گروه شيلات - اميد اسماعيلي – پرورش ماهی در قفس یک ظرفیت بالقوه در کشور است وظیفه دولت و بخش خصوصی این است که این ظرفیت بالقوه را مورد بهره برداری قرار دهد ما در ایران با یک صنعت جوانی به نام صنعت پرورش ماهی در قفس روبرو هستیم که کمتر از 10 سال عمر دارد و مطمئناً رشد این صنعت اگر منطقی هم بوده باشد بایستی متناسب با سن خودش باشد. روزنامه دریایی اقتصادسرآمد برای بررسی وضعیت پرورش ماهی در قفس با مهدی شکوری، معاون آبزی پروری سازمان شیلات کشور هم صحبت شدیم که در ذیل ماحصل این گفت و گو را باهم مرور می کنیم.

اقتصادسرآمد: درخصوص وضعیت و عملکرد پرورش ماهی در قفس را با توجه به برنامه ششم توسعه کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
مهدی شکوری: 
مهم ترین اتفاقی که طی 10 سال گذشته در این صنعت افتاد، توانمندی تولید و ساخت قفس در کشور است یکی از بزرگترین مزرعه موجود در کشور «نیکسا در استان هرمزگان»، تقریباً تمام تجهیزات را از خارج از کشور وارد کرده اما امروز بخشی زیادی از آن تجهیزات از جمله لوله، اتصالات، تورآلات و ...  با کیفیت قابل قبول در کشور تولید می شود این همان نکته قابل اعنتا است.
نکته دیگر این صنعت، تولید بچه ماهی برای پرورش است که در 10 سال گذشته توجه کمتری به آن شده است. هدفگذاری گونه ای در جنوب و شمال کشور مبتنی بر توصیه های کارشناسان خارجی بوده است. الان مراکز ما قابلیت مولدسازی مانند مولد سی باس، مولد شانک را علیرغم محدودیت را پیدا کردند. تکثیر برخی از گونه های بومی دریایی مثل ماهی صبیتی در داخل به شکل تجاری انجام شده است. این توانمندی در داخل کشور ایجاد شده است، ولی باز هم راه درازی در پیش است.

اقتصادسرآمد: با این تفاسیر می توانیم بگوییم برای هدف بزرگ پرورش ماهی در قفس؛ ملزومات آن هم متناسب با آن در ایران فراهم شده است؟
مهدی شکوری: 
با توجه به محدویت های که وجود داشته است، تربیت نیروی انسانی یکی از نقاط قوت این صنعت بوده است. قبلاً ما دانش پرورش، مدیریت آن و کارشناس مربوطه نداشتیم، اما در حال حاضر، از نقطه صفر، خیلی جلوتر آمدیم. اما با نقطه تعیین شده فاصله داریم، این فاصله در صورت تأمین الزامات، سریع تر طی خواهد شد. 
مهم ترین الزام، مربوط به آموزش است که بخشی از آن در سمیناراخیر فرادانه تحت عنوان سمینار تخصصی مدیریت پرورش ماهی در قفس وجود داشت. تولید کنندگان و پرورش دهندگان، راهکارهای حل مسائل خود متوجه خواهند شد. الحمدالله در حوزه پرورش ماهی، درک تخصصی کارشناسان ما به حدی رسیده است که می توانند مزرعه را مدیریت کنند.
در حوزه تولید بچه ماهی، پیشرفت قابل ملاحظه ای نداشتیم. در این بخش مانند برخی از دیگر از صنایع، که ابتدا محصول تولید می شود و بعد از آن فرآیندهای پشتیبان تقویت می شود، به اقدامات بعدی برای تقویت نیاز دارد. در بحث بچه ماهی یک ظرفیت اولیه ایجاد شده است، اما به تقویت بیشتری نیاز دارد. نیاز به ورود دانش تجاری به کشور برای برنامه ریزی قطعی برای تولید و ترویج آن داریم. بعد از طی این مرحله، مهم ترین مانع پیش رو برای این صنعت برداشته می شود.

