گروه دانش دریا - امید اسماعیلی - کمبود کارشناسان نخبه در حوزه دریایی مستلزم بررسی کارشناسانه مراکز پژوهشی استف این‌که «مثلا کشتیرانی جمهوری اسلامی معمولا فراخوان منتشر می‌کند مبنی بر این که معدل لازم ۱۲ برای بورسیه و ورودی به موسسه آموزشی کف نمره پذیرش است.»یا این‌که طبق پژوهش ما حدود 40 درصد ابراز تمایل می‌کردند که به محض این که مدرک گرفتند از این رشته و دریا فرار کنند.  این ها نیازمند یک پژوهش ملی است که شناخته شده نیست موضوع «فرهنگ‌سازی دریا» در ایران یا نادیده گرفته شده است یا سطحی به آن پرداخته ایم در حالی که یک موضوع خاص و حیاتی در کشور ماست نباید با کاپیتان جک گنجیشکه و دزدان دریایی و مخصوصا جایی که کشتی غرق می‌شود شناخته شود. فقط آن جا دریا و کاپیتان و این حرف ها مطرح می‌شود. این یعنی یک بازیافت فرهنگی نیاز داریم. یا این‌که در حوزه نیازمندی های دریا پژوهش مشخصی انجام شده است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها در روزنامه دریایی اقتصادسرآمد با دکتر ابوذر ابراهیمی مدیر امور پژوهشی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار هم صحبت شدیم ماحصل این گفت و گو را باهم می خوانیم:
رشته تخصصی ابوذر ابراهیمی مهندسی دریا گرایش هیدرو دینامیک از دانشگاه صنعتی شریف مدرک دکترا و ارشد اخذ کرده است وی از 4 سال پیش نیز مدیر پژوهشی دانشگاه دریانوردی است.

روزنامه دریایی سرآمد: آیا روی موضوع ضرورت تامین نیروی مورد نیاز اقتصاددریا پژوهش مشخصی انجام شده است؟
دکترابراهیمی:  در این حوزه بیشتر به سمتی می رود که شاید رشته های علوم انسانی که می‌توانند کارهای آماری انجام دهند ورود کنند. ولی ما در رشته‌های مهندسی بیشتر درگیر کارهای پژوهشی مرتبط با حوزه مهندسی هستیم. ولی چالشی که در خود رشته های‌مان درگیر هستیم و بعضا با همکاران‌مان صحبت می‌کنیم و به این نتیجه رسیده‌ایم که همان‌طور که اشاره می‌فرمایید کشور به این نیروهای دریایی نیاز دارد و اوضاع در حال بدتر شدن است. چراکه الان در رشته های مهندسی، خیلی ها اقبال به این موضوعات ندارند و به سمت رشته‌های دیگر می‌روند. شاید الان آن‌قدر بحرانی نیست. ولی در 10 سال آینده نیاز باشد به افراد التماس کنید که در رشته‌های مورد نیاز و در سازمان دریایی و شرکت دریایی کار کنند.
برای درک و رسیدن به جواب این پرسش ها می‌طلبد که از همین الان دولت از همان مقطع کارشناسی بورسیه کند. فکر می‌کنم در رشته های دیگر هم رخ می دهد. وقتی شخصی در دانشگاه می‌آید و امیدش این است که وقتی تمام کرد یک شغل خوب و حقوق خوبی داشته باشد، اگر با حقوق نه چندان زیاد بورسیه کنند، هم تعهد برای فرد ایجاد می‌کند که بعد که درسش تمام شد مجبور است آن جا کار کند و هم این که انگیزه پیدا می‌کند و برایش مهم می‌شود که درس بخواند. 

روزنامه دریایی سرآمد: وضعیت در حال حاضر به چه شکل است؟
دکترابراهیمی:  در حال حاضر در رشته مهندسی دریایی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، تعداد ورودی های‌مان زیاد است. ولی همه این ها بورس نمی‌شوند. تعداد محدودی را نفتکش اعلام می‌کند که بورس می کنیم. مثلا 10 نفر را بورس می کنند و اگر معدل‌شان زیر ۱۶ باشد بورسیه آن ها لغو می شود و بعدا همین که 10نفