اختلافات سرزمینی در منطقه خلیج فارس


دکتر همایون الهی– کویت ایجاد یک حصار امنیتی، با هزینه‌ای معادل ۵۰۰ میلیون دلار به طول حدود ۲۰۰ کیلومتر را طراحی نمود. مرحله اول این طرح شامل حفر خندقی به طول ۲۰۷ کیلومتر و عمق ۳ متر و عرض ۵ متر در طول مرز صحرایی کویت با عراق می‌شود. مرحله دوم ایجاد یک دیوار شنی به ارتفاع ۵ متر می‌باشد. مرحله سوم استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات الکترونیکی برای حراست از مرز است. به هنگام حفر خندق و احداث این حصار امنیتی درگیری‌های محلی رخ داد، ولی کویت با حمایت سازمان ملل اجرای طرح را ادامه داد. 
•احداث پایگاه: همزمان با ایجاد حصار امنیتی دولت کویت ساخت ۲۰ پایگاه مجهز نظامی با فاصله ۱۰ کیلومتر از یکدیگر را در دستور کار خود قرار داد. همین طور ساخت دو پایگاه در جزایر وریه و بوبیان را آغاز نمود.
•موافقتنامه امنیتی دولت کویت در ۲۹ شهریور ۱۳۷۰ (۱۹ سپتامبر (۱۹۹۱) یک پیمان دفاعی و امنیتی ده ساله با آمریکا منعقد کرد که بر اساس آن کویت تسهیلات هوایی، دریایی و زمینی در اختیار نیروهای آمریکایی قرار می‌دهد. 
همین طور دولت کویت موافقتنامه‌های مشابهی را نیز با دولتهای انگلستان و فرانسه امضاء کرده است. تمایل کویت برای انعقاد موافقتنامه مشابهی با چین با مخالفت این دولت به علت مغایرت با قانون اساسی چین روبرو شده است.
•کوشش برای تجزیه عراق: کویت کوشش‌هایی را برای ایجاد ارتباط با گروه‌های مخالف درون عراق و تشویق آن‌ها به ایجاد کشورهای مستقل به عمل آورده است. از جمله ارتباط با رهبران کرد عراق نظیر جلال طالبانی برای تشکیل کردستان مستقل در عراق، محمدباقر حکیم در خصوص تشکیل یک کشور شیعه در جنوب عراق و ژنرال حسن نقیب عضو دیگر هیئت رئیسه کنگره ملی عراق و نماینده اعراب سنی. اما کوشش‌های کویت در این زمینه موفقیتی نداشته است، زیرا رهبران گروه‌های مخالف عراق و کشورهای صاحب نظر یعنی دولت‌های آمریکا، ترکیه، سوریه و ایران مخالف تجزیه عراق هستند.
ج - اختلافات مرزی عراق و عربستان 
طول مرز مشترک عراق و عربستان حدود ۸۵۰ کیلومتر است و اولین معاهده‌ای که بین عراق و عربستان برای تعیین حدود دو کشور منعقد شد معاهده عقیر است که در سال ۱۳۰۱ (۱۹۲۲) بین دو کشور و با تلاش انگلستان به امضاء رسید. باید توجه شود که در این دوره به علت انقلاب اکتبر در روسیه سیاست دولت استعماری انگلستان رفع اختلافات موجود و ایجاد جبهه واحد در حوزه خلیج فارس در برابر تهاجم ایدئولوژی کمونیسم بود. طبق معاهده عقیر منطقه‌ای به وسعت ۲۵۰۰ میل مربع به عنوان «منطقه بی‌طرف» در مرزهای دو طرف تعیین گردید. دو کشور متعهد شدند که هیچ گونه تاسیسات دایمی و یا نظامی در این منطقه ایجاد ننمایند. هرچند این قرارداد در رفع اختلافات مرزی به طور کامل موفق نبود و هر از چندگاه برخی درگیری‌های دو جانبه به وقوع می پیوست و دولت عراق همچنان ادعاهای ارضی خود را نسبت به بخش‌هایی از سرزمین عربستان عنوان می‌نمود.
در سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۵) موافقتنامه جدید مرزی بین دو کشور که طی آن منطقه بی طرف بین عراق و عربستان تقسیم شد به امضاء رسید ولی این موافقتنامه هرگز به تصویب نرسید، در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۸) عربستان شروع به ایجاد شهرک‌های نظامی در مرزهای خود با عراق نمود. از مهم‌ترین این شهرک‌ها می‌توان از شهرک ملک خالد که ظرفیت ۷۰هزار نیروی نظامی را دارد و همینطور از پادگان‌های حضر الباطن واقع در شمال شرقی عربستان در ۴۰ کیلومتری مرز عراق نام برد. 
در طول جنگ عراق با ایران آرامش نسبی در مرزهای دو کشور برقرار بود ولی با برقراری آتش بس در جنگ عراق با ایران عراق بار دیگر نظر خود را معطوف مرزهای خود با کویت و عربستان نمود. پس از تصرف کویت توسط عراق در ۱۲ مرداد ۱۳۶۹ (دوم آگوست ۱۹۹۰) مقامات عربستان از اهداف توسعه طلبانه عراق در عربستان به خصوص مناطق نفت خیز این کشور که در ۲۵۰ کیلومتری جنوب کویت در منطقه ای مسطح و قابل دسترسی بود به وحشت افتادند. هر چند با تهاجم نیروهای متفقین به عراق و عقب رانده شدن نیروهای نظامی این کشور از کویت، برای زمان حاضر خطر تهاجم عراق به عربستان کاهش یافته ولی اختلافات و ادعاها همچنان به جای خود باقی است. 
د - عراق و سایر کشورهای منطقه خلیج فارس
می‌توان گفت که مطامع عراق در سایر کشورهای منطقه تحت عنوان ناسیونالیسم عرب و حفظ ویژگی‌های عربی منطقه تجلی نموده است.
اختلافات سرزمینی در منطقه خلیج فارس
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه