گروه نفت و انرژی - حسین بوذری ـ نوآوری در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی نیاز امروز کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته است، حتی کشورهای جهان سوم هم برای تولید و صادرات نفت که بخش اعظمی از بودجه این کشورها را تشکیل می‌دهد باید از حالت سنتی خارج شده و به فناوری و نوآوری روی بیاورند.صنعت نفت ایران با وجود بیش از 115 سال سابقه هنوز با چالش‌های فنی، اقتصادی و بهره‌وری مواجه است و برای غلبه بر این چالش‌ها باید رویکرد نوآورانه و فناورانه در این صنعت را مدنظر قرار داد.اهمیت اقتصاد انرژی و حجم ذخایر عظیم نفت و گاز ایران، صنعت نفت را به یکی از تأثیرگذارترین و اصلی‌ترین صنایع ایران تبدیل کرده است.
بنابراین این صنعت مهم نیازمند نوآوری است و بخش بزرگی از تعامل نوآورانه را شرکت‌های کوچک و متوسط که استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوآور جوان هستند تشکیل می‌دهند و شرکت‌های دانش‌بنیان هم از این قاعده مستثنی نیستند و در حال حاضر بیش از 18 درصد از شرکت‌های نفتی به سمت نوآوری در تولید رفته‌اند.

نوآوری و فناوری در صنعت نفت
 ضروری است
خبرنگار روزنامه «اقتصادسرآمد» برای بررسی ابعاد نوآوری و فناوری در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، الزام کشورها برای بهره‌گیری از نوآوری در صنعت نفت و وضعیت کشورمان در این زمینه گفت‌و‌گویی را با محمداسماعیل کفایتی رئیس پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت ترتیب داده است.

درصددیم سهم نوآوری و فناوری
 را در اقتصاد نفتی بالاتر ببریم
کفایتی با تأکید بر اینکه نوآوری و فناوری در صنعت نفت ضروری بوده و منجر به دستاوردهای بسیاری در این حوزه می‌شود، اظهار کرد: درصددیم سهم نوآوری و فناوری را در اقتصاد نفتی بالاتر ببریم، اما در حال حاضر نوآوری گاز در بیشتر کشورهای دنیا جایگاه ویژه‌ای دارد  شرکت‌های داخلی گاز این کشورها از این نوآوری‌ها و فناوری‌ها کمال استفاده را می‌برند.وی اضافه کرد: کشورهای خارجی درصدد بهره‌گیری از دانش فناوری خارج هستند و اینگونه نیست که تأکید کنند تنها از ظرفیت داخل شرکت‌ها بهره ببرند، بلکه از دانش‌بنیان‌ها، استارت‌آپ‌ها و واحدهای فناور (داخل یا خارج از کشور) برای پیشبرد امور خود استفاده می‌کنند.
رئیس پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت تصریح کرد: براین اساس از رویکرد «نوآوری باز» استفاده می‌کنند، یعنی آن کشور در کنار توانمندی‌های داخلی از ظرفیت‌های دانشگاهی، پژوهشگاهی یا شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور بهره می‌برند، این شرکت‌ها طرح و ایده‌های نوآورانه را در اختیار شرکت‌های داخلی قرار می‌دهند، بنابراین شرکت‌ها برون‌سپاری کرده و از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده می‌‌کنند.

شرکت‌های بزرگ نفت، گاز و پتروشیمی از دانش‌بنیان‌ها برای پیشبرد فرآیند تولید استفاده می‌کنند
کفایتی در ادامه توضیح داد: شرکت‌های بزرگ نفت، گاز و پتروشیمی از دانش‌بنیان‌ها برای پیشبرد فرآیند تولید استفاده می‌کنند تا کارشان تسریع شود و پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت کریدوری میان صنعت نف و شرکت‌های دانش‌بنیان است تا ارتباط خوبی بین شرکت‌های نفت، گاز و پتروشیمی و مراکز دانشگاهی است.

رویدادهای متعددی به صورت ریورس پیچ (REVERSE PITCH) برگزار کرده‌ایم
وی افزود: هم‌رسانی و رفع نیازمندی‌ها از دیگر اهداف پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت است و در این راستا رویدادهای متعددی هم به  صورت ریورس پیچ (REVERSE PITCH) برگزار کرده‌ایم و این در پارک‌های علم و فناوری این فعالیت‌ها انجام می‌شود تا رشد شرکت‌ها، فناوری و نوآوری تسریع شود.
رئیس پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت تبیین کرد: نیازهای شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق پارک‌های علم و فناوری صنعت نفت بررسی و تأمین می‌شود و برخی مواقع باید نیازها شکافته و روی آن کار شود تا مجموعه‌ها و شرکت‌ها بیشتر با نیازها آشنا شوند.

