گروه دریانوردی - محمدرحیمی - درهم کلامی با یک پیشکسوت دریایی که عمری را در دل دریا گذرانده است، حرف ها هرچند که بر بال امواج صوتی به گوش می رسند، اما چون صدای امواج دریا پُر از تلاطم و تجربه است. عطر دریایی کلام، شما را با شخصی دنیا دیده مواجه می کند، سختی و صعوبت شرایط کار، گره بر جریان کلام می اندازد، اما به سان عبور یک کشتی پهن پیکر بر بستر دریا، بی خدشه و خش است.  در این باره ما در روزنامه دریایی اقتصادسرآمد با کاپیتان رضا پورطالبی نمونه دریایی نفتکش در سال 1402 هم صحبت شده ایم. بخش اول آن را با موضوع مصائب دریانوردی  و خواستگاری های ناموفق دریانوردان در شماره پیش سرآمد گفتیم و حالا در ادامه بخش دوم و پایانی این مصاحبه را با هم می خوانیم:

اقتصاد سرآمد: شما به عنوان یک باتجربه و پیشکسوت نمونه دریانوردی، چه معیارهایی را برای اتخاب افراد برگزیده پیشنهاد می کنید؟
کاپیتان پورطالبی: عبارت نمونه را می توان برای تمامی کسانی که واقعاً برای این کشور و این مردم کار می کنند، اطلاق کرد. کسانی که خالصانه و بدون هیچ ادعایی به خاطر تخصصی که دارند و بنا بر آن تعهدی را به دولت و ملت خود دادند و استخدام شده و انجام کاری را قبول کردند، اگر خالصانه و براساس وجدان خود و برای مردم و دل خودش کار را انجام دهد، حتماً نمونه است. این رویکرد همیشه سرلوجه کار خودم بود. هرچند سختی کار همیشه بوده، اما همیشه به خودم یادآور می شدم که این قدر کار کنم که وجدانم راحت باشد. برخی موارد فشار بسیار زیادی به من وارد می شد که از خودم می پرسیدم تا چه حد باید تحمل کنم، به ویژه به خاطر حساسیت هایی که داشتم، سعی داشتم کار را به بهترین وجه انجام دهم. این پرسش هم از خودم می پرسیدم و هم دوستان هم از من می پرسیدند که تا کجا و تا چه حد باید تحمل کرد؟ به آنان می گفتم به خاطر تخصص و تعهدی که شما دارید باید این قدر کار بکنید که وجدانتان راحت باشد تا وقتی که شب سر بر زمین می گذارید راحت باشید و نانی که برای خانواده می برید نانی باشد که هیچ حرف و حدیثی پایش نباشد و خیالتان راحت باشد. به نظرم تعریف خوبی باشد برای یک فرد نمونه که بعد از انجام کار وجدانش راحت باشد.
زندگی بر روی دریا به خاطر سختی هایی که دارد، جو خاصی در آنجا حاکم است. یکی از مسائلی که باعث که فکر می کنم باعث شد تا دوستان مرا به عنوان دریانورد نمونه معرفی کنند، این است که من همیشه خودم را جای دریانوردی که تازه سوار کشتی شده می گذارم. در واقع باید تصریح کنم که ما همه انسانیم و یک ویژگی دیگر ما ایرانی بودن ماست که به وجه عاطفی خودمان اشاره دارم. زمانی که دریانورد جوانی بودم مثل زمانی که تازه ازدواج کرده بودم یا زمانی که بچه ام به دنیا آمد، بهترین لحظات زندگی هر کسی در این مواقع در کنار خانواده است، اما دیگر مرخصی ات تمام شده و باید به کشتی برگردی! برگشت به کشتی معمولاً در بنادر جنوبی است، در آب و هوای داغ و شرجی بندرعباس یا چابهار یا بوشهر یا ماهشهر یا عسلویه و ... سوار کشتی می شوی، از همان موقعی که سوار کشتی می شوی باید در یک محیط خشک شروع به کار کردن کنی، چرا که برای هر کاری فقط یک نفر وجود دارد و نفر قبلی به مرخصی رفته و نمی توانی بهانه تازه از راه رسیدن و خستگی بیاوری و معمولاً قلب دریانورد در این مواقع پر از غصه می شود. خانواده ات را ترک کردی، همسرت را که تازه بچه دار شده و بچه ای که تازه به دنیا آمده را ترک می کنی و وارد محیط خشک کشتی می شوی. اگر این درک را یک فرمانده داشته باشد که یاد گرفته بودم که همکار جوانم را بفهمم. وقتی یک ملوان جوان به دفتر ناخدا می آمد، اول اسمش را می پرسیدم، برگه الحاقش را می دیدم. بعد با آن فرد دست می دادم و احوال خانواده اش از می پرسیدم و از شرایط مجردی یا تأهلش می پرسیدم و از همان لحظه اول با فرد تازه وارد به کشتی سعی می کردم پدرانه رفتار کنم. همین مصافحه و پرس و جو از خانواده و دست دادن و لبخند زدن، تمام آن درد و فشار ابتدای ورود به کشتی را آزاد می کرد و می دیدم آن شخص از ته وجودش لبخند می زد و  دلش قرص می شد از اینکه بر روی کشتی ای آمده است که ناخدایش هوای آنان را دارد.
