گروه دریامحور - حسین شیرزاد - تحلیلگر و دکترای توسعه کشاورزی - با توجه به اینکه در بسیاری از حوزه های رودخانه های مرزی همجوار، کشور فاقد رژیم حقوقی تعیین شده و استوار است باید پیمان ها، تعهدات و اصول حقوقی مترتب بر رودخانه های مرزی به عنوان یک ضرورت ملی، بصورت تفصیلی مورد بازبینی فنی- حقوقی، چازنی قرار گیرد.
این موافقت نامه بین دو دولت ایران و عراق هم شامل رودهای متوالی می شود که بالا دست و پایین دست دارد و مرز را قطع می کند و هم شامل رود همجوار می شود که یک دولت در یک طرف و دیگری در طرف دیگر آن است.معاهده سال 1351با افغانستان درخصوص قرارداد تعیین رژیم حقوقی رود هیرمند‌ به عنوان بزرگترین رود فلات ایران و افـغانستان، گسترش حوضهء رودخانه هیرمند‌ در‌ فضای‌ سرزمینی دو کشور ایران و افغانستان و قرار گرفتن بخشی از مسیر آن به عنوان مرز‌ دو‌ کشور باعث شده تا هیرمند به‌ عنوان رودخانه بین المللی محسوب گردد.
این رودخانه‌ تماما‌ از‌ افـغانستان‌ سرچشمه مـی‌گیرد و 95 درصد از مسیر آن در فضای سرزمینی افغانستان واقع است که این‌ وضعیت‌ باعث‌ شده است افغانستان امکان استفاده بیشتری از آب‌ هیرمند داشته باشد،بعلاوه به دلیل‌ هموار‌ بودن بخش دلتای رودخانه و قرار گرفتن‌ بخشی از مسیر رودخـانه بـه عـنوان مرز مشترک دو کشور‌ و تغییر مـسیر رودخـانه در مـواقع طغیانی اختلافاتی در مورد مکان مرز بوجود آمده‌ است.
 در پی این‌ مسائل قراردادهای متعددی بین دو‌ کشور‌ به‌ امضاء رسیده ولی با این حال دو کشور‌ هـنوز‌ نـتوانسته‌اند بـه یک توافق نهایی در مورد استفاده از آب هیرمند دست‌ پیدا کنند.در ارتباط با رودخانه های مرزی ایران و ترکمنستان، مطابق ماده 1 کنوانسیون عشق آباد، آب تجن به ده قسمت مساوی تقسیم شد که سه قسمت از آن ایران و بقیه از آن اتحاد جماهیر شوروی (سابق) بود.پس از تشکیل کشور ترکمنستان، سد مشترک دوستی در منطقه پل خاتون سرخس بر روی این رودخانه مرزی احداث گردیده و در حال حاضر نیروی برق و آب آن به صورت مشترک در حال بهره برداری است. سد دوستی‌ در نقطهء صفر مرزی بین ایران و ترکمنستان قرار دارد،حجم مخزن این‌ سد‌ 25/1‌ میلیارد متر مکعب است.هدف از احداث این‌ سد‌ تأمین‌ آب اراضی‌ دشت سرخس به میزان 25 هزار‌ هکتار‌ بـرای ایـران و 26 هزار هکتار توسعه آبیاری‌ برای ترکمنستان و مهار سیلابها و همچنین‌ انتقال سالانه 150 میلیون متر‌ مکعب‌ آب‌ به مشهد‌ عنوان‌ شده‌ است.این سد بر روی رودخانه هریرود‌ احداث‌ شده‌ است،این رودخانه از کوههای مرکزی افغانستان سـرچشمه مـی‌گیرد و پس از عبور از‌ شهر‌ هرات بخشی از مرز ایران افغانستان‌ را و همچنین حدود‌ 112‌ کیلومتر ازمرز ایران و ترکمنستان‌ را‌ تشکیل می‌دهد.دبی رودخانه به‌طور متوسط 1/2 میلیارد متر مکعب در سال می‌باشد کـه طـبق‌ توافق،50‌ درصد آب متعلق به ایران‌ است. اترک هم دیگر رودخانه مشترک مرزی ایران و ترکمنستان است.این رودخانه از ایران سرچشمه گرفته و قسمتی از مرز ایران و ترکمنستان را در شمال ایران تشکیل داده و در نهایت در حوالی دریای خزر وارد دریا می شود؛ در چات (نقطه مرزی)رودخانه سومبار ترکمنستان به آن ملحق می شود.درخصوص ایجاد تأسیساتی در پل خاتون بر روی هریرود نیز مذاکراتی با دولت ترکمنستان درحال انجام است . در خصوص رودخانه های مرزی ایران و پاکستان نیز تا کنون معاهده خاصی شکل نگرفته است. رودخانه سیانجان (تلخ آب) که یک رودخانه کاملا مرزی است از کوه پاچنشاهی واقع در میرجاه- 15 کیلومتری شرق زاهدان- سرچشمه می گیرد و به موازات خط آهن زاهدان به میرجاوه به سوی جنوب شرقی جریان می یابد .
این رود در محدوده شهرستان خاش خط مرزی ایران و پاکستان را تشکیل می دهد و پس از مخلوط شدن با رودهای لادیز و گزو در 135 کیلومتری شرق خاش از خط مرزی خارج و مازاد آب های آن به هامون ماشکل واقع در خاک پاکستان سرازی می شود .
پروتکل 1334رودخانه ساری سووقره سو با ترکیه، اگرچه در سال 1335 به تصویب مجلس شورای ملی رسید، اما همواره محل تنش دو کشور بوده است. این رودخانه ها در غرب کشور و در مرز کشور ایران و ترکیه قرار دارند. پروتکلهایی در خصوص بهره برداری از آب آنها بین کشور ایران و ترکیه وجود دارد، ولی همواره بر سر اجرای آنها اختلافاتی با کشورهای مقابل وجود داشته است.رودخانه آستارا جای از ارتفاعات مشترک در کشور ایران و آذربایجان در شمال غربی ایران سرچشمه گرفته آورد سالیانه آبی حدود 70 میلیون مترمکعب را جمع آوری و به دریای خزر می ریزد.این رودخانه در قسمت اعظمی از طول کوتاه خود مرز دو کشور را تشکیل می دهد و تاکنون نیز پروتکل رسمی در خصوص بهره برداری از آب آن بین دو کشور منعقد نشده است.از معاهده1304 با اتحاد جماهیرشوروی در مورد ارس، اترک و سایر رودخانه های مشترک، تا پروتکل نهایی همکاریهای اقتصادی بین جمهوری اسلامی ایران و اتحاد شوروی که در تاریخ 30 خرداد 1359 به امضاء رسید و در 13 تیر همان سال ماده واحده آن از تصویب شورای انقلاب گذشت.طرف شوروی جریان تهیه طرحهای فنی احداث مجموعه تأسیسات آبی را به اطلاع طرف ایرانی می رساند و قرار برادامه مذاکرات کارشناسان طرفین می شد. در تاریخ 15 آذر 1367 ( دسامبر 1988 ) دولتهای ایران و شوروی پس از امضای موافقتنامه راجع به استفاده مساوی مشترک از قسمتهای مرزی رودخانه های ارس و اترک برای آبیاری و تولید نیروی برق به تاریخ 20 مرداد 1336، متممی را نیز در اسفند همان سال درباره رود تجن به امضاء رساندند.