ماموریت های پلتفرم «مردم‌شهر»  در سرزمین گنج پنهان
​​​​​​​گروه توسعه - پنل «برنامه‌ریزی دارایی‌مبنا، مورد کاوی برنامه توسعه نوآورانه سواحل مَکٌران» در حاشیه برگزاری رویداد ملی صنایع خلاق مانوین که همزمان با نمایشگاه اینوتکس برگزار شد در همین رابطه دکتر حمیدرضا سلیمانی معاونت فرهنگی و مشارکت‌های اجتماعی شورای توسعه مَکُران، دکتر محمدعلی ثابت‌قدم مشاور شورای توسعه مَکُران، و دکتر سروش باغبان‌فردوس مشاور و مدیر پروژّه «برنامه توسعه نوآورانه شهرستان‌های سواحل مَکُران » ذیل «کلان پروژه بام»‌ (برترین آموزش‌های محلی) سخنرانی خود را ارائه کردند.
معاون فرهنگی و مشارکت‌های اجتماعی شورای توسعه مَکُران، با توضیحاتی در رابطه با رویکرد اجتماعی شورای توسعه  مَکُران و الزام برنامه‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای با نگاه تسهیم جامعه محلی در توسعه آتی  مَکُران سخنان خود را آغاز کرد. ایشان با مروری بر تجربه‌های توسعه‌های کلان صنعتی و نفتی که در نقش‌افرینی جامعه محلی در این فرایندها چندان موفق نبوده‌اند و توسعه بر مبنای بوم این مناطق نبوده است، تاکید نمود که در  مَکُران ایجاد فضایی جهت آموزش، توان‌افزایی و فعال‌سازی ظرفیت‌های بومی یکی از الزامات است. 

نقش‌آفرینی نیروهای بومی، شاه‌بیت ادبیات توسعه
حمیدرضا سلیمانی افزود: آموزش و نقش‌آفرینی نیروهای بومی شاه‌بیت ادبیات توسعه حاکم بر ماموریت‌های سازمان  مَکُران است. الزام صنایع بزرگ به سرمایه‌گذاری در رشد و توسعه استعدادهای محلی و استفاده از نیروهای بومی در تمامی سلسله مراتب اشتغال از طریق آموزش و بورس کردن استعدادها در دستور کار قرار گرفته است. با این امر می توان سرمایه خانواده را به سرمایه صنایع کلان پیوند زد و شرایط برد- برد را برای جامعه و کشور رقم زد. 

ضرورت تقویت فرهنگی و اجتماعی  مَکُران به عنوان سردمدار توسعه اقتصادی کشور 
وی اضافه کرد:  مَکُران به عنوان سردمدار توسعه اقتصادی کشور باید اول در حوزه فرهنگ و اجتماع تقویت شود که این مهم نیاز به فضای تعاملی با زیست منطقه دارد.  از این‌رو در برنامه توسعه نوآورانه  مَکُران این تعامل با جامعه محلی شکل گرفت. این تیم با تلفیق نگاه دارایی‌مبنا و تسهیلگری اجتماعی به تعامل با مدیریت روستاها و شهرها، فعالان اقتصادی، دغدغه‌مندان و معتمدین محلی پرداخته و در نشست و برخاست‌های متعدد با مرور مبانی توسعه، به شناسایی مسائل و مشکلات، ظرفیت‌ها و راه‌حل‌های جامعه محلی هر سکونتگاه در توسعه اقتصاد محلی، گردشگری و فرهنگی پرداختند. 
معاون فرهنگی و مشارکت‌های اجتماعی شورای توسعه مَکُران اظهارداشت: از طرفی دیگر هر توسعه نیاز به یک ضرباهنگ دارد. جاده حدفاصل بندرعباس تا چابهار به عنوان محور کلیدی توسعه این منطقه در نظرگرفته شد و عنوان و مفهوم «جاده زندگی» به عنوان دال محوری این شکل از توسعه تعریف شد. در حول این محور فضاهای خدماتی، سکونتی، پیشتبانی و گردشگری در نظر گرفته شده است. 

