تاریخ انتشار:1404/9/12
روایت بازآفرینی  «در کوچه‌هایی که به دریا می‌رسند»

«سرآمد» از کارزار «بازآفرینی سورو قدیم» گزارش می‌دهد؛

روایت بازآفرینی «در کوچه‌هایی که به دریا می‌رسند»

اقتصادسرآمد- امید اسماعیلی - یک هفته‌ای می‌شود که کارزاری تحت عنوان «سورو، محله‌ای در دل تاریخ» با هدف مطرح کردن درخواست بازآفرینی محله قدیمی «سورو» در شهر بندرعباس در پلتفرم مستقل جمع‌آوری امضا‌‌(کارزار) ثبت شده و فعالیت خود را آغاز کرده است. این کارزار البته تنها فعالیت درباره بازآفرینی در یکی از سنتی‌ترین و قدیمی‌ترین محله‌های بزرگ‌ترین بندر شهر ایران‌(بندرعباس) نیست. طی سال‌های گذشته مسئولان مختلف استان هرمزگان و شهر بندرعباس بارها بر اجرای طرح بازآفرینی این محله به‌عنوان بخشی از شناسنامه تاریخی و فرهنگی این شهر تاکید کرده‌اند.

به گزارش اقتصاد سرآمد، امروزه بافت‌های کهن شهری به‌عنوان نشانه هویتی در شهرها محسوب می‌شوند. این بافت‌ها به‌خاطر فرم ارگانیک شبکه معابر، از نفوذپذیری اندکی برخوردارند. از طرف دیگر، هجوم خودرو در شهرها و تقاضای روزافزون آن تهدیدی جدی برای محیط‌زیست و بافت‌های کهن شهری محسوب می‌شود، لذا به نظر می‌رسد استفاده از شیوه‌های دیگر حمل‌ونقل از جمله پیاده‌روی؛ به‌عنوان پایدارترین شیوه حمل‌ونقل، راهکاری مناسب جهت حرکت در بافت‌های کهن و مقابله با خودرومحوری و نمود هویت‌بخشی در این بافت‌ها محسوب می‌شود. در این میان کارشناسان معتقدند که بازآفرینی شهری یک رویکرد جامع، یکپارچه وکل‌نگر است و مشارکت اجتماعی دلالت برگسترش روابط بین‌گروهی درقالب انجمن‌های داوطلبانه، باشگاه‌ها، اتحادیه‌ها و گروه‌هایی دارد که معمولا خصلتی محلی و غیردولتی دارند.
برخی کارشناسان رسمی شهرسازی، کارشناسان معماری شهری و فعالان اجتماعی بندرعباس معتقدند که این شهر طی سال‌های گذشته روزبه‌روز بی‌هویت‌تر می‌شود. در چنین شرایطی ساماندهی و حفظ ساحل سورو گام تأثیرگذاری در حفظ هویت و اصالت شهر بندرعباس است. برخی شهروندان بندرعباسی پیش از این گفته بودند که حفظ ساحل خاطره‌انگیز سورو با جلوگیری از ورود خودروها و موتورها، یکی از خواسته‌های سال‌های اخیر مردم این شهر است. 

«سورو» در مرکز توجه برای بازآفرینی
سال ۱۴۰۱ بود که یعقوب دبیری‌نژاد، عضو شورای شهر بندرعباس گفته بود که محله سورو دارای تاریخچه قدیمی و اصالت فرهنگی است، اما متاسفانه طی سال‌های اخیر ساخت‌و‌سازها و بازسازی‌های غیراصولی باعث شد این اصالت تاریخی در معرض نابودی قرار گیرد و برای همیشه فراموش شود. او همان زمان با بیان اینکه در کمیسیون معماری شهرسازی شورای شهر با مشارکت افراد دغدغه‌مند و جمعی از معتمدان و اهالی محله سورو برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفته، تاکید کرد: در حال برنامه‌ریزی برای یک اقدام ماندگار هستیم تا بتوانیم هویت یک محله جنوبی و ساحلی را به سورو بازگردانیم. تداوم این اقدام هم به مشارکت ساکنان بستگی دارد.
آبان ماه ۱۴۰۲ مدیر منطقه‌چهار شهرداری از آمادگی این منطقه برای بهره‌برداری بهتر از ساحل سورو و صیانت از این ساحل بکر و زیبا با اجرای طرح ممانعت از ورود انواع خودرو به ساحل خبر داد. بهمن‌ماه همان سال نیز هادی جعفری، رئیس گروه طراحی شهری و زیباسازی معاونت معماری و شهرسازی شهرداری بندرعباس در نشستی از طرح ارتقای هویت معماری بومی محله سورو خبر داد و تاکید کرد: قرار است الگوی معاصر معماری با توجه به معماری بومی و شرایط و نیازهای امروز ارائه شود و ضوابط طراحی نمای ساختمان‌های محله سورو را جهت ارتقای هویت و معماری منطقه تدوین کنند.
چند ماه بعد از این نشست بود که مهدی نوبانی، شهردار بندرعباس از آغاز پروژه بازآفرینی شهری و زیباسازی محله قدیمی سورو خبر داد. او اعلام کرد که این پروژه به منظور حفظ هویت تاریخی و بهبود زیبایی شهری در دستور کار شهرداری قرار گرفته است. «نوبانی» همچنین گفت: طرح زیباسازی محلات قدیمی و با هویت شهر بندرعباس در دستور کار شهرداری قرار گرفته است. امروز در خدمت عزیزان محله سورو بودیم و این طرح از لب ساحل تا وسط محله که یک درخت لور قدیمی ۲۰۰ساله قرار دارد، اجرا خواهد شد.
مدتی قبل و در روزهای پایانی آبان‌ماه سال‌جاری نیز نوبانی، شهردار بندرعباس در دومین مجمع شهرهای تاریخی ایران با اشاره به جایگاه محله سورو به‌عنوان قدیمی‌ترین بخش شهر و توضیح برنامه‌های شهرداری برای بازآفرینی این پهنه تاریخی، بر لزوم توجه به هویت ساحلی شهرهای کشور تأکید کرد. او ویژگی‌های تاریخی و هویتی بندرعباس را تشریح کرد و گفت: محله سورو نخستین محله و هسته اولیه بندرعباس است؛ محله‌ای با پیشینه ارزشمند که بخش مهمی از هویت شهر را تشکیل می‌دهد. شهردار بندرعباس توضیح داد که بسیاری از ساکنان سورو به صیادی و ماهیگیری مشغول‌اند و سواحل این منطقه همچنان بکر باقی مانده است. او اعلام کرد: اقدامات اولیه برای ایجاد پایگاه بافت تاریخی سورو و برنامه‌ریزی جهت بازآفرینی این پهنه در حال انجام است؛ اقدامی که به گفته او می‌تواند نقش مهمی در حفظ هویت شهری بندرعباس داشته باشد.

نگاهی مختصر به «سورو»، محله‌ای در طول تاریخ بندر 
محله سورو در غرب شهر بندرعباس واقع شده است. این منطقه تاریخی از دوره هخامنشی مسکونی بوده است و علت توجه تاجران و بازرگانان آن دوره به این منطقه به دودلیل نزدیکی به هرمز و دیگری قرار داشتن این منطقه در مسیر راه تجاری فارس به هرمز است. در این منطقه دریا و دریانوردی بخشی از تاریخ این محله را در برمی‌گیرد و اقوام مختلفی در آن زندگی می‌کنند و از مراکز دیدنی این منطقه می‌توان به ساحل و اسکله سورو اشاره کرد که این اسکله در آبان سال ۱۳۳۶ ساخته و راه‌اندازی شد. ساحل سورو که یکی از سواحل زیبا و بی‌نظیر بندرعباس به‌شمار می‌رود، از شرق هتل گامرون تا خور گورو ادامه دارد.
محله باستانی سورو در شمال محله‌ سوروی فعلی قرار دارد و در گذشته دارای نخلستان‌های وسیعی بوده است. درختان دیگری مانند کنار، کرت، کهور، گز و خرگ نیز در این منطقه می‌روئیدند. آنچه مسلم است تاریخ سورو با بندر هرمز قدیم‌(تیاب میناب)، جزیره هرمز، جرون، گامرون و بعدها بندرعباس گره خورده است. بندر سورو که امروزه محله‌ای در بندرعباس است و از دوره هخامنشی مسکونی بوده، همچنان به رونق خود افزوده است. این‌طور که از شواهد پیداست در شمال محله سورو بندرعباس در گذشته‌ای نه‌چندان دور نخلستان بزرگی وجود داشته که هزاران نخل و انواع دیگر درختان را شامل می‌شده است که مردم سورو سه‌ماه تابستان را در آن نخلستان‌ها به‌سر می‌بردند. متاسفانه در اواخر دهه‌۴۰ شمسی بر اثر ساخت‌وسازها از بین رفت.
بررسی‌هایی که سال ۱۳۳۴ در منطقه سورو انجام شد، اسکله‌ جدید و مدرن بندرعباس در آبان سال ۱۳۴۶ در سورو افتتاح شد که خوشحالی و پایکوبی اهالی سورو را در پی داشت، چراکه با وجود ساخت این اسکله، منطقه سورو دوباره اهمیت تاریخی خود را باز یافته بود. بافت تاریخی سورو با ۸۷هکتار مساحت، دومین بافت تاریخی شهر بندرعباس به‌حساب می‌آید و این بافت تاریخی در سال ۱۳۸۸ به ثبت شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور به ثبت رسیده است.

کارزار بازآفرینی «سورو» چه می‌گوید؟
در متن کارزار ثبت‌شده در پلتفرم مستقل ثبت امضا برای «بازآفرینی سوروی قدیم» آمده است: « گاهی یک محله نه با دیوارها و خیابان‌هایش، که با دل‌های مردمانش زنده می‌شود. «سورو»، محله‌ای که ریشه در خاطره‌ها دارد، امروز دوباره به دست‌های ما چشم دوخته است. ما آمده‌ایم تا با همفکری، همدلی و کار گروهی، جانِ تازه‌ای در رگ‌های کوچه‌هایش جاری کنیم. هیچ طرحی، هیچ نقشه‌ای بدون عشق و همکاری معنا ندارد. وقتی دل‌ها کنار هم قرار می‌گیرند، حتی خشت و گل هم امید می‌گیرند. باور داریم که بازآفرینی سورو فقط ساختن دیوار نیست، بلکه ساختن آینده‌ای روشن برای کودکان، آرامش برای مادران و امید برای پدران است. بیایید دست در دست هم دهیم، ایده‌های‌مان را به ‌هم گره بزنیم و با شور و ایمان، سورو را دوباره زنده کنیم؛ زیباتر، مهربان‌تر، انسانی‌تر.»
محله سورو در شهر بندرعباس ضمن برخورداری از بافت ارزشمند شهری باتوجه به قرارگیری در جوار ساحل از پتانسیل بالایی جهت احیا و سرزندگی برخوردار است که متاسفانه به دلیل شرایط نامناسب موجود در بافت از کیفیت مناسبی برخوردار نیست. با توجه به بکر بودن ساحل فرصت‌های بی‌شماری جهت توسعه صنعت گردشگری (صیادی، فرهنگی و تفریحی و...) در این ساحل و به تبع آن، احیا و رونق محله وجود دارد که استفاده صحیح و اصولی از فرصت‌های موجود نیازمند برنامه‌ریزی دقیق خواهد بود.

برچسب ها : دریا اقتصادسرآمد بندر عباس

اخبار روز
ضمیمه