گروه اقتصاد - محمد آیتی - سال‌هاست بسیاری از کارشناسان اقتصادی تاکید داشته و دارند که باید ظرفیت معادن را بیش از پیش فعال کرد. در همین راستا، رهبر انقلاب هم در دیدار با نمایندگان مجلس یازدهم به این موضوع مهم، اشاره کردند و گفته می‌شود در شرایط تحریم که مخصوصاً نفت ایران، مشتری خاصی ندارد، بهره‌گیری از معادن بهترین راه جایگزین برای درآمدهای نفتی است.
سهم بسیار کم و یک درصدی با بازدهی پایین بخش معدن در ارزش تولید کشور، علیرغم داشتن یک درصد جمعیت دنیا و هفت درصد ذخایر معدنی جهان، قابل تامل است.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۰، بیش از 75 درصد چالش‌های بخش معدن، شامل قوانین و نبود یک راهبرد طولانی و مشخص معدنی و همچنین مربوط به سوءمدیریت و مشکلات معدن‌داران است. اینکه چه باید کرد تا از این فضای ناخوشایند خارج شویم، موضوعی است که از حسن نوروزی، نماینده رباط کریم و بهارستان جویا شدیم.
او به اقتصاد سرآمد گفت: به اعتقاد من، دولت در جایی که معادن وجود دارد باید خود را با معدن‌دار که همان بخش خصوصی است به صورت 50 – 50 در سود و زیان شریک کند.
نایب رییس کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس افزود: اینکه معادن به بخش خصوصی داده شود و آن‌ها پس از سه، چهار سال، تیلیاردر شوند، معنی ندارد.
نوروزی تصریح کرد: معدن جزو انفال و سرمایه عمومی است و دولت باید پیش از اعمال راهبرد خود، مطالعات جدی داشته باشد تا با خردجمعی بتواند نقشه راه را ترسیم کند.
وی اظهار داشت: من فکر می‌کنم بهتر است دولت، تعاونی‌ها را به عنوان بخش دولت وارد کار کند. تشکیل تعاونی‌ها باید توسط خود دولت باشد نه اینکه به عده‌ای بگوید بروید و تعاونی تشکیل دهید.
وضعیت کنونی در واگذاری معادن، تنها در حال پر کردن جیب عده‌ای خاص است
این عضو مجمع نمایندگان استان تهران یادآور شد: وضعیت کنونی در واگذاری معادن، تنها در حال پر کردن جیب عده‌ای خاص است و این روند، به نفع دولت نیست و از طرفی، منجر به خام فروشی شده است. متاسفانه کشور ما، مواد با ارزش معدنی را خام می‌فروشد و پس از فرآوری با قیمت چندبرابری از کشورهای دیگر، وارد می‌کند. این مسیر، یعنی ضربه مهلک به اقتصاد کشور.
نوروزی با اشاره به اینکه، معادن باید در خدمت نظام باشد، افزود: وقتی تعاونی‌ها از طرف دولت و بخش خصوصی وارد میدان عمل شدند، آنگاه دولت باید مسیر وام و تسهیلات را برای ادامه کار، هموار کند تا به مرور شاهد فرآوری مواد معدنی باشیم.نماینده رباط کریم و بهارستان گفت: در شهرستان رباط کریم، معدن بالاست را داریم. این معدن در اختیار بخش خصوصی است و هر واگنی را 60 هزار تومان می‌فروشد و روزی هزار واگن، فروش دارد. چرا باید این اتفاق بیفتد؟ کار باید دست دولت باشد یا ترکیبی از دولت و بخش خصوصی. متاسفانه، فساد و رانت در واگذاری معادن مشهود است.
وی در پاسخ به اینکه آیا در ایران زیرساخت‌ها برای فرآوری مواد معدنی، مهیا است؟ گفت: مشکل خیلی خاصی در این رابطه نداریم. اگر کمبودی هم باشد با برنامه‌ریزی، حل می‌شود. برای همین است که می‌گویم تعاونی‌ها را باید پای کار آورد تا با پرداخت تسهیلات دولتی، کارها تسریع شود. ما در این راستا، مشکل منابع مالی نداریم.
عده‌ای می‌گویند چون تحریم هستیم نمی‌توانیم ماشین‌آلات معدنی را وارد کنیم
نوروزی در پایان خاطرنشان کرد: عده‌ای می‌گویند چون تحریم هستیم نمی‌توانیم ماشین‌آلات معدنی را وارد کنیم. اولاً که شرکت‌های داخلی تا حدی این توان را دارند که این ماشین‌آلات را تولید کنند. دوماً با رایزنی می‌شود بخش دیگر را هم از طریق واردات، تامین کرد. باید شرکت‌های دانش بینان را بیش از پیش وارد عرصه کنیم. این گروه‌ها، محق‌ترین افراد در گرفتن تسهیلات هستند. متاسفانه خیلی از مخترعین ما، محصول‌شان پس از ثبت، تجاری‌سازی نمی‌شود که نیاز است دولت نگذارد این وضع ادامه پیدا کند.
سلمان اسحاقی، نماینده قائن در گفت‌وگویی اظهار داشت: یکی از خواهش‌های ما از آقای رئیسی در روز‌های ابتدایی که دولت سیزدهم بر سر کار آمد این بود که کارگروهی تشکیل دهند که فقط سرمایه‌گذاران را مجاب کنند روی معادن ایران، سرمایه‌گذاری علمی داشته باشند.
وی افزود: صنایع، معادن و کشاورزی ایران، می‌تواند کشور را از بحران تحریم‌ها به سلامت عبور دهد، اما بخش عمده‌ای از این مسئولیت‌ها که متوجه وزارت صمت است، به خوبی پیگیری نشده است. وزارت صمت مخصوصاً در حوزه معدن از انسجام و همبستگی خاصی برخوردار نیست و اساساً سرمایه‌گذاری در این بخش، مغفول واقع شده است. از وزارت صمت می‌خواهم که گزارش دهد چند درصد از سرمایه‌گذاران را برای سرمایه‌گذاری در بخش معادن و صنایع تشویق کرده است و این بسته‌های تشویقی چه بوده است؟ اگر فقط به سمت احیای معادن و صنایعی که از ظرفیت بالایی برخوردارند برویم، سیر بیکاری در کشور نزولی و روند توسعه افزایشی می‌شود.