لزوم بهره‌گیری از الگوی برنامه‌ریزی  مَکُران 
سلیمانی ادامه داد: الگوی برنامه‌ریزی که در سال گذشته در  مَکُران اجرا شد می‌تواند به عنوان یک مدل توسعه که همه جوانب معیشت، بوم، سکونت، اقتصاد محلی و کالبد را همزمان در نظر می‌گیرد در سطح کشور بسط و توسعه یابد. 
تلفیق دو گونه برنامه‌ریزی، بالا به پایین 
و پایین به بالا
مشاور شوای توسعه  مَکُران در ادامه این پنل با بیان این‌که شورای توسعه که با ریاست دکتر حسین دهقان و نماینده ویژه ریاست جمهوری شکل گرفت، در یک سال و اندی گذشته دستوری مد نظر قرار گرفت که این منطقه یکپارچه دارای برنامه‌ای واحد شده و هزمان یک نظام واحد حکمرانی برای آن طراحی شود. افزود: از این‌رو دو فرایند برنامه ریزی بالا به پایین و پایین به بالا به صورت توامان و مکمل یکدیگر در دستور کار قرار گرفت. در برنامه‌ریزی کلان پس از بررسی اسناد آمایشی کشور و منطقه، اسناد هدایت توسعه استان‌ها ، طرح‌های بالادست منطقه‌ای و شهری و تحلیل و تطبیق آن بر اساس واقعیت‌های موجود و نگرش‌های حاکم بر منطقه، طرح ناحیه‌ای  مَکُران با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ (۱ به ۲۵ هزار) تهیه شد. 
محمدعلی ثابت قدم می‌گوید: ماهیت این طرح ارائه تعریف مشخصی از کاربری‌ها، ارتباطات فضایی، مکان‌های سکونتی، جمعیت‌پذیری، نوع اشتغال و سرمایه‌گذاری است. از طرفی مرسوم است که در طرح‌های توسعه‌ای داشته‌های محلی به صورت زینتی بررسی می‌شوند و انعکاس معناداری در برنامه‌های تدوین شده ندارند. اما در این تجربه «برنامه توسه نوآورانه و دارایی‌مبنای  مَکُران» که با رویکرد مردمی و پایین به بالا در روستاها و شهرهای این منطقه برگزار شد و فرایند رفت و برگشتی میان این دو مجموعه شکل گرفت، اسناد توسعه مبتنی بر ظرفیت‌های بومی و محلی تنظیم و تدوین شد. 

توسعه دارایی‌مبنای جوامع محلی
مدیر اجرایی برنامه توسعه نوآورانه نیز در این پنل با اشاره به این‌که این برنامه توسط استودیو نوآوری شهری شتابدهنده ماموت  در هفت شهرستان  مَکُران که از شرق هرمزگان شامل شهرستان‌های میناب، سیریک، جاسک، زرآباد، کنارک، چابهار و دشتیاری می‌شود راهبری شده است گفت: همانطور که در گفتگوی حاضرین پنل مبانی برنامه‌ریزی و توسعه درمنطقه  مَکُران تبیین شد، رویکرد برنامه‌ریزی دارایی‌مبنا و محلی به عنوان رویکرد محوری و کلیدی انتخاب شد. رویکرد توسعه دارایی‌مبنای جوامع محلی (Asset-based Community Development) یکی از جدیدترین رویکردهای توسعه ایست که در جهان مورد توجه قرار گرفته است.

سکونتگاه روسـتایی یا شـهری، مجموعه‌ای از دارایی‌ها قابـل توجـه اسـت
 سروش باغبان فردوس افزود: ما باور داریم سکونتگاه روسـتایی یا شـهری از هـر نوعـی که باشـد بـه عنـوان مجموعه‌ای از دارایی‌ها قابـل توجـه اسـت. چـه ظرفیتهـای قابــل لمــس همچــون مواهــب و جاذبه‌هــای طبیعــی، چه مکان‌هــا و فضاهـای جـذاب سـاخته شـده توسـط انســان و چــه ظرفیت‌هــای ناملمــوس همچــون روایت‌هــا، فرهنــگ، زبــان، باورهــا. از این‌رو، برنامه‌ریــزی بر اســاس کشــف ایــن دارايی‌ها و تلاش بــرای بالفعــل نمــودن اثرات آن‌ها بــر ســاخت‌های اجتماعــی، فرهنگــی، سیاســی و اقتصــادی جامعــه محلــی امری ضروری برای توسعه پایدار، انسان‌محور و هویت‌-مبنای این سکونتگاه هاست. 
وی اضافه کرد: در این رویکــرد نویــن، کشــف جزئیــات نهفتــه در ابعــاد مختلــف انــواع دارائی‌هــا و تلاش بــرای ایجـاد یـک رابطـه موثـر بیـن آن ها و الگوهــای رفتــاری در کســب‌و‌کار، مبــادلات اجتماعی-فرهنگــی و فرآیندهـای مولـد اقتصـادی اهمیت می‌یابد. از آن‌جــا کــه ایــن دارایی‌هــا ریشــه در هویــت و فرهنــگ محلــی جوامــع شــهری و روسـتایی دارنـد، برنامه‌ریـزی براسـاس آن‌هــا میتوانــد پیوندهــای ناگسســتنی بــا ســاخت هویــت محلــی یافتــه و تحقــق اقدام‌هــای مدنظــر را بیــش ازپیــش ممکــن نمایــد. 
مدیر اجرایی برنامه توسعه نوآورانه تصریح کرد: در  مَکُران با هدف تحقق این رویکرد سه گام اصلی تعریف شده است. این سه گام زنجیره‌ای از شناسایی، تعریف پروژه های محرک توسعهدر گام اول رویدادهای مردم‌شهر در مجموع ۵۵ روستا و ۱۰ شهر پایلوت اجرا شد. در گام دوم برند هر شهرستان خلق شد و در گام سوم توان‌افزایی افراد و کسب‌وکارهای بومی در دستور کار قرار گرفت. 

