به گزارش اقتصادسرآمد، مدتی پیش خبری مبنی بر شروع سلسله نشست‌های منظم و دائمی دبیرخانه شورای‌عالی صنایع دریایی ایران با رویکرد علمی دریامحور و نیز گرایش به میان‌رشته‌ای‌ها منتشر کردیم که بازتاب قابل‌توجهی داشت. خوشبختانه این نشست‌ها با واکنش مثبت اندیشمندان و پژوهشگران علمی نیز همراه شد. در طول روزهای گذشته و پس از انتشار برخی سلسله نشست‌های دریاپایه در این روزنامه، علاوه‌بر دریافت پیام‌هایی در این‌باره، گفت‌وگوهایی نیز با تنی چند از استادان خبره دریایی صورت گرفت که نکات جالب‌توجه و مهمی در آن‌ها یادآور شد. در ادامه این مطلب به مواردی از آن اشاره می‌کنیم:

مدیریت لازم است
محمد مدنی، از پژوهشگران حوزه دریا با اشاره به ارزش و اعتبار مدیریت و جهت‌دهی سیستماتیک به توان‌ها در یک فرم و جهت مشخص به «سرآمد» می‌گوید: «هر چیزی به مدیریت نیاز دارد و فعالیت‌های علمی در هر پهنه‌ای، از جمله دریا نیز از این قاعده مستثنا نیست. متاسفانه اکنون طرح مباحث علمی بدون توجه به عمق و غنا و کیفیت و بدون توجه به کاربرد نهایی آن برای صنعت و تکنولوژی دریایی از متن خارج و به یک حاشیه تبدیل شده است. مانند یک سفره که غذای اصلی یک چیز است و بساطی دور آن می‌گذارند که رنگ و نما داشته باشد، لذا مباحث علمی نیز زیور و چاشنی فرعی نمایشگاه‌ها شده است.»
این پژوهشگر حوزه دریا در ادامه صحبت‌های خود، افزود: «در همایش‌های علمی هم اغلب بدون کمیته علمی و بدون برخورداری از سطح و غنای علمی و بدون بهره‌گیری از خبرگان دریایی، یک دورهمی برپا می‌کنند و علم را مایه اعتبار خود می‌کنند. در حقیقت از علم سوءاستفاده ابزاری می‌شود.»
این روزها که بحث توسعه دریایی ایران داغ است و موردتوجه قرار گرفته است، یک عده برگزارکننده همایش و نمایش که از این سفره نان می‌خورند، فقط برگزار می‌کنند و می‌روند بدون اینکه کم‌ترین اهمیتی به ارزش و اعتبار علم بدهند و بدون اینکه آن همه هزینه یک جو سود به نفع اهالی دریا داشته باشد.
بی‌تردید، موضوع علم دریا هم باید تحت مدیریت قرار گیرد؛ یعنی هماهنگی، برنامه ریزی و نظارت مشخصی حاکم بر این فعالیت باید کرد و در این‌باره چه بهتر از شورای‌عالی صنایع دریایی. این اقدام ارزشمندی است که باید مورد حمایت اهل علم دریایی کشور و حتی دیگر استادان در دیگر رشته‌ها قرار بگیرد. 

علم تکراری نیست
علیرضا فاخر، از اهالی قلم و فعال رسانه‌ای حوزه دریا نیز درباره همایش‌هایی که به اسم علم در حوزه دریایی کشور برگزار شده و می‌شود، با اشاره به تکراری بودن محتوای آن‌ها به «سرآمد» می‌گوید: «علم تکراری نیست. چنان وسیع است که هر روز یک نکته جدید برای ارائه دارد؛ اما به دلیل اینکه هدف اغلب همایش‌ها تولید علم جدید نیست و هدف آن‌ها فقط یک برگزاری و یک بیلان کار و درآمد حاصله از همایش است، با موضوع‌های تکراری به چهره‌های تکراری روی می‌آورند. مخصوصا به جای دانشمندان علوم دریایی برای اعتبار دولتی خود از چهره‌های دولتی استفاده می‌کنند که اعتبار آن‌ها اغلب از حکم اداری آن‌هاست نه مدارج علمی آن‌ها.»
این نویسنده حوزه توسعه دریا ادامه داد: «می‌دانیم که یک حکم اداری نمی‌تواند جای یک مدرک دانشگاهی را بگیرد و یک مسئول دولتی نمی‌تواند جای یک پژوهشگر را بگیرد، اما در همایش‌های فرمایشی این اتفاق می‌افتد و یک مسئول را به جای یک استاد و یک محقق جا می‌زنند. این در حالی است که وقتی پای علم در میان باشد، مسئولان فقط باید شنونده باشند و سخن گفتن فقط حق و زیبنده استادان و پژوهشگران است.»
بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه دریا و توسعه دریاپایه در کشور نیز به چنین تکراری انتقاد دارند و معتقدند که این تکرار باید خط پایان بگیرد و می‌توان انتظار داشت با ورود استراتژیک دبیرخانه شورای‌عالی صنایع دریایی به این مهم، جریان جدیدی اتفاق بیفتد که به نفع دریا و توسعه دریایی باشد. 

