گروه اقتصاددریاپایه - ایرج گلشنی - جامعه ما از حوزه دريا غافل است. وقتي بحث از سرمايه‌گذاري مطمئن با بازگشت سريع سرمايه به ميان مي‌آيد، كمتر كسي است كه به «كشتي‌داري» فكر كند. حتا سرمايه‌گذاران كلان كه اهل تحقيق و بررسي هستند، كمتر به اين حوزه نزديك مي‌شوند، دليل آن را «ضعف فرهنگ‌سازي و كمبود اطلاعات جامعه از اقتصاد دريا» مي‌دانيم. در اين باره و نكاتي چند همكلام شديم با صميميت يكي از پيشكسوتان دريايي. پيشكسوتي كه لهجه دريايي دارد و 60سال با دريا هم‌نشين بوده است. 
خليل مرادي كشتي دار است و كار و بارش با دريا گره خورده و پاي سفره دريا نشسته است. اتفاقا وقتي با او تماس گرفتم كه داشت ماهي مي‌خورد! از پاي سفره دريايي با ما سخن گفت و نكات جالبي براي خوانندگان روزنامه دریایی اقتصادسرآمد داشت:

كشتي‌‌داري سرمايه‌گذاري مناسب
از اين پيشكسوت كه سال‌ها در حوزه دريا فعال بوده وهست، مي‌پرسم: كشتي‌داري چيست؟ آيا يك شغل است؟ آيا يك سرمايه‌گذاري است؟ ريسك و خطر اين سرمايه‌گذاري چگونه است، با توجه به اين كه افكار عمومي در ايران، دريا را خطرناك ارزيابي مي‌كنند و از دريا، غرق‌شدن را بيشتر از هر چيزي به ذهن مي‌آورند. 

خطر كشتي‌راني در دريا كمتر
 از سفر‌هاي جاده‌اي
مرادي با اشاره به نكته مهم «خطرپذيري مشاغل» مي‌گويد: هر شغلي، ريسك و خطر خود را دارد. اين كه تصور كنيم، شغلي هست كه خطري ندارد، تقريبا غيرممكن است؛ از اين رو به طور طبيعي، كشتي‌داري هم خطر خود را دارد؛ اما نه آن‌گونه كه در تصور عمومي وجود دارد. خطر در مشاغل دريايي، بيشتر از ساير مشاغل نيست، و گاه بسيار كم‌تر است. در مقام مقايسه، خطر كشتي‌راني در دريا به مراتب كمتر است از سفر‌هاي جاده‌اي و اثبات آن هم آمارهايي است كه سالانه از كشته‌هاي جاده‌هاي كشور منتشر مي‌شود كه نسبت به تصادف‌ كشتي‌ها و تلفات از ناحيه سفر با كشتي، به مراتب بالاتر است. 
مشكلات همه جا هست
از مشكلات كشتي‌داري مي‌پرسيم. اين كه كشتي‌داري يك حرفه خوب با درآمد خوب است، حتما مشكلات زيادي هم دارد، اين مشكلات چيست و كدامند؟
مرادي در باره مشكلات اما نقطه نظر جالبي دارد. مي‌گويد: مشكلات همه جا هست؛ تصور يك كار بدون مشكل، تصور درستي نيست. اساسا كار با مشكلاتش معنا پيدا مي‌كند و اين سختي كار است كه هم از يك مرد، مرد مي‌سازد و هم تلاش براي موفقيت را معنا مي‌بخشد. به نظر من، براي كار بايد كمر همت بست و به مشكلات اهميت نداد؛ بلكه به حل مشكلات بايد اهميت بدهيد. 
مي‌گويم با اين‌حال حتما مشكلاتي هست كه دست و پا گير باشد و يك حرفه مانند كشتي‌داري را سخت‌تر از كارهاي ديگر بكند. يا مسائلي كه هست و نبايد باشد يا مي‌تواند كمتر باشد. براي مثال، اصلاح يك قانون به خوبي مي‌تواند بخشي از فشار كار را بردارد تا انگيزه سرمايه‌گذار براي كشتي‌داري بالا برود. اين پيشكسوت در اين باره مي‌گويد:
با اين نگاه، مشكلاتي هست كه مي‌تواند نباشد يا به نحوي اصلاح شود؛ براي مثال، هزينه‌هايي كه براي راهنما از كشتي مي‌گيرند، در حالي كه خدمتي هم ارائه نمي‌شود.

