به گزارش اقتصادسرامد، وقف در نظام حکمرانی اسلامی همواره به‌عنوان یکی از پشتوانه‌های اجتماعی و اقتصادی شناخته شده است. سنتی که علاوه بر پشبرد امور خیریه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار و سرمایه‌گذاری‌های مولد باشد. در شرایطی که اقتصاد کشور بیش از هر زمان دیگری به جذب منابع جدید و بهره‌وری صحیح از ظرفیت‌ها نیاز دارد، توجه به جایگاه وقف در عرصه سرمایه‌گذاری اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. برای واکاوی نقش وقف در توسعه اقتصادی به ویژه استان آذربایجان‌غربی، پای گفت‌وگو با حبیب تربتی، مدیرکل امور اقتصادی و دارایی آذربایجان‌غربی نشستیم تا از فرصت‌ها، چالش‌ها و چشم‌اندازهای پیش‌رو این راهبرد مهم در اقتصاد اسلامی بیشتر آگاه شویم. پرسش اصلی مصاحبه این بود که وقف در رشد اقتصادی به ویژه سرمایه‌گذاری چه نقشی دارد؟
در یک نگاه کلی می‌توان گفت وقف از جنبه‌های متنوعی نظیر تأمین مالی پایدار، کاهش ریسک اقتصادی، تقویت عدالت اجتماعی و حمایت از نوآوری، ظرفیت بی‌بدیلی برای مشارکت در توسعه پایدار دارد. همچنین با بهره‌گیری از ابزارهای نوین مالی مانند اوراق وقفی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری وقفی می‌توان جایگاه وقف را در نظام مالی کشور تقویت کرد.
در ابتدا بفرمایید وقف چه جایگاهی در اقتصاد اسلامی دارد و چرا باید به آن از منظر سرمایه‌گذاری نگاه کنیم؟
وقف یکی از سنت‌های اسلامی در تروج روحیه خیرخواهی و نوع‌دوستی در جامعه به شمار می‌رود که در آن  اصل دارایی حفظ و تنها منافع و درآمدهای آن صرف نیازهای عمومی می‌شود. همین ویژگی نشان می‌دهد که وقف نوعی سرمایه‌گذاری پایدار است چرا که علاوه بر حفظ سرمایه، منافع آن به طور مستمر به چرخه‌ی اقتصادی بازمی‌گرد. این سنت حسنه به توسعه خدمات و زیرساخت‌های عمومی کمک می‌کند، موجب می‌شود انسجام اجتماعی تقویب شود و آسیب‌های اجتماعی نظیر فقر، بیکاری، اعتیاد و جرم کاهش یابد.
نقش وقف در تأمین مالی طرح‌های توسعه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
وقف می‌تواند به‌عنوان یک منبع مالی پایدار برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری در زمینه‌های آموزشی، درمانی و زیربنایی عمل کند، برخلاف تسهیلات بانکی نیازمند بازپرداخت و سود نیست. این ویژگی باعث می‌شود موقوفات در زمان کمبود منابع بودجه‌ای، پشتوانه‌ای مهم برای توسعه باشند.
در حقیقت باید فرهنگ‌سازی کنیم که این سرمایه عظیم با رعایت همه‌ی جوانب وقت، موازین و اهداف واقفان این قابلیت را دارد که به سمت تحرک و پویایی واحدهای تولیدی و خدماتی راکد هدایت شود. توزیع عادلانه ثروت در اقشار مختلف جامعه از دیگر اهداف این راهبرد اقتصاد اسلامی است.
کارآفرینی و اشتغال‌زایی را همسو با گسترش مالکیت عمومی در جامعه از دیگر محورهای نقش‌آفرینی وقف در توسعه امور اقتصادی محسوب می‌شود.
به نظر شما وقف چه نقشی در حمایت از پژوهش‌ و نوآوری‌ها دارد؟
بسیاری از مراکز علمی و دانشگاه‌های بزرگ جهان اسلام با موقوفات اداره می‌شدند. امروز هم می‌توان با ایجاد صندوق‌های وقفی پژوهش و فناوری، از نوآوری‌های علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کرد. این موضوع به‌ویژه در استان‌هایی مثل آذربایجان‌غربی با ظرفیت‌های بالای علمی و کشاورزی می‌تواند تحولی بزرگ ایجاد کند.