مشکل چیست، یعنی در حال حاضر بچه ماهی برای این صنعت تامین نمی شود؟
وقتی بچه ماهی به وفور وجود داشته باشد. مزرعه دار این قابلیت را پیدا می کند که برنامه ریزی کند؛ زمان تولید و زمان برداشت را تنظیم کرده و مقداری که نیاز دارد و محل خرید را تعیین کند. این حق انتخاب و فراوانی را اگر بتوانیم ایجاد کنیم، پرورش ماهی در قفس می تواند در یک مسیر تسهیل شده ای رشد و توسعه پیدا می کند.
تولیدکنندگانی در حوزه تولید قفس فعالند، عموماً از کمبود بچه ماهی رنج می برند. ما الان 5 مرکز تکثیر را در مرحله ساخت و تکمیل داریم و ذخایری برای مولد و تولید بچه ماهی در کشور ایجاد شده است که اینده روشنی را به ما نوید می دهد. اگر این 5 مرکز وارد مدار تولید شوند، می توان به طور قطع گفت پرورش در قفس در کشور شتاب می گیرد. مهم ترین عامل بازدارنده طی سال های اخیر، صرفاً بچه ماهی بوده است.

اقتصادسرآمد: در حال حاضر کسری بچه ماهی را ما از کشورهای دیگر تأمین می کنیم؟
مهدی شکوری:
 در حال حاضر دو مرکز تکثیر آماده داریم و 5 مرکز تکثیر در حال ساخت و تکمیل داریم؛ شرکت نیکسا در استان هرمزگان و دیگری مؤسسه تحقیقات در خوزستان در حال تولید بچه ماهی هستند. چند واحد هم به صورت جنبی و با میزان تولید کم، این کار را انجام می دهند که دو واحد آن در جزیره قشم و یک واحد هم در استان بوشهر قرار دارند که با 100 هزار و 200 هزار قطعه کار می کنند و یک واحد از آن ها براساس گزارش اعلام شده، قرار است تولید 1 میلیون قطعه را اجرایی کند. 
نیاز ما به بچه ماهی در حال حاضر، برای جنوب حدود 30 میلیون قطعه است بخشی از آن از طریق واردات تأمین می شود، در حال تلاش برای ایجاد تعدد راه های واردات هستیم. در سال های گذشته، یک مرکز وارد کننده داشتیم که در اکنون سه مرکز در این زمینه فعالیت دارند. در حال به دنبال افزایش منابع خارج از کشور که می توانند تأمین کننده بچه ماهی باشند، نیز هستیم که هم قیمت رقابتی شده و هم سهولت دسترسی برای متقاضیان داخلی فراهم گردد، بنابراین این اصل باید باشد که مراکز ما، افزایش تولید انجام دهند و 5 مرکز در حال ساخت، تکمیل گردند.
با ورود سه مرکز فعال تولید بچه ماهی، و 5 مرکز تولید بچه ماهی در دست ساخت، انتظار می رود تأمین بچه ماهی در داخل کشور مقدور شود. با سهولت دسترسی به بچه ماهی ما بیش از نیمی از مسیر توسعه پرورش در قفس را خواهیم پیمود.
الحمدالله سرمایه گذاران قوی هم وارد این صنعت شدند؛ چند دسته سرمایه گذار در مقاطع مختلف وارد این صنعت شدند؛ یک عده ای با ریسک پذیری بالاتر زودتر وارد شدند و عده ای دیگر با نگاه واقع بینانه تری در حال ورود به این صنعت می باشند که نسبت به دسته اول، مسیر راحت تری را خواهند پیمود.

یعنی اگر مشکل بچه ماهی حل شود می توانیم شاهد رشد صنعت ماهی در قفس ایران باشیم؟
مهدی شکوری:
بله ممکن است، اما با این وجود موضوع دیگری که می تواند به توسعه این صنعت کمک کند بحث سرمایه در گردش مورد نیاز برای این صنعت است، سرمایه گردش مورد استفتده برای مزارع پرورش ماهی در قفس اعدد بزرگی است؛ برای مزرعه دو هزارتنی حدود هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش نیاز است. افرادی که وارد این صنعت شدند، با نگاهی به منابع بانکی ورود کردند. اگر بتوانیم این منابع را فراهم کنیم، سرمایه گذاران و پرورش دهندگان فعلی می توانند با ظرفیت کامل تولید کنند. هرگونه وقفه ای که به دلیل نبود سرمایه در گردش و سایر عوامل مؤثر، در تولید اتفاق بیفتد، منجر به کند شدن روند تولید شده و مانع برنامه ریزی دقیق پرورش دهندگان می شود.
وظیفه ای که از بخش دولتی انتظار انجام آن می رود، تسهیل برای تأمین سرمایه در گردش مخصوصاً در شرایط فعلی و تأمین بچه ماهی است که بخشی از آن از طریق بخش دولتی باید امکانات تأمین شود و بخشی هم توسط بخش خصوصی باید تأمین گردد.