزایش چشمگیر درآمدهای نفتی و ذخایر ارزش کشور خبر داده‌اند. با وجود اینکه افزایش درآمدهای نفتی در ظاهر یک اتفاق مثبت برای هر اقتصاد هر کشوری است، ولی کارشناسان اقتصادی نسبت به بروز پدیده و خطری به نام صنعت‌زدایی یا بیماری هلندی در اقتصاد هشدار می‌دهند. بیماری هلندی یک مفهوم اقتصادی است که تلاش می‌کند رابطه بین استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی معادن نفت و گاز، طلا و نظایر آن و رکود ناشی از آن را در بخش صنعت داخلی توضیح دهد. واژه‌ای که اولین بار در سال ۱۹۷۷ توسط مجله اکونومیست برای توصیف رکود بخش صنعتی در هلند بعد از کشف گاز طبیعی در دهه ۱۹۶۰ به‌کار گرفته شد.
به زبان ساده، این عارضه زمانی رخ می‌دهد که درآمد یک کشور بر اثر عوامل فصلی به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد و دولت به عنوان متولی اقتصاد هم با تصور دائمی بودن این درآمد آن را در جامعه تزریق می‌کنند. درآمد کشور زیاد شده و پول هم به جامعه منتقل می‌شود. این تزریق پول به جامعه منجر به افزایش نقدینگی، افزایش درآمدها و در نهایت افزایش تقاضا برای مصرف کالاهای مختلف می‌شود و اگر این افزایش تقاضا به صورت ناگهانی انجام شود، عرضه جوابگوی تقاضا نخواهد بود و تعادل عرضه و تقاضا برهم می‌خورد، در نتیجه قیمت‌ها افزایش می‌یابد. در این صورت، دولت با دخالت در بازار برای سرکوب قیمت‌ها وارد عمل می‌شود و از سوی دیگر، با افزایش واردات سعی در ایجاد تعادل در بازار عرضه و تقاضا می‌کند.
نفت بلای جان صنعت خواهد شد؟
شکور غفرانی، در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: پایه تورمی و هزینه‌ها در کشور افزایش پیدا می‌کند، اما با فروش گسترده نفت قیمت ارز پایین نگه داشته می‌شود کم کم واردات به صرفه تر از تولید می‌شود و صنعت زدایی رخ می‌دهد.
بانک مرکزی کف قیمتی برای ارز تعیین کند
وی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه می‌دانیم پس از توافق تقاضای واردات قابل توجهی خواهیم داشت و پس از آن مجدداً احتمال افزایش قیمت‌ها وجود دارد بانک مرکزی باید یک کف قیمتی برای ارز تعیین کند و از آن دفاع کند تا در بلندمدت بتواند قیمت‌ها را کنترل کند.
چرا صنعت‌زدایی شکل می‌گیرد
او می‌گوید: طي دو دهه اخير اقتصادهاي پيشرفته در جهان، شاهد کاهش مداوم سهم اشتغال صنعتي از کل اشتغال بوده اند؛ پديده اي که به آن «صنعت زدايي» اطلاق مي شود. در حال حاضر، در بيشتر کشورهاي صنعتي، فقط بخش کوچکي از کل اشتغال، مربوط به بخش صنعت است. همچنين، اقتصادهاي پوياي آسياي شرقي در دهه اخير، شاهد صنعت زدايي بوده اند. 
تاثیر نگاه هیجانی بر حوزه انرژی
غفرانی تصریح کرد: نگاه، عزم و هیجانی که در ابتدای سال در حوزه تولید و حمایت و پشتیبانی از تولید وجود داشت به یکباره وارد تنش جدی شد که متاسفانه آرزوها، اهداف و برنامه‌های ما در سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی ‌ها را دچار مخاطره جدی کرد.این کارشناس اقتصادی معتقد است که تداوم این نگرش نادرست در اقتصاد کشور موجب ایجاد یک چرخه معیوب در اقتصاد شده که با تولید تورم آغاز و پس از طی کردن پله‌های سرکوب تورم، افزایش واردات، جهش ارز، سرکوب صادرات و رکود، باز به نقطه تولید تورم بازمی‌گردد.
او افزود: کانون اصلی صنعت‌گرایی و شکست چرخه معیوب، اصلاح سیاست‌های ارزی است و مادامی که این اصلاح صورت نگیرد، میل به دلالی و سفته‌بازی جایگزین انگیزه برای تولید خواهد شد.
مفهوم اقتصاد صنعتی را باید متفاوت از اقتصاد معیشتی دانست که در آن تولید تنها در حد کفاف مخارج زندگی صورت گیرد. او در کنار این دو، مفهوم سومی را نیز بررسی و اظهار کرد: در کنار اقتصاد صنعتی و صنعت معیشتی، صنعت گلخانه‌ای هم پس از دهه ۴۰ وجود داشته است. اتاق کنونی بازرگانی، در ابتدا «اتاق تجارت» بوده است، در واقع تجارت، تمام فعالیت‌های اقتصادی را شامل می‌شود. با این تعریف، قانون تجارت قانون تمام فعالیت‌های اقتصادی و اتاق تجارت، اتاق تمام این فعالیت‌های اقتصادی است، در نتیجه تولید کارخانه، بازرگانی، امور بانکی و بیمه‌ای همه فعالیت‌هایی هستند که می‌توان به آن نام «تجارت» اطلاق کرد.در این سال‌ها، هرگز آن گونه که باید اصلاحات ساختاری انجام نشد و حتی با رونمایی از بودجه ۱۴۰۰ مشخص شد که دولت برای درآمد‌های حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی و خالص صادرات گاز، رقم ۱۹۹.۲ هزار میلیارد تومان را در نظر گرفته است؛ رقمی که در مقایسه با بودجه سال جاری، رشد ۲۵۰ درصدی را نشان می‌دهد. این افزایش چشمگیر درآمد‌های نفتی، انتقاد کارشناسان و نمایندگان مجلس را در بر داشت.