علی مظفر 
بحرین، قطعه جدا شده از ایران که در شرایط کنونی چه در سطح منطقه و چه در سطح مجامع بین المللی روی در روی ایران با برنامه های دیکته شده از سوی عربستان سعودی و رژیم اشغالگر قدس اعلام موضع میکند، کشوری است که در دوره پهلوی دوم از استانهای جنوبی ایران محسوب می شد و هم اکنون، قشر اکثریت شیعه در آن کشور تحت حکومت اقلیت اهل تسنن روزگار را با فراز و نشیب ها سپری میکنند.  آنچه مسلم است ماهیت شیعی این کشور است که در فضای کنونی در مقابل تهدیدات در بایکوت خبری، زندان، اعدام و اجبار به زندگی زیر سیطره آل خلیفه دوران پر مشقتی را گذران می کنند و حاکمان این کشور نیز با تقویت تعامل با انگلستان و آمریکا و عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر قدس، تلاش در بن بست سازی فضای تعاملات با جمهوری اسلامی ایران را دارند.  به گمان سران آل خلیفه، نزدیکی شیعیان این کشور با ایرانیان، باعث انفکاک در جامعه بحرینی خواهد بود و تحرکات شیعیان، نظام حاکم را به مخاطره خواهند انداخت و این مسأله برای آل خلیفه و کشورهایی چون عربستان، آمریکا و انگلستان و همچنین متحد جدید آنها یعنی؛ رژیم اشغالگر قدس با خرسندی همراه نخواهد بود.  در نگاه حاکمان بحرین، حمایت ایران از جنبشهای مردمی این کشور در فضای باز سیاسی غیرمسئولانه است و تیرگی روابط با جمهوری اسلامی ایران، تنها مسیری است که میتواند آرامش را در این کشور حکم فرما کند.  آل خلیفه؛ در مجامع جهانی مخالف ایران و در مسائل منطقه نیز همپای عربستان سعودی و بعضی از کشورهای عربی است و این واکنشها از سوی سران حاکم بر بحرین، هرگز برای شیعیان این کشور و همچنین تعاملات منطقهای در شرایط همسایگی با جمهوری اسلامی ایران سودمند نخواهد بود.  بر این اساس منطقی است که جمهوری اسلامی ایران نگرش دیگرگونه ای نسبت به تحولات منطقه، شرایط کنونی کشورهای خلیج فارس و این قطعه پازل جدا شده از خاک خود داشته باشد تا هم شیعیان این کشور را از بن بست ملاحظاتی آل خلیفه برهاند و هم با این همسایه بتواند وارد مراودات سیاسی، دیپلماسی و منطقه ای شود. خاطر نشان گردد؛ حاکمان بحرین در موضوعات حاد بین ایران و آمریکا، جانب آمریکا را گرفته و در مسائل هستهای و برجام خود را محق در پروسه مذاکرات و نشستن پشت میز مذاکره دانسته و شروط خاص آمریکا بر ایران در خصوص مسائل هسته ای را تکرار نمودند. 
آنان در همراهی با رژیم اشغالگر قدس، توسعه برنامههای موشکی ایران و اقدامات منطقهای و حمایت ایران از گروههای شیعی را مبنا قرار داده و نسبت به تشدید تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران نیز با رژیم صهیونیستی اعلام موضع نمودند.  
آل خلیفه توافق برجام را در دوره «باراک اوباما» ستود، در دوره «ترامپ» که نقض توافقنامه بین المللی برجام را به امضاء رسانید، همراهی کرد و در دوره کنونی که «بایدن» آماده بازگشت به برجام بود، ناخرسندی خود را اعلان و اعلام  موضع نیز کرد.  
قدر مسلم است که ایران با توجه به دیدگاههای سعودی نمیتواند همراه مطمئنی برای بحرین باشد اما موقعیت شیعیان این کشور و همجواری، ایران را منعطف به نزدیک شدن به این فرزند ناخلف نموده و این مهم میسر نخواهد شد، مگر اینکه با کدخدای بحرین که همان عربستان سعودی است وارد مراوده و مذاکره شود.  در این میان همسویی ایران با حیطه اشتراکات سعودی قادر خواهد بود نگاه مثبت بحرین را تقویت نموده و نگاه منفی این کشور نسبت به ایران، شیعیان کشورش و همچنین همراهی و همکاری در مسائل بینالمللی را تسریع کند.  
ضرورت دارد که ایران با راهکارهای راهبردی مسیر مسدود شده مناسبات را باز کرده و اشتراکات فرهنگی و  مذهبی را برای همراهی بحرین در مسائل منطقه ای و بین المللی با خود همراه سازد و این مهم محقق نخواهد شد مگر اینکه روابط تهران و ریاض توسعه یابد. موضوعی که با بهبود مناسبات این دو کشور در حال شکل گیری است. 
بنابراین برای رسیدن به این مهم، حائز اهمیت است: 
الف: اگر توفیقی در مذاکرات ایران - عربستان در کار باشد، همراهی بحرین در تعاملات با جمهوری اسلامی ایران تسهیل خواهد یافت و بهبود روابط با عربستان مقدمهای بر شکستن یخ مناسبات با بحرین تلقی خواهد شد. 
ب: خروج بحرین از همراهی با ائتلاف سعودی در مسأله یمن و تأکید این کشور بر حل بحران یمن از طریق سیاسی، اشتراک مسیر با ایران است و تقویت این موضوع در مجامع بینالمللی نیز برگی دیگر خروج از سوء تفاهمات و نزدیک شدن به اشتراکات گسترده تر میتواند باشد. 
ج: رژیم اشغالگر قدس توانست از شرایط گل آلود حاکم بر منطقه صیدهای فرصت طلبانه ای داشته باشد و ادامه این صیادی در منطقه، به انزوای کامل ایران فیمابین کشورهای عربی خواهد انجامید و مکانیزم مدارا و تقویت اشتراکات راه خردمندانه ای برای خروج از ایران هراسی در میان کشورهای منطقه و جولان سیاسی و همراهی این کشورها با ایران در مجامع بین المللی است. 
د: حائز
اهمیت است که ایران نگاهی ساختاری به مسائل روز این کشور داشته باشد و دایره اشتراکات با بحرین را افزایش داده و در تدوین برنامه ها جدی تر عمل نماید.  
هـ : نگرانی های کاذب ایجاد شده برای حاکمان بحرین نسبت به سه کشور قطر، روسیه و ایران باعث نزدیک شدن این کشور به آمریکآ، انگلستان و عربستان سعودی شده است، بنابراین ایجاد کانال جدیدی بر جاده مثبت انگاری می تواند گستردگی روابط بحرین در فضای تعاملی بیشتر را به ارمغان بیاورد. 
و: امضای توافقنامه نظامی میان بحرین و آمریکا در سال 1991 قابلیت حمله احتمالی آمریکا به ایران را در صورت شدت گرفتن اختلافات با ایران را افزایش خواهد داد و کاهش اصطکاک با بحرین، قدرت هجوم از پایگاه های بحرین را کم خواهد کرد. 
ز: هرچند که مسیر سیاسی و دیپلماسی دو کشور به بن بست کامل رسیده است اما دریچهای در این میان بر مبنای ملاحظات فرهنگی، تاریخی و دینی هنوز باز است و ارتقاء سطح این مناسبات خواه ناخواه مسیر سیاسی و دیپلماسی را نیز خواهد گشود. 
بدین ترتیب ایران که با برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در تعاملی کمرنگ است در حالیکه حیات سیاسی هر کشوری در وهله اول، همراهی با همسایگان خواهد بود. تحولات منطقه ای کنونی به ویژه با کشورهای عربی، ایران را به سمت و سویی پیش برده است که همکاری های منطقه ای را کاهش داده است.  خروج از این موضوع، ارتقای جایگاه ایران در سطح منطقه و امتیازگیری در مجامع بین المللی را به همراه خواهد داشت، لذا توفیق مذاکرات ایران و عربستان به میانجیگری عراق، مقدمه‌ای بر همراهی کشورهای حاشیه خلیج فارس به ویژه بحرین به ایران را فراهم خواهد ساخت که مقدمه ای برای تحرک بخشی به شیعیان این کشورخواهد بود.  
*کارشناس امور بین الملل مجلس شورای اسلامی