میراث فرهنگی دریایی در فرآیند برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی
پارلمان و شورای اروپا بخشنامه 89/2014 در قالب یک چارچوبی برای برنامهریزی فضایی دریا (MSP/marine spatial planning) با هدف ارتقای پایداری از نظر رشد اقتصاد دریایی -Blue economy-، توسعه مناطق دریایی و استفاده از منابع دریایی تدوین نموده.در این بخشنامه میراث فرهنگ دریایی (Maritime Culture Heritage/MCH) به عنوان یک فعالیت بالقوه و بهرهوری از فضای دریایی در نظر گرفته شده است. از این روی، میراث فرهنگی دریایی باید در برنامه ریزی فضای دریایی در کنار موضوعاتی مانند: حمل و نقل، محیط زیست و گردشگری در نظر گرفته شوند. در بخشنامه برنامه ریزی فضای دریایی اتحادیه اروپا صرفاً به میراث فرهنگی دریایی اشاره شده که به تبع آن، این موضوع نیز به عنوان قسمتی از فرآیندهای مختلف برنامه ریزی فضای دریایی باید در نظر گرفته شود. در واقع میراث فرهنگی دریایی به دلیل تأثیر اجتماعی و اقتصادی و سهم کلیدی که در پایداری محیطی دارند نقش خاصی را در توسعه پایدار (Sustainable development) ایفا میکنند. از این رو، فرهنگ و میراث فرهنگی نه تنها به عنوان یک مؤلفه ساختاری، بلکه به عنوان عاملی ضروری در حرکت به سوی جامعهای پایدارتر (society sustainability) در نظر گرفت.با این حال، برنامه ریزی فضای دریایی باید مفهوم گستردهتری از میراث فرهنگی دریایی را ارائه کند تا رویکرد جامعتری از محوطههای باستانشناختی خلق شود. قطعاً وجود یک چشم انداز فراگیر برای منابع دریایی به خلق اقتصاد دریایی(Blue growth/ Blue economy) موفق کمک خواهد کرد. بخشنامه برنامه ریزی فضای دریایی برای مدیران فرهنگی فرصتی منحصربفرد جهت ادغام میراث فرهنگی دریایی و زیرآب (Underwater cultural heritage/UCH ) در توسعه سیاست برنامه ریزی فضای دریایی، توصیهها و برنامه ملی در سطح یک منطقه کلان فراهم مینماید.
یکی از رسالت های دولتهای مدرن حراست از میراث فرهنگی است از این رو بهره وری از برنامه ریزی فضای دریایی یک فعالیت ضروری به حساب میآید. با این وصف، اغلب اوقات میراث فرهنگی در برنامه ریزی فضای دریایی در نظر گرفته نمیشود. از این سو، برای میراث فرهنگی نیز باید همانند ارزیابی منابع محیط زیستی شرایطی را در نظر گرفت.
شایان ذکر است، میراث فرهنگی ایستا نیست بلکه دائماً در حال تغییر و تحول است. مفاهیم و تصورات ما از میراثفرهنگی با ارزشها، نگرشها و جهانبینی کنونی ما گره خورده است.
در مفهوم برنامه ریزی فضای دریایی بسیاری از میراث فرهنگی در زیرآب یا ساحل قرار دارنداز آن جمله میتوان به: «فانوسهای دریای، کارخانههای کشتیسازی، مغروقها، دهکدههای ماهیگیری و غیر اشاره نمود که مجموعاً تجلی تاریخی فعالیتهای دریایی فعلی و بخشهایی مانند حمل ونقل، کشتیسازی، ترابری دریایی و ماهیگیری میباشند. از این سو، محوطههای تاریخی نشان دهندهی تعامل بشر با دریاها در گذشته است.
در نهایت کلیه فعالیتهای دریایی مدرن، مانند: مزارع بادی یا دستگاههای ایمنی دریایی، به بخشی از آینده میراث فرهنگی دریای تبدیل خواهند شد.
