گروه شیلات – مرجان کریمی - بر اساس اعلام سازمان خوار و بار جهانی، هفت درصد صید تن ماهیان در جهان توسط صیادان ایرانی انجام می‌شود که سبب شده است ایران جایگاه نخست صید ماهیان تن در غرب اقیانوس هند را در سال گذشته کسب کند. 200 هزار تن در سال 1401 در ایران صید ماهی تن انجام شده است. قطب اصلی تولید و صید ماهی تون استان سیستان و بلوچستان می باشد. در گفت و گو با خالد نیازی، یکی از مروجین و صیادان ماهی تون آن استان، مسائل و فرصت های صید ماهی تن بررسی شده است که از نظر شما می‌گذرد.

اقتصاد سرآمد: در ابتدا خود و زمینه کاری خودتان را معرفی بفرمایید؟
خالد نیازی: خالد نیازی هستم، مروج روش های نوین صید و عضو گروه همت مال ایران شیلات از دهه 70 می باشم.

اقتصاد سرآمد: شما در گفته هایتان ذکر کردید که مناطق آزاد پای کار نیستند، منظور شما چیست؟
خالد نیازی:  مناطق آزاد می تواند زیرساخت برای ما تهیه کند، می تواند برای صادرات محصولات رایزنی کند. چون مناطق آزاد از فرصت های ویژه ای در هر کشور برخوردار است و به بازارهای جهانی می توانند دسترسی ویژه ای داشته باشند. یکی از خواسته های اصلی جامعه صیادی برای اقتصاد نوین برای کشور، فعال بودن و همراهی مناطق آزاد می باشد. باید مناطق آزاد و همه دستگاه های مسئول پای کار باشند تا زحماتی را که من و دوستانم کشیدیم، هدر نرود. بالاخره نیازمند هستیم که در اقتصاد مقاومتی با توجه به تأکید رهبری درخصوص اقتصاد دریامحور، همه ارگان ها به ویژه مناطق آزاد پای کار باشند.

اقتصاد سرآمد: منظورتان کدام یک از مناطق آزاد کشور است؟
خالد نیازی: منطقه آزاد چابهار، این منطق آزاد می تواند سازوکاری فراهم آورد و رایزنی های داشته باشد که هم زیرساخت لازم را داشته باشیم و هم محصولات را به بازار جهانی عرضه کنیم؛ یعنی یا پیگیری کند و یا با سازمان شیلات ایران همراهی داشته باشد.
اقتصاد سرآمد: پیشنهاد شما برای همکاری و همراهی منطقه آزاد چابهارچیست؟
خالد نیازی: پیشنهادم این است که همراه و همگام سازمان شیلات ایران باشند. با توجه به اینکه صیادم و مروج صیادی و عضو جامعه صیادی کشور هستم، ما کارهایی را که نیاز بوده است را انجام دادیم، کارهای باقی مانده را منطقه آزاد، اداره راه و ترابری ـ به دلیل نیاز به هواپیما ـ اداره اقتصاد، گمرک، و ... باید انجام دهند.
توسعه سواحل مکران که مورد تأکید رهبری قرار دارد، زمانی میسر می شود که در کنار سواحل مکران یک اقتصاد پویایی فارغ از بودجه های عمومی برقرار باشد.

اقتصاد سرآمد: درخصوص سازمان هواپیمایی در مسیر صادرات، چه نقشی می تواند داشته باشد و در حال حاضر در کدام موقعیت حضور ندارد؟
خالد نیازی: وقتی یک ماهی و یا یک آبزی صید می‌شود حداقل طی یک روز و حداکثر طی سه روز پروازی برای صادرات مهیا کنند. مثلاً کشور ژاپن مدعی است که اگر فرصت ایجاد شود، هواپیما برای صادرات به آن کشور را پای کار می آورد. اگر ما محصول را به جای سه روز در یک روز به بازار هدف مثل ژاپن برسانیم، ماهی وارد بازار حراج ماهی می‌شود که خیلی برای کشور می تواند درآمد حاصل کند و ارزآوری خوبی خواهد داشت.

اقتصاد سرآمد: بهترین بازارها برای صادرات ماهیان و آبزیان کدام کشورها هستند؟
خالد نیازی: بهترین بازار کشور ژاپن است که همه کارهای مقدماتی را هم آنان انجام دادند، ولی ما به خاطر برخی مسائل ما علیرغم پیگری ها به نتیجه نرسید.
اقتصاد سرآمد: چه مقدار ارزش افزوده دارد؟
خالد نیازی: ماهیان تُن، محصولی است که هم بازار جهانی دارد، هم بورس دارد، هم قیمت ثابت دارد و هم بازار حراج دارد؛ حتی طلا و الماس بازار حراج ندارد. قیمت آن در اینجا شاید یک میلیون باشد، ولی در بازار حراج شاید به یک میلیارد هم برسد. یعنی با محصول با کیفیت ما، می توان ارزش افزوده ایجاد کرد و ارزآوری خواهد شد. همچنان که کشورهای مجاور دریا که در عرصه تن ماهیان فعالند درامدهای سرشاری از این بازار دارند.

اقتصاد سرآمد: شرکت های بخش خصوصی در این حوزه چقدر است؟ آیا کافی می‌باشد؟
خالد نیازی: صحبت ها و ادعاهایی شده است، ولی اجرایی نشده است. مهم اجراست، من صیاد یا مروج کار خودم را انجام می دهم. بخشی نیاز به زیرساخت دارد، مثلاً در خشکی به سردخانه60- نیاز است که متأسفانه در کشور اجرا نشده است و باید اجرا شود و محصول آمده از دریا باید به 60- درجه برسد نه در 20- درجه فریز شود. آن وقت آن ماهی هر زمان می تواند به بازار جهانی راه پیدا بکند.

اقتصاد سرآمد: بخش خصوصی رغبت لازم را برای سرمایه گذاری در این رابطه دارد؟
خالد نیازی: در بخش خصوصی این رغبت وجود دارد، خود کشور ژاپن بسیار در این زمینه علاقمند است. ولی لازم است دستگاه های مختلف پای کار بیایند  و کار را تسریع ببخشند. ژاپنی وارد این کار قبلاً شدند و حدود 3 میلیون دلار هم برای آموزش و ترویج سرمایه گذاری کردند، ولی برای تسریع و تسهیل در کار، باید دستگاه های ذیربط ورود کنند.