توسعه دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه از اولویت‌های اصلی دولت سیزدهم محسوب می‌شود و با توجه به تحریم‌ها و راهکارهای خنثی‌سازی آن این ارتباطات تجاری از اهمیت بیشتری هم برخوردار شده است. دراین شرایط کشورهای حاشیه دریای خزر راهی مؤثر برای برون‌رفت ایران از تنگناهای اقتصادی و ایجاد گشایش‌های لازم در بهبود وضعیت تجاری بشمار می‌آیند. اما خزر به عنوان بزرگترین دریاچه جهان با تهدید جدی رو به رو است و کوچک و کوچکتر شدن این پهنه آبی منحصر به فرد و محصور در میان پنج کشور، نگرانی‌هایی برای کشورهای ساحلی ایجاد کرده است.به گزارش اقتصادسرآمد؛ درواقع ایران با دارا بودن امکان صادرات از آب‌های آزاد به شمال آسیا و اروپا و همچنین دسترسی سریع‌تر و ارزان به چین از طریق دریای خزر و قزاقستان می‌تواند کریدور های ترانزیتی خود را به مبدأ دریای خزر تنظیم کند. باوجود چنین قابلیتی سرمایه‌گذاری در این زمینه برای ایران درآمدزایی بالایی دارد. ولی دریای خزر این روزها بر اثر مشكلات ناشی از تغییرات آب و هوایی و دخل وتصرفات انسانی حال و روز خوشی ندارد .اهمیت دریا و نقشی که در اقتصاد و زندگی امروزه دارد شفاف است، چه‌بسا صنایع دریایی و فعالیت‌های وابسته به آن نقش‌آفرینی بزرگی در اقتصاد جهانی دارد. براین اساس ایران با توجه به ویژگی‌های ممتاز دریایی فراوان در شمال و جنوب کشور نباید خود را از این فرصت بی‌نظیر بی‌بهره کند و با اتخاذ تدابیر و انجام اقداماتی در حوزه خزر می‌تواند از این شرایط بهره‌مند شود. با این تفاسیر حالا پرسش آن است چه راهکارهایی برای ارتقای سهم و نقش ایران در دریای خزر وجود دارد؟

ساخت وساز بلای جان خزر
کریم ثابت، کارشناس دریا و بنادر کشورمان در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، می‌ گوید: پسروی آب دریای خزر زمینه ساز پیش روی های دست ساخت انسان ها از نوع ساخت وساز شده است. عقب نشینی آب دریای خزر و افزایش ساحل دریا باعث شده تا جولانگاه جدید تغییر كاربری و ساخت و سازها در این دریای زیبا ایجاد شود.

کشورهای حاشیه خزر و ضرورت
 اقدامات مشترک
وی عزم همگانی برای حفظ و نگهداشت دریای خزر را ضروری دانست وادامه داد: در دریایی كه مرز و منافع مشترك میان كشورهای آذربایجان، ایران، تركمنستان، قزاقستان و روسیه است باید اقدامات مشتركی برای ان صورت بگیرد.

هرج و مرج اطراف خزر در غیاب
 نهادهای نظارتی
به گفته كارشناس دریایی  با توجه به نوپایی كشورهای حاشیه خزر و تلاش این كشورها برای توسعه به هر قیمت و از سوی دیگر هرج و مرج ناشی از نبود نهادهای نظارتی ، حجم عظمیی از زباله انسانی و ساخت و ساز در ساحل در این كشورها نیز دریای خزر را تهدید می كند.

چالش های پیش روی اكوسیستم خزر
مشكلات و چالش های پیش روی این اكوسیستم مهم طبیعی پنج كشور جهان هرچند با نامگذاری روزی با عنوان روز دریای خزر نمی تواند رفع شود اما نامگذاری یك روز به نام این دریا تلنگری به وجدان های مردم كشورهای حاشیه این دریا برای حفظ آن است، مورد مهمی بود که شهیدی بر ان تاکید داشت و گفت: با توجه به سخنان مقام معظم رهبری، کشور ما نسبت به بهره‌برداری از آب‌های دریا توجه لازم را ندارد و به اندازه کافی از این منابع استفاده نمی کند. 
وجود گونه های نادر آبزی و بهره مندی از منابع انرژی فسیلی نقش موثری برای دریای خزر در بین کشورهای پیرامونش ترسیم کرده از این رو صیانت از آن به رویکردی در منطقه و ایران تبدیل شده است.
در حال حاضر حال و روز دریای خزر خراب است،در حالی‌که این پهنه آبي بزرگترین دریاچه جهان و دارای محیط زیست متفاوتی است. افزایش تدریجی آلودگی دریای خزر بر کاهش تنوع زیستی و جمعیت گونه های مختلف آبزی تأثیرات بسیار زیادی خواهد گذاشت و چه بسا آنها را در معرض تهدید و انقراض قرار دهد. سردسته آلوده کنندگان دریای خزر کشور روسیه است، این کشورهیچگونه پایبندی حداقل در رابطه با مسائل عینی زیست محیطی از خود نشان نمی دهد. بدون شک توسعه شهر و شهرنشینی در کشورهای ساحلی دریای خزر که به رشد جمعیت و افزایش حجم پساب ها انجامیده تهدیدهای بالقوه ای را برای افزایش آلودگی دریای خزر ایجاد کرده که باید در این زمینه برنامه ریزی های اساسی انجام شود.
مشکلات مشهود و اصلی محیط زیستی دریای خزر که باعث اختلال وضعیت طبیعی آن شده بسیار فراوان است؛ معضلاتی که متأسفانه گونه‌های ارزشمند و زیستمند این بوم سازگان را در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار داده و حیات اکولوژیکی و اقتصادی زیست بوم خزر را متأثر از خود کرده است.