بررسی میراث فرهنگی دریایی در برنامه ریزی فضای دریایی کشور سوئد در سال 2018 نشان داد که عمدهی محوطههای تاریخی بر روی خشکی حاوی ارزشهای فرهنگ دریایی میباشند. این موضوع یادآور این نکته است که برخی از محوطههای باستان شناختی که در کنار دریا قرار دارند به شکل عامدانهای در مرز بین خشکی و دریا ساخته شدهاند زیرا از مزیای دریایی و زمینی بهرهمند شوند. به بیان دیگر، معیشت و صنایع سنتی مانند: «تجارت دریایی، ماهیگیری و کشتیسازی در مکانهایی ایجاد شده اند که دسترسی به دریا و خشکی فراهم باشد. در واقع، به نوعی ما شاهد تاثیر خشکی و دریا در معشیت و صنایع سنتی و مدرن میباشیم که ریشههای آن در حوزهی پژوهشهای فرهنگ و باستانشناسی دریایی قابل پیگیری است. از این منظر، در پروژه BalticRIM (Baltic Sea Region Integrated Maritime Cultural Heritage Management/مدیریت یکپارچه میراث فرهنگی دریایی در دریای بالتیک) مفاهیم تلاقی خشکی و دریا و تاثیر آن بر برهمکنشهای بشری آشکار است و گنجاندن میراث فرهنگی دریایی و زیرآب در مدیریت یکپارچه نواحی ساحلی (ICZM) نیز ضروری به نظر میرسد.
برای نمونه در برنامه ریزی فضای دریایی فنلاند نیز میراث فرهنگی دریایی به عنوانم یکی از مولفههای اقتصاد دریایی در کل این فرآیند در نظر گرفته شد.
در ایران طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM) و برنامه ریزی فضای دریایی (MSP) زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی کشور انجام میگیرد که شوربختانه در دو طرح یاد شده بخشی تحت عنوان میراث فرهنگی دریایی وجود ندارد و امیدواریم میراث فرهنگی دریایی را نیز به عنوان بخشی از فرآیند دو طرح یاد شده توسط سازمان بنادر و دریانوردی در نظر بگیرند تا از درصد تخریب یادبودهای تاریخی ساحلی و دریایی کاسته شود.
یکی از رسالت های دولتهای مدرن حراست از میراث فرهنگی است از این رو بهره وری از برنامه ریزی فضای دریایی یک فعالیت ضروری به حساب میآید. با این وصف، اغلب اوقات میراث فرهنگی در برنامه ریزی فضای دریایی در نظر گرفته نمیشود. از این سو، برای میراث فرهنگی نیز باید همانند ارزیابی منابع محیط زیستی شرایطی را در نظر گرفت.
شایان ذکر است، میراث فرهنگی ایستا نیست بلکه دائماً در حال تغییر و تحول است. مفاهیم و تصورات ما از میراثفرهنگی با ارزشها، نگرشها و جهانبینی کنونی ما گره خورده است.
در مفهوم برنامه ریزی فضای دریایی بسیاری از میراث فرهنگی در زیرآب یا ساحل قرار دارنداز آن جمله میتوان به: «فانوسهای دریای، کارخانههای کشتیسازی، مغروقها، دهکدههای ماهیگیری و غیر اشاره نمود که مجموعاً تجلی تاریخی فعالیتهای دریایی فعلی و بخشهایی مانند حمل ونقل، کشتیسازی، ترابری دریایی و ماهیگیری میباشند. از این سو، محوطههای تاریخی نشان دهندهی تعامل بشر با دریاها در گذشته است.
در نهایت کلیه فعالیتهای دریایی مدرن، مانند: مزارع بادی یا دستگاههای ایمنی دریایی، به بخشی از آینده میراث فرهنگی دریای تبدیل خواهند شد.
بررسی میراث فرهنگی دریایی در برنامه ریزی فضای دریایی کشور سوئد در سال 2018 نشان داد که عمدهی محوطههای تاریخی بر روی خشکی حاوی ارزشهای فرهنگ دریایی میباشند. این موضوع یادآور این نکته است که برخی از محوطههای باستان شناختی که در کنار دریا قرار دارند به شکل عامدانهای در مرز بین خشکی و دریا ساخته شدهاند زیرا از مزیای دریایی و زمینی بهرهمند شوند. به بیان دیگر، معیشت و صنایع سنتی مانند: «تجارت دریایی، ماهیگیری و کشتیسازی در مکانهایی ایجاد شده اند که دسترسی به دریا و خشکی فراهم باشد. در واقع، به نوعی ما شاهد تاثیر خشکی و دریا در معشیت و صنایع سنتی و مدرن میباشیم که ریشههای آن در حوزهی پژوهشهای فرهنگ و باستانشناسی دریایی قابل پیگیری است. از این منظر، در پروژه BalticRIM (Baltic Sea Region Integrated Maritime Cultural Heritage Management/مدیریت یکپارچه میراث فرهنگی دریایی در دریای بالتیک) مفاهیم تلاقی خشکی و دریا و تاثیر آن بر برهمکنشهای بشری آشکار است و گنجاندن میراث فرهنگی دریایی و زیرآب در مدیریت یکپارچه نواحی ساحلی (ICZM) نیز ضروری به نظر میرسد.