فرصتی برای همه
فیروز اسماعیلی‌نژاد، مدیرمسئول روزنامه دریایی سرآمد نیز در صحبت‌های خود با تاکید به دادن فرصت عادلانه به همه فعالان علمی حوزه دریایی می‌گوید: «سلسله نشست‌های تخصصی می‌تواند فرصت حضور و بروز به همه فعالان علمی و پژوهشی بدهد و در صورت استمرار و نظم در برگزاری می‌تواند به یک برنامه برای استعدادیابی و یک زمینه برای جذب اندیشمندان جدید برای دریا شود.»
این فعال رسانه‌ای و مدیرمسئول روزنامه تخصصی حوزه حمل‌ونقل و اقتصاد دریامحور همچنین در صحبت‌های خود تصریح کرد: «با استمرار و برنامه می‌شود یک «پاتوق علمی» خلق کرد که در آن امکان عرض‌اندام به پژوهشگران در سراسر کشور داده شود تا هم معرفی شوند و هم انگیزه بگیرند.» 

ضرورت تضارب اندیشه‌ها
مرادی، از استادان دانشگاه پیام نور با اشاره به اهمیت کرسی آزاداندیشی و اهمیت تضارب اندیشه‌ها در خلق دانش جدید به «سرآمد» می‌گوید: «همایش‌ها و برنامه‌های دفعی و مقطعی هرچقدر هم که علمی باشند، نمی‌توانند جریان آزاد اندیشه، نقد و تحلیل را فراهم کنند. در این برنامه‌ها که اغلب جنبه رسمی و محدود دارد، تعداد کمی از چهره‌های علمی مورد توجه قرار می‌گیرند و آن‌ها هم مباحث خود را نه به صورت دیالوگ، بلکه اغلب مونولوگ مطرح می‌کنند.»
این مدرس دانشگاه در ادامه گفت: «این در حالی است که علم واقعی در تضارب اندیشه‌ها حاصل می‌شود. بنابراین باید جایی باشد که اندیشمندان بتوانند علاوه‌بر بیان دیدگاه‌های خود، هم فرصت نقد داشته باشند وهم امکان نقدشدن. در چنین بستری است که می‌توان به نوآوری در فکر و اندیشه و علم رسید.»
بنابر آنچه که در پنل‌های تخصصی (نشست‌های علمی) در کشورهای پیشرفته می‌گذرد، هر پنل با موضوع اختصاصی و مشخص از پیش برنامه‌ریزی می‌شود و تا رسیدن به «انتهای علم در آن موضوع» پیش می‌رود و این زمانی ممکن است که پنل‌های آن‌ها دفعی و اتفاقی و محدود و سالی یک‌بار نباشد. در چنین شرایطی تضارب اندیشه زمانی اتفاق می‌افتد که اندیشمندان به روش‌های گوناگون فیس‌تو‌فیس(چهره‌به‌چهره) باشند و بتوانند در زمان و مکان مناسب همدیگر را ملاقات و گفت‌و‌گوی علمی‌شان را ادامه دهند. 

گفتمان‌سازی علمی برای دریا
مهدی دهدار، از پژوهشگران نام‌آشنای حوزه دریایی کشور نیز با اشاره به هدف برگزاری محافل علمی به «سرآمد» می‌گوید: «هدف اصلی این برنامه‌ها در سراسر جهان، «گفتمان‌سازی علمی» است. این گفتمان در شرایطی واقعی می‌شود که سه رکن «علم، منطق و استمرار» در کنار هم قرار گیرند. علم محصول دفعی و خلق‌الساعه نیست. گفتمان‌سازی هم در بستر زمان شکل می‌گیرد و اتفاقی نیست که با یک همایش یک‌روزه یا دوروزه رخ دهد. بنابراین ، اهل علم باید باشند و بتوانند در طول زمان در کنار هم قرار گیرند و با سند و منطق گفت‌وگو کنند تا این گفتمان‍‌سازی رخ دهد و گفتار علمی با محور دریایی به یک فرهنگ و منش علمی تبدیل شود.» 
این فعال رسانه‌ای و پژوهشگر حوزه دریا اضافه کرد: «من نشست‌های تخصصی را نه در دبیرخانه شورای‌عالی صنایع دریایی، بلکه در کل جهان را از این منظر نگاه می‌کنم. تشکیل و تشکیلات تینک‌تانک‌ها (think Tank  ) همین روند استمرار و علم و گفتمان‌سازی را پیش گرفته‌اند و نتیجه هم گرفته‌اند تا جایی که می‌توان گفت اکنون مهم‌ترین راهبردهای جهانی را چندتا از گروه‌های فکری تعیین و دیکته می‌کنند.»

پیگیری خبر نشست‌ها
حسب اهمیت این موضوع، تلاش خواهیم کرد با جمعی از مسئولان و پژوهشگران مصاحبه‌هایی در این باره داشته باشیم تا از ارزش و اعتبار این حرکت دبیرخانه شورای‌عالی صنایع دریایی بیشتر آگاه شویم. به‌طور کلی به نظر می‌رسد این برنامه در صورت نظم و استمرار در برگزاری به محفلی علمی برای استادان، پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های دریایی تبدیل شود و سپس به سایر استادان و دانشجویان در علوم میان‌رشته‌ای گسترش یافته و در نهایت به یک جریان علمی-ملی تبدیل شود.