مهم‌ترین چالش‌ وقف در مسیر تبدیل‌شدن به ابزار سرمایه‌گذاری چیست؟
به نظر می‌رسد، اطلاع‌رسانی و  نظام مالی و گزارش‌دهی موقوفات شفاف و روشن باشد، همچنین نیاز به نوآوری حقوقی در این زمینه وجود دارد. ابزارهایی مانند اوراق وقفی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید در چارچوب قانون طراحی شوند. فراتر از همه، موقوفات باید متناسب با نیازهای روز جامعه هدایت شوند.
بعضی از کارشناسان اقتصادی معتقدند وقف در اقتصاد امروز تأثیرگذار نیست. نظر شما چیست؟
 این دیدگاه ناشی از نگاه سنتی به وقف است. اگر ما بتوانیم وقف را با ابزارهای مالی نوین مثل صندوق‌های وقفی و اوراق وقفی پیوند بزنیم، نقش آن در اقتصاد بسیار پررنگ خواهد شد. در واقع وقف می‌تواند از سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی پایدارتر باشد.
مروری بر آیات، روایات و منابع دینی در زمینه‌ی اقتصاد نشان می‌دهد که از بین بـردن فقـر و بی‌عدالتی از اهداف اصلی اقتصاد اسلامی است. از این‌رو، وقـف را تغییر در کاربرد منابع از مصرف نسل حاضر به سرمایه‌گذاری مولد و در نهایت افزایش تولید ناخالص ملی باید در نظر  گرفـت.
از منظر عدالت اجتماعی، وقف چه جایگاهی دارد؟
 وقف در دوره‌های مختلف تاریخی همواره عامل مهمی در کاهش نابرابری بوده است. ایجاد مدارس، بیمارستان‌ها و خدمات عمومی از محل وقف باعث شد اقشار محروم نیز به امکانات آموزشی و درمانی دسترسی داشته باشند. امروز هم می‌توان با هدایت وقف به سمت آموزش دیجیتال، بهداشت نوین و خدمات اجتماعی این نقش را بازتولید کرد.
لطفا اشاره‌ای به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های معدن، کشاورزی، گردشگری، صنعت و خدمات استان آذربایجان‌غربی داشته باشید.
آذربایجان‌غربی با سه کشور ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان مرز مشترک دارد و در مسیرهای ترانزیتی شرق–غرب قرار دارد و این موضوع یک مزیت منحصربه‌فرد است. منطقه آزاد ماکو نیز شرایط ویژه‌ای برای توسعه تجارت و مبادلات مرزی شمال‌غرب کشور به وجود آورده است.
براساس سیاست‌های راهبردی دولت چهاردهم برنامه‌ریزی شده است تا آذربایجان‌غربی به واسطه موقعیت جغرافیایی ممتاز، زیرساخت‌های لجستیکی، صنایع متنوع و میراث فرهنگی غنی به عنوان دروازه نوین سرمایه‌گذاری منطقه تلقی شود. بر همین مبنا، همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری (اینوا) در خرداد امسال در ارومیه برگزار شد که نقطه عطفی در توسعه اقتصادی آذربایجان‌غربی محسوب می‌شود. در این همایش، زمینه‌های برقراری دیپلماسی اقتصادی، توسعه تعاملات فرامرزی و اتصال ظرفیت‌های بومی استان به بازارهای بین‌المللی معرفی شد. در این رویداد مشخص شد که استان مسیر خود را با شناسایی بیش از 845 فرصت سرمایه‌گذاری به‌سوی رشد متوازن، پایدار و بین‌المللی آغاز کرده است.
در پایان، جمع‌بندی شما از آینده وقف در رشد سرمایه‌گذاری چیست؟
معتقدم وقف این ظرفیت را دارد که متحرک اصلی سرمایه‌گذاری پایدار و عدالت‌محور در کشور باشد. در استان آذربایجان‌غربی ظرفیت‌های بسیار ارزشمندی وجود دارد که با بهره‌گیری از سنت وقف و ابزارهای نوین مالی می‌توانیم به توسعه اقتصادی و عدالت اجتماعی دست پیدا کنیم. امکان‌پذیری و ترویج فرهنگ امر خیر در سوق دادن به حوزه‌های سرمایه‌گذاری به خصوص رشد کسب‌وکارهای نوپا ضرورت دارد چرا که خیری چندبرابری برای ایران اسلامی به ارمغان می‌آورد.