مردم‌شهر، پلتفرم مشارکت مردمی
وی با بیان این‎که در گام اول اجرای رویدادهای «مردم شهر» با همراهی سطوح مختلف مدیران و مسئولین استانی، شهرستانی، شهری و روستایی در دستور کار قرار گرفت. مردم‌شهر، یک پلتفرم مشارکتی است که هدف غایی آن شناسایی ظرفیت ها و دارایی‌ها، مسائل و مشکلات محلی و طراحی راه حل با مشارکت جامعه محلی است. گفت: با توجه به زیست بوم منحصر به فرد  مَکُران، وجود دارایی‌های متعدد طبیعی، میراثی، طبیعی، فرهنگی،  آداب و رسوم متنوع و نقش بی‌بدیل فرهنگ در همه ابعاد توسعه، برهم‌نشینی اقدامات فرهنگی، اقدامات کالبدی، میراثی و دیگر ابعاد با مشارکت جامعه محلی الزامی است. باغبان فردوس در ادامه می‌گوید: برای روشن‌تر شدن دارایی‌های جوامع محلی می‌توان از طیف متنوعی از آن نام برد.  تولیدات محصولات باغی همچون انبه و لیمو در روستاهای شهرستان میناب، امکان گردشگری زراعی و باغی در پهنه‌های سبز سراسر منطقه، وجود بزرگترین پاچال ماهی در گورزانگ ، جنگل حرا و چندل خور‌اذینی در سیریک، بلندترین تپه ماسّه‌ای در زیارت بزرگ، فعالان کاشت گلخانه‌ای نت‌هاوس در هشت‌بندی ، فلفل جاشکی مخصوص شهر جاسک، تلگراف‌خانه،‌ دژ اشکانی مغ‌بریمی و سایت‌های باستانی مغفول مانده،‌مارچوبه خودرو در سواحل کرگان، چشم‌اندازهای بی‌نظیر ۱۲ خور این منطقه، کوه گوگرد لیردف، سواحل نقره‌ای ونک تا کرتی،‌ جشنواره انبه وگل یاسمین میناب، گل‌فشان‌ها و مناظر زیبای گزان‌بزین و بندر تنگ، انجمن سیریک‌شناسی، آبگیرهای فصلی کریدور پشت کوه و .... نمونه‌ای از انبوهی از دارایی‌های طبیعی، میراثی، انسانی، فرهنگی و اجتماعی هستند. در مردم‌شهر پس از شناسایی دارایی‌ها و مسائل برنامه‌ اقدام بر مبنای مشارکت جامعه محلی و ساختار حکمرانی طراحی شده که به فعال‌سازی ظرفیت‌ها می‌انجامد.  

داشبورد مدیریتی اقدام یکپارچه
وی اظهارداشت: در نتیجه برگزاری رویدادهای مردم‌شهر، برای مجموع ۵۵ سکونتگاه روستایی و ۱۰ شهر برنامه اقدام یکپارچه تعریف شد. این اقدامات در گونه‌های اقتصاد محلی و بوم‌گردشگری، مدیریت،زیرساخت و تجهیزات، محیط‌زیست و زیباسازی در سه سطح و سه افق زمانی تدوین شد. این برنامه اقدام مجموع ۶۸۲ پروژه با ۲۱ دستگاه اجرایی تعریف شده است که در قالب یک داشبورد مدیریتی برخط و یکپارچه طراحی شده است.