هزينه منهاي خدمت
وي در باره هزينه بدون خدمت به روزنامه اقتصاد سرآمد مي‌گويد:
يك كشتي وقتي از راه خاصي مي خواهد بگذرد، طبق قانون بايد از راهنما استفاده كند؛ هر چند كه به خدمت راهنما نياز نداشته باشد و براي اين خدمت بايد پولي هم پرداخت كند. در عمل، بارها شده‌ است كه راهنما نمي‌آيد، ولي هزينه آن دريافت مي‌شود! و يا اين كه راهنما خيلي دير مي‌آيد و كشتي بايد ساعت‌ها بدون هيچ دليلي متوقف بماند. خيلي از كاپيتان‌ها، راه را بلدند و خود بارها از آن‌ راه گذشته‌اند و خود بلد راه هستند؛ اما همين‌ها هم بايد صبر كنند تا راهنما از راه برسد و بسياري براي اين كه وقت تلف نكنند، هزينه بلد را مي‌دهند، بدون اين كه خدمتي دريافت كرده باشند. اين نوع قوانين است كه به اصلاح نياز دارد و اگر سازمان بنادر روي اين قانون كار كارشناسي كند و به كاپيتان‌هايي كه خودشان بلد راه هستند، اجازه حركت بدهد و هزينه راهنما حذف شود، كمك خوبي خواهد بود. 

هزينه تعميرات
مرادي از هزينه تعميرات مي‌نالد و مي‌گويد:‌ گاهي هزينه تعميرات زير آبي، برق از كله آدم مي‌پراند. برخي مواقع هزينه ها طوري سنگين است كه از تعمير صرف نظر مي كنند و يا دست به سنبل كاري مي‌زنند. انحصار در تعميرات و برخي خدمات، سخت به كشتي‌دار فشار مضاعف وارد مي‌كند. اين از جمله مواردي است كه بايد مورد نظر مسئولان قرار بگيرد تا با افزايش تامین یا تولید قطعه، تجهيزات و منابع تعميرگاهي، حوزه تعميرات را از انحصارگونه بودن خارج كند. 

نظارت نيست
اين پيشكسوت به صراحت از نبود نظارت انتقاد مي‌كند. مي‌گويد: اين را بارها به طور مستقيم به مسئولان هم گفته‌ايم و در اين باره گله كرده‌ايم. واقعا نظارت نيست و اين عدم نظارت، گاهي به هزينه‌هاي نجومي تعميرات زير آبي و مواردمشابه مي‌رسد و اين نيز كاري است كه مسئولان به راحتي مي‌توانند حل كنند.

وضعيت نيروي  انساني
مرادي وضعيت تامین نيروي انساني ماهر را مطلوب مي‌داند و مي‌گويد: وضع نيروي انساني خوب است و خوشبختانه از همه شهرهاي كشور پاي كار كشتي آمده‌اند. قبلاً نيروي انساني محدود به بومیان بندرها بود و شغلي بومي محسوب مي‌شد؛ اما اكنون ما از همه جاي ايران مشاهده مي‌كنيم كه مي‌آيند و در حوزه دريا و كشتي كار مي‌كنند.
حقوق مناسب و گرایش جوانان
اين پيشكسوت، يكي از دلايل گرايش جوانان ساير استان‌ها به كار در حوزه دريا و روي كشتي، حقوق مناسب و خوب آن نسبت به خشكي مي‌داند. وي با همان لحن زيباي بندري و شيرين خود مثالي مي‌زند: يك ملوان تنبل مي‌تواند تا ده ميليون درآمد داشته باشد! اين يعني ملوانان زرنگ و كارگران ماهر درآمدي بسيار بالاتر مي‌توانند كسب كنند. حقوق كاپيتان‌ها هم خوب شده و از 30 تومان  به بالا است. استاد مرادي با خنده‌اي دوست‌داشتني مي‌افزايد: گاهي هم ناز مي‌كنند! آن‌هايي كه كارشان خيلي خوب است و مهارت بالايي دارند، گاهي كلاس مي‌گذارند و حقوق‌هاي بسيار بالا تا 100 ميليون هم مي‌خواهند. اين يعني، به نظر من وضع درآمدي در حوزه دريا خوب است و حتما بهتر است خشكي است. 

ريشه در دريا
وي در پايان در پاسخ به سوال خبرنگار روزنامه دریایی اقتصادسرآمد در باره ميزان كشش و گرايش فرزندان و فاميل و آشنا به دريا و كار در كشتي مي‌گويد: اينجا علاقه ما دلیل و ريشه دريايي دارد. ما با دريا زندگي مي‌كنيم و از اين زندگي لذت مي‌بريم. آن‌هايي كه از شهرهاي ديگر و حتا از دل كوير آمده‌اند هم به دريا انس مي‌گيرند؛ زيرا دريا خيلي دوست‌داشتني است و كشش محكمي و قوي دارد. زندگي با دريا، زندگي در كنار دريا و زندگي در دل دريا، قابل ستايش است. اين كه برخي چنين نظري ندارند، براي اين است كه دريا را تجربه نكرده‌اند. اگر تجربه كنند، آن‌ها هم دريايي 
مي‌شوند.