برای نمونه در برنامه ریزی فضای دریایی فنلاند نیز میراث فرهنگی دریایی به عنوانم یکی از مولفههای اقتصاد دریایی در کل این فرآیند در نظر گرفته شد.
در ایران طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی (ICZM) و برنامه ریزی فضای دریایی (MSP) زیر نظر سازمان بنادر و دریانوردی کشور انجام میگیرد که شوربختانه در دو طرح یاد شده بخشی تحت عنوان میراث فرهنگی دریایی وجود ندارد و امیدواریم میراث فرهنگی دریایی را نیز به عنوان بخشی از فرآیند دو طرح یاد شده توسط سازمان بنادر و دریانوردی در نظر بگیرند تا از درصد تخریب یادبودهای تاریخی ساحلی و دریایی کاسته شود.

ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
هدیه دولت به مناسبت روز ازدواج
-
کارخانه پارسیلون بازگشایی مجدد می شود؟
-
امکانات تفریحی دولت در اختیار زوجهای جوان قرار گیرد
-
برجام اثری در اقتصاد کشور ندارد
-
آمریکا به خواستههای منطقی ایران پاسخ موثر بدهد
-
غربیها منافع ایران، چین و هند را نادیده میگیرند
-
برگزاری دور جدید مذاکرات تهران- ریاض؛ این بار در سطح دیپلماتیک
-
در وضعیت فعلی هرگونه افزایش قیمت خودرو موجب تنش در بازار می شود
-
رشد بیش از ۱۰۰ درصدی توسعه پابندهای الکترونیکی در ماههای اخیر
-
میراث فرهنگی دریایی در فرآیند برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی
اخبار روز
-
اصلاح ساختار بانکها با کاهش اضافهبرداشت و تقویت ثبات مالی
-
امضایی که امید آفرید؛ امنیت شغلی و قرارداد مستقیم برای صدها خانواده در شرکت پالایش نفت تهران
-
تاکید وزیر راه و شهرسازی بر نظارت بر نرخ بلیت هواپیما در ایام اربعین
-
شاخص بورس ۶۰ هزار واحد ریخت
-
نقش آفرینی راهآهن در کاهش ناترازی انرژی کشور/قطار چین چگونه به تامین برق ایران کمک میکند؟
-
اقتصاد روستایی در مسیر تحول
-
پایان بهسازی موج شکن غربی بزرگترین بندر ماهیگیری کشور در بندر کنگ
-
پهلوگیری پنجمین کشتی حامل گندم در بندر امام خمینی(ره) طی سال جاری
-
رهاسازی بیش از ۹۰ میلیون انواع بچه ماهی خاویاری و استخوانی در گرگانرود
-
نظر استانداری هرمزگان در رابطه با حادثه بندر شهید رجایی
-
تشریح نظر تیم بررسی استانداری هرمزگان پیرامون حادثه بندر شهید رجایی
-
افزایش سطح مبادلات تجاری و حملونقل بینالمللی ایران و ترکیه با رفع مشکلات مرزی مشترک
-
مهدی بیرانوند، برترین نویسنده جوان جشنواره ملی ذهن زرین شد
-
پرونده سی و ششمین سالگرد بزرگداشت رحلت امام خمینی (ره)
-
ضرورت بهرمندی از مراکز داوری در بخش های اقتصادی کشور
-
افزایش ۴ درصدی بارگیری بار در راهآهن زاگرس
-
واریز بیش از ۸۰۰۰ میلیارد ریال سودبه حساب اعضای فرهنگیان بازنشسته
-
ادعای تعلق جزایر سهگانه به امارات فاقد هرگونه ارزش حقوقی است
-
تأسیسات پارسیان با اتمام تعمیرات اساسی آماده تولید زمستانی می شود
-
تشکیل نخستین شرکت سهامی عام تامین سرمایه برای صیادان