برندسازی، فرصتی برای شکوفایی دارایی‌ها
مدیر اجرایی برنامه توسعه نوآورانه ادامه داد: در گام دوم بر مبنای ظرفیت های شناسایی شده به کشف و خلق برند  مَکُران و شهرستان‌های  مَکُران پرداختیم. برندسـازی شـهری و مقاصد‌گردشگری در عصـر جهانـی تبدیـل بــه یکــی از زمینه‌هــا و وظایــف اصلــی تبدیـل شـده اسـت تـا رقابت‌پذیـری را تضمیـن نموده و بـه عنـوان راهبـردی نویــن و ابــزاری قــوی جهــت تقویــت مزیــت رقابتــی ، ترویــج تاریــخ و روایــت هــای شـهر، ارتقـای کیفیـت مـکان، سـبک زندگـی و فرهنـگ و توسـعه فعالیـت هـای اقتصـادی اسـت. تسـری هوشـمندی و رابطـه‌ آن با برندسـازی جهـت پذیـرا بـودن گروههـای مختلــف اجتماعــی، فرهنــگ هــای متنــوع و دارایـی هـای محلـی نیـز امـری ضروری اسـت. در برندسـازی سـواحل  مَکُران بـا نگاهـی بـه روندهـای مسـلط جهانـی و تجربیــات موفــق، نقشــه‌راه توســعه برنــد بـر مبنـای دارایی‌هـای شـهر و بـا مشـارکت حداکثــری شــهروندان بــه عنــوان ذینفعــان اصلــی در مســیر نوآوری، پیشــرفت و توسـعه گردشـگری مسـئولانه ترسـیم شـده است. 

 مَکُران، سرزمینی پهناور
باغبان فردوس می‌گوید: با توجه به اینکه  مَکُران برای عموم مردم جامعه ایران ناشناخته است و یا به شناختی محدود از چابهار و سواحل جنوب شرقی می‌شود، خلق برند هرشهرستان بر مبنای جوهره مکان و مزیت‌های رقابتی آن امری ضروری بود. از این رو برند هر شهرستان خلق شد تا با پررنگ کردن تمایزها، پیام‌های صحیح به مخاطبان ارسال شود. در مطالعات برندسازی روایت‌های هر شهرستان، پیام‌های کلیدی، شعار و تگ‌لاین هر شهرستان تدوین شد. همچنین هویت دیداری هر شهرستان ذیل هویت برند  مَکُران خلق شد که امکان توسعه برند را در تبلیغات محیطی و مجازی، بسته‌بندی محصولات، زیباسازی، رسانه و محصولات فرهنگی فراهم می‌کند. 

هم‌افرینی و توسعه کسب‌وکارهای بومی
وی ادامه داد: در گام سوم این برنامه توسعه کارآفرینی در سطح منطقه بر أساس مزیت‌های رقابتی منطقه در دستور کار قرار گرفت. پنج رویداد هم آفرینی در جغرافیای  مَکُران برگزار گردید. در این رویدادها  فعالان کسب و کارهای بومی، فعالان گردشگری، جوانان و تحصیل‌کرده‌گان و در تعریف ساده‌تر هر فردی که دارای ایده‌ای برای ایجاد کسب‌وکار، رفع مسائل و توسعه ظرفیت‌های بومی این منطقه بود به رویداد دعوت شد تا در فرایندی آموزشی تجربی با حضور منتورهای مجرب از سطح کشور به بسط و توسعه ایده خود بپردازد.  در هر رویداد نزدیک به ۶۰ ساعت آموزش و منتورینگ پیاپی به شرکت‌کنندگان و صاحبان ایده ارائه شد. این افراد که در بازدیدهای میدانی در روستاها و شهرها شناسایی و فراخوان شده بودند، فضایی برای یادگیری و هدایت ایده خود به سمت یک کسب و کار را دریافت نمودند. مجموع ۴۰ تیم موفق به ایجاد پروژه های مشخصی شدند و در مسیر رشد و شتابدهی قرار گرفتند. 

 مَکُران، گنج‌پنهان
مدیر اجرایی برنامه توسعه نوآورانه افزود: در نهایت با تشکر از حمایت‌های ویژه دکتر دهقان و مشاوره مداوم دکتر سلیمانی مدیریت معاونت فرهنگی و دکتر ثابت قدم که راهبر و مشاور این پروژه بوند و شرایط را برای طی کردن  این مسیر نوآورانه که مبتنی بر بوم منطقه، مزیت‌های طبیعی و انسانی و فضایی تعاملی برای مشارکت مردم است فراهم کردند. این مهم بدون برهم‌نهی مجموعه‌ای از تخصص‌ها همچون شهرسازی، تسهیلگری‌ اجتماعی، گردشگری، مردم‌شناسی، گرافیک، توسعه نرم‌افزار و تولید محتوا امکان‌پذیر نبود.  بی‌شک ادامه این مسیر به نفع مردم شریف این منطقه است و فضایی برای تعالی الگوهای توسعه دارایی‌مبنا در سطح کشور رقم ‌زند.