گروه بازارسرمایه - مسعود وطنخواه - بازار سرمایه این روزها در انتظار رسیدن رونق است. رونقی که با توجه به اوضاع بورس در چند روز آینده دور از انتظار است. نبود و کاهش تدریجی اعتماد باقیمانده یکی از مشکلات بزرگی است که گریبان‌گیر بورس است. 
به گزارش اقتصادسرآمد، اعتماد در هر بازاری حتی در دادوستدهای بازارهای محلی جزو ملزومات آن بازار است. دربازارهای رسمی اعتماد با گرفتن وثیقه یا اسناد اعتباری محقق می‌شود. بورس نیز جدا از سایر بازارها بی‌نیاز به وجود اعتماد نیست. زمانی که سطح اعتماد در بازار کاهش می‌یابد ریسک حضور افزایش و به تبع آن فعالان بورس احساس خطر بیشتری می‌کنند و در این اوضاع طبیعی است که گروهی از افراد تمام یا قسمتی از سرمایه خود را از بازار سرمایه خارج کنند. موردی که به خوبی در کاهش حجم و ارزش معاملات که در چند ماه گذشته سیر نزولی دارد، دیده می‌شود.
سیر نزولی بورس پس از تصمیم‌های «ناگهانی» و «غیرکارشناسی» به گفته فعالان بورس از اردیبهشت شروع شد و در ادامه بیشتر نیز شد. از افزایش قیمت خوراک پتروشیمی تا زمزمه خروج سیمان و فولاد از بورس کالا که سبب انتقادهای زیادی شد. مواردی که صدمه زیادی به پیکر اعتماد در بازار سرمایه وارد کرد.

تراز پایین ارزش معاملات
ارزش معاملات خرد یکی از فاکتورهایی است که همواره از سوی فعالان بورسی برای آگاهی از روند بازار سرمایه رصد می‌شود سیر نزولی ارزش و حجم معاملات در این چند ماه به گونه‌ای بود که کمتر معامله‌گری بتواند آن را نادیده بگیرد. به عنوان مثال ارزش معاملات خرد در روزهای اوج یعنی نیمه اول اردیبهشت در محدوده 10همت بود و این در حالی است که این روزها ارزش معاملات خرد در محدوده 4همت یعنی 40درصد قبل است.
علی اسکینی، کارشناس بازار سرمایه تیر ماه، در مطلبی با عنوان «گروه‌های ریالی جذابترند» درباره اهمیت ارزش معاملات به «اقتصاد سرآمد» گفته بود: «اما فاکتور مهمی که این روزها سبب فاز رکودی در بورس شده است کمبود نقدینگی در بازار سرمایه است که همین امر روند صعودی بورس را با چالش همراه کرده است.»
او یادآوری کرده بود: «ارزش معاملات در بازار سرمایه اکنون کاهش قابل توجهی (حدود 10 همت) در مقایسه با روزهای اوج خود (بالاتر از 15 همت) تجربه می‌کند؛ بنابراین افزایش ارزش معاملات یکی از پیش‌نیازهای ضروری برای رشد بورس است.»
گروهی از فعالان بازار سرمایه این کاهش سیر نزولی ارزش و حجم معاملات از اردیبهشت تاکنون را نشانه «رکود» بورس می‌دانند و معتقدند که تا زمانی که اعتماد از دست‌رفته به بورس بازنگردد بازگشت نقدینگی و به تبع آن ارزش و حجم معاملات خرد نیز اضافه نمی‌شود.
ادامه رکود از یک‌سو و جذابیت بالای نرخ سود بانکی از سوی دیگر، سبب بیشتر شدن اوضاع رکودی بازار سرمایه و تشدید روند خروجی پول از بورس شده است. این روزها بورس تهران از دو بیماری فرار سرمایه از بورس و رقابت دوباره بانک‌ها برای افزایش نرخ سود به مشتریان با موجودی بالا رنج می‌برد.
بیماری بازار سرمایه این روزها، خروج ادامه‌دار نقدینگی از بورس است. آمارها در چند ماه گذشته (از نیمه اردیبهشت تاکنون) نشان می‌دهد که ارزش معاملات خرد نیز روند کاهشی دارد.
این روزها به دلیل سیاست انقباضی از سوی بانک مرکزی برای مهار تورم سبب شده است که کمبود نقدینگی در اقتصاد نمایان شود. نبود نقدینگی موجب افزایش رقابت نزد متقاضیان پول شده است که به تبع آن، افزایش تقاضا و کاهش عرضه پول، سبب بالا رفتن قدرت چانه‌زنی صاحبان نقدینگی شده است. موردی که در رشد نرخ بهره در بازار غیر رسمی دیده می‌شود.
سود روزشمار و کوتاه‌مدت اکنون زیر 10درصد است، اما این مقدار برای پول‌های عادی و کم است. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد که بانک‌ها برای جذب نقدینگی از افراد با پول بالا با هم رقابت می‌کنند و به اصطلاح مقدار سود قابل مذاکره است. موردی که سبب رقابت ناسالم نزد این بنگاه‌های اقتصادی شده است.