با این روش که سعی کردم پرسنل خودم را درک کنم، باعث شد در کارم موفق باشم و این موضوع باعث شد که دوستان مرا به عنوان دریانورد نمونه معرفی کنند.

اقتصاد سرآمد: شما سال های سال ایثارگرانه برای این آب و خاک زحمت کشیدید. به دلیل اینکه در شاهرگ اقتصادی این کشور نفت جریان دارد، شما در پیشانی اقتصاد کشور برای کشور زحمت کشیدید که به صورت شایسته انتخاب شدید. شما نگاه پدرانه به عنوان کاپیتان کشتی به جوانان تازه وارد داشتید، از آن سو، جوانانی که تازه ابتدای مسیر دریانوردی هستند، چه توصیه ای به آنان دارید که آغاز مسیر دراز دریایی خودشان هستند؟
کاپیتان پورطالبی: برای دانشجویانی که تازه وارد کشتی ما می شوند، در ابتدا درباره رشته و شرایط کار، آن ها را آگاه می کنم و شرایط زندگی یک دریانورد را براساس تجارب خودم برای آنان شفاف و واضح می کنم که زندگی یک دریانورد یک زندگی عادی نیست و ما دریانوردها هم آدم های عادی نیستیم؛ البته عادی به نگاه روان شناختی که یک فرد بعد از تشکیل خانواده و بچه دار شدن، باید در کنار خانواده خود بماند و خانواده از حضور مستمر پدر بهره مند شوند، در صورتی که دریانوردان چیزی حدود 8 ماه در سال را در کنار خانواده نیست. بنابراین به دانشجویان می گویم که خودشان را برای یک شرایط سخت آماده کنند و یک برنامه ریزی دقیق داشته باشند. براساس یک زمان بندی سعی کنند به مدت 5 تا 6 سال در این کار بمانند و بعد از مشخص شدن وضعیت اگر امکان ماندن نبود، یک اندوخته ای برای آنان فراهم است که سراغ کار دیگری بروند. اگر جوان 20 ساله شروع به تحصیل دریانوردی کند در 30 سالگی یک دریانورد قدیمی می شود و می تواند پس انداز خوبی نسبت به جوانانی که در دیگر رشته ها تحصیل کردند و فرصت کاری به صورت معمول گیر نمی آورند، داشته باشند. البته طی این مدتی که در این رشته و کار فعالیت دارند، لازم است که به عنوان یک متخصص به صورت درست و اصولی درس شان را بخوانند، تخصص خودشان را کامل یاد بگیرند.
نکته اساسی این است که زبان انگلیسی خودشان را حتماً تقویت کنند. چرا که از وقتی که این دانشجویان وارد دانشگاه می شوند، اکثر درس های تخصصی به زبان انگلیسی است. شاید چیزی که در کشتی ها جالب باشد، این است که ملوان ها و حتی آشپز هم که تحصیلات چندانی ندارد، به راحتی انگلیسی صحبت می کنند. صحبت به این زبان لازمه کار دریانوردی است. چرا که وقتی به بنادر خارجی سفر می کنیم و در آن جا جلساتی با طرف های خارجی داریم که برای حفظ منافع شرکت خود باید به زبان انگلیسی با آنها بحث کنیم. در دریا اگر مسأله ای پیش بیاید با کشتی های دیگر فقط با زبان انگلیسی می توان صحبت کرد و دانشجویان از اول تحصیل باید برای تسلط در این زبان بکوشند.
دانشجویان علاوه بر اینکه باید به تخصص و زبان تسلط داشته باشند،  نیازمند تعهد در یادگیری و انجام کارشان هستند و باید یک روحیه یاری و همکاری هم نسبت به همکاران خودشان داشته باشند. همیشه به آنها یادآور می شوم که بر روی کشتی، خانواده ما همکاران ما هستند و باید هوای همدیگر را در دریا داشته باشیم تا سختی دریا راحت تر بگذرد و تحمل شود. اگر یاری و همکاری و دوستی بر روی کشتی نباشد، کار بر روی کشتی سخت می شود و کشتی هم جایی است که اگر با کسی مسأله ای پیدا کنید، هر روز چندین بار با آن شخص مواجه خواهید شد. در این وضعیت، دوستی تنها از سختی کار و شرایط سخت دریا کم می کند.