تعریف طرح‌های پیشران
 در مجموعه‌های بالادستی
کفایتی افزود: با فعالیت تکمیلی توانمندی‌ شرکت‌ها بررسی و ارزیابی می‌شود و با شناسایی این توانایی‌ها می‌توان مجموعه‌های نفتی بالادستی و پایین‌دستی را از طریق فناوری‌ها و نوآوری‌ها تأمین کرد.وی تأکید کرد: در این راستا طرح‌های پیشران را مجموعه‌های بالادستی تعریف کردیم و احیای چاه در این مسیر بود تا با تعریف طرح‌های پیشران بتوانیم در حوزه‌های بالادستی و توسعه‌ای به افزایش بهره‌وری در صنعت نفت با رویکرد نوآورانه برسیم.رئیس پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت تشریح کرد: ازدیاد برداشت از چاه‌ها با رویکرد نوآورانه و فناورانه و میدان‌محوری هدف ماست و در حوزه بالادستی موفق به پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای شدیم و در حوزه پایین‌دستی هم موفق شدیم زنجیره ارزش را پیش بردیم و با عمیق‌تر و توسعه‌مند کردن این زنجیره ارزش موفقیت‌های خوبی کسب کردیم.

انرژی‌های تجدیدپذیر در حوزه نفت
حیاتی هستند 
کفایتی با تأکید بر مدیریت انرژی برای بهره‌وری در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی بیان کرد: انرژی‌های تجدیدپذیر در حوزه نفت حیاتی هستند و مجموعه‌های بزرگ نفتی به‌عنوان مجموعه انرژی شناخته می‌شوند و پارک علم و فناوری موفق شد به صنعت نفت، گاز و پتروشیمی ورود کرده و با رویکرد نو این صنعت را احیا کند و سهم فناوری و نوآوری را در صنعت نفت بالا ببرد.
وی درباره اینکه چه تعداد شرکت دانش‌بنیان در حوزه صنعت نفت داریم؟ چنین پاسخ داد: بالغ بر بیش از یک‌هزار شرکت دانش‌بنیان در صنعت نفت داریم که در حال فعالیت هستند و از این جهت ایران جزء کشورهای برتر در زمینه است که دانش‌بنیان‌ها علاوه بر اینکه نیازهای داخلی را پاسخ می‌دهند و موفق به خنثی‌سازی تحریم‌ها شده‌اند، به سمت صدور خدمات فنی و مهندسی در عرصه‌های بین‌المللی هم رفته‌اند.
رئیس پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت با اشاره به نقش دانش‌بنیان‌ها در جلوگیری از خام‌فروشی نفت گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان مرحله به مرحله در حال انجام کار هستند و به سمت زنجیره ارزش درحرکتند و با تعداد و تنوع بیشتر درحال تکمیل زنجیره‌های پایین‌تر هستند و اگر حمایت شود می‌توانیم در سال‌های آینده سهم بیشتری در زنجیره ارزش در اقتصاد دانش‌بنیان داشته باشیم.
کفایتی عنوان کرد: در حال حاضر زیر 400 دلار ارزش افزوده داریم، درحالی که می‌تواند دوبرابر شود تا 800 دلار در هر بشکه ارزش افزوده ایجاد شود، به‌عنوان مثال ارزش افزوده هر بشکه نفت در کشور چین به 1000 دلار رسیده و آلمان و کشورهای اروپایی به بالای 2 هزار دلار در هر بشکه ارزش افزوده رسیده‌اند و ما می‌توانیم با شرکت‌های دانش‌بنیان ارزش‌افزوده را بالاتر ببریم.
وی ادامه داد: باید هم حوزه بالادستی پتروشیمی و هم زنجیره ارزش را تقویت کنیم، مواد اولیه در بالادستی مانند پلی اتیلن که در زنجیره پایین متوقف شدند شرکت‌های متعدد با مدل‌های خوشه‌‌ای تکمیل کنیم و باید واحدهای بزرگ پتروشیمی که نیازمند سرمایه‌گذاری هستند شکل دهیم و این نوید را می‌دهیم که در آینده در کشور زنجیره بالادستی را تکمیل کنیم.