ارزش و حجم معاملات هفته گذشته
شنبه گذشته 184میلیارد تومان خروج پول حقیقی اتفاق افتاد و ارزش معاملات خرد به 4.3همت تومان رسید. شاخص کل بورس نیز هزار و 462واحد کاهش یافت و در تراز 2میلیون و 54هزار و 482واحدی ایستاد.
یکشنبه ورود پول حقیقی اندک 9میلیارد تومان بود، اما ارزش معاملات خردکاهش و به 3.9همت رسید. شاخص کل بورس نیز 850واحد کاهش تجربه کرد.
دوشنبه ورود پول حقیقی با رشد 12میلیارد تومان و همچنین ارزش معاملات خرد به 4.2همت شد. شاخص کل بورس نیز افزایش 2هزار و 328واحدی در سطح 2میلیون و 55هزار و 960واحدی ایستاد.
سه‌شنبه دوباره خروج پول حقیقی 328میلیارد تومان ثبت شد و ارزش معاملات خرد نیز با کاهش به 4همت تومان رسید. شاخص کل بورس نیز با کاهش 9هزار و 893واحدی در تراز 2میلیون و 46هزار و 60واحدی ایستاد.
چهارشنبه روند نزولی شاخص کل بورس با کاهش 7هزار و 184واحدی در سطح 2میلیون و 38هزار و 883واحدی ایستاد. ارزش معاملات خرد به 4.2همت و خروج پول حقیقی به 122میلیارد تومان رسید.

خروج پول حقیقی از بازار سرمایه
هفته گذشته نیز مانند چند ماه گذشته روند خروجی پول حقیقی از بورس ادامه یافت. فعالان بازار سرمایه از پول حقیقی به پول هوشمند نیز تعبیر می‌شود.
این باور در بین بسیاری از معامله گران وجود دارد که همواره برخی از اشخاص حقیقی و حقوقی با استفاده از اطلاعات و یا تحلیل قوی‌تر نسبت به سایرین، در قیمت‌های بهتر یا زمان مناسب تری  اقدام به خرید یا فروش سهام می‌کنند و با رصد معاملات این افراد می توان معاملات بهتری داشت. یکی از نشانه‌های ورود یا خروج پول هوشمند در حجم معاملات مشخص می‌شود. به عبارت دیگر، زمانی که متوسط حجم معاملات سهام یک شرکت، در مقایسه با میانگین حجم معاملات آن در بازه‌های زمانی مشخص (مثلا  هفتگی، ماهیانه و یا سه‌ماهه) افزایش قابل توجهی داشته باشد، می‌تواند نشانه‌ای از ورود با خروج پول هوشمند باشد و باید مورد بررسی بیشتری قرار گیرد.
یکی دیگر از راه‌های تشخیص ورود یا خروج پول هوشمند، سرانه خرید یا فروش هر شخص حقیقی یا حقوقی است. سرانه خرید یک شخص برابر است با حاصل تقسیم ،حجم معاملات سهام یک شرکت بر تعداد خریداران آن و سرانه فروش یک شخص برابر است با حاصل تقسیم حجم معاملات سهام شرکت بر تعداد فروشندگان آن.