به گزارش اقتصادسرآمد ازپرتال حمل و نقل، بندر شهید رجایی با مساحت بیش از ۲۴۰۰ هکتار در چهار حوزه اصلی شامل ترمینال کانتینری کالاهای عمومی جنرال کارگو مواد فله و معدنی و مخازن نفتی فعالیت نموده و با داشتن سهمی بالغ بر ۸۱ درصد از کل عملیات تخلیه و بارگیری کانتینری بیش از ۵۶ درصد از کل صادرات کشور به عنوان حیاتی ترین بندر کشور در حمل و نقل کالا محسوب می گردد .
عمده فعالیت تخلیه و بارگیری در بندر شهید رجایی توسط دو شرکت بندری سینا وابسته به بنیاد مستضعفان و بنا بخش خصوصی صورت میگیرد که بالغ بر ۸۳/۶ میلیون تن عملیات تخلیه و بارگیری توسط دو شرکت یاد شده در سال ۱۴۰۲ انجام شده است .
 
بر اساس مشاهدات اولیه در ساعت ۱۲ ظهر روز ۶ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ آتش سوزی از یکی از کانتینرها واقع در محوطه کانتینری شرکت سینا آغاز و با شعله ور شدن و ایجاد انفجار شدید محدوده وسیعی از اسکله و مناطق اطراف را تحت تأثیر قرار داد و بر اثر موج انفجار شیشه های ساختمان ها و خودروها شکسته و لرزش هایی تا شعاع ۳۰ کیلومتری محل حادثه احساس گردید .
 
پس از وقوع انفجار در اسکله بندر شهید رجایی ستاد مدیریت بحران استان به ریاست استاندار به سرعت تشکیل و مجموعه ای از اقدامات اضطراری در سطوح ملی و استانی به مرحله اجرا درآمد که از اهم نتایج آن می توان انجام بیش از ۱۶۰ مورد خدمات امدادی ) کمک های اولیه درمان گرمازدگی و سوختگی به نیروهای عملیاتی و حادثه دیدگان تأمین خون و فرآورده های آن به میزان ۲۶۰۶ کیسه خون ، عملیات گسترده اطفای حریق با مشارکت ۸۲ دستگاه خودروی آتش نشانی و ۱۴۴ سورتی پرواز و با ایثار و مشارکت بدون وقفه ۵۳۳ نفر آتش نشان توقف کامل فعالیت های بندری به منظور کاهش ریسک تلفات ناشی از انفجارهای ثانویه و تخلیه کامل بندر از پرسنل غیر ضروری و دستور هدایت کشتی های دارای محوله های با ارزش و حیاتی به بنادر دیگر کشور اشاره نمود .
 
از مهمترین دلایل وقوع حادثه می توان به مواردی همچون فقدان ساختار استاندارد در تفکیک و انبارش کالاها در محوطه بندر نبود سامانه هوشمند در راستای ردیابی و نظارت بر محموله های پرخطر ، انباشت غیر متعارف کالا ، کانتینر و مواد فله و معدنی در محوطه بندری عدم رعایت ضوابط پدافند غیرعامل در مناطق حیاتی و عدم وجود ساختار نظام مند پیرامون اظهار شناسایی و کنترل محموله های ترانزیتی پرخطر اشاره نمود .
 
بر اساس گزارش های منتشر شده از منابع رسمی در پی وقوع این حادثه بیش از ۵۷ نفر جان خود را از دست داده و بیش از ۱۵۰۰ نفر دیگر دچار صدمه جراحات و سوختگی های با درجه های مختلف شده اند .
 
با جمع بندی برآوردهای صورت گرفته هزینه کل جبران خسارات بازسازی زیرساخت ها حمایت از آسیب دیدگان و اجرای برنامه های اصلاحی در حدود ۱۵۹۰۵۰ میلیاردریال خواهد بود که برآورد مقدماتی در هزینه های حمایتی پرداخت دیه تأمین مستمری پوشش کامل هزینه های درمانی مجروحان و جبران خسارات ناشی از نقص عضو یا از کار افتادگی هزینه های حمایت های روانی اجتماعی و هزینه های مشاوره برای آسیب دیدگان بین ۷۰۰۰ میلیارد ریال تا ۸۰۰۰ میلیارد ریال هزینه بازسازی زیرساخت ها ، ساختمان ها ، سوله ها و تأسیسات خدماتی تا شعاع ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر از کانون حادثه در حدود ۳۵۰۰۰ میلیارد ریال، تعمیرات و بازسازی تجهیزات بندری بیش از ۲۰۰۰ میلیاردریال جبران خسارات به کانتینرها رقمی بالغ بر ۹۹۷۵۰ میلیارد ریال و جبران آسیب به خودروها به میزان ۶۳۰۰ میلیارد ریال اجرای کامل برنامه پدافند غیر عامل ( خرید تجهیزات پیشرفته اسکنر کانتینری سیستم هشدار سریع تجهیزات ویژه آتش نشانی بهسازی انبارهای مواد خطرناک و احداث دیوارهای ضد انفجار برگزاری آموزش ها و مانورهای ایمنی به طور منظم تشکیل تیم های نظارتی و تدوین مقررات جدید ایمنی به اعتباری بالغ بر ۷۵۰۰ میلیارد ریال و هزینه های پشتیبانی و انجام فعالیت های جانبی مرتبط در حدود ۵۰۰ میلیاردریال در بر داشته است .
 
بررسی تمامی ابعاد حادثه بندر شهید رجایی نشان می دهد که برای جلوگیری از بروز حوادث مشابه در آینده باید اقدامات و برنامه های ذیل در اولویت کشور و استان ها به ویژه سازمان پدافند غیر عامل کشور قرار گیرد که از جمله اهم این اقدامات میتوان به اجرای کامل برنامه پدافند غیرعامل در خصوص بندر شهید رجایی ایجاد سامانه ملی شناسایی و رهگیری محمولات پرخطر تقویت تجهیزات نظارتی و بازرسی ایجاد ساختار هماهنگ مدیریتی بین نهادهای بندری و بازنگری در کلیه فرآیندهای گمرکی بندری و حمل و نقلی جهت کاهش زمان رسوب کالا و افزایش ترانزیت کالا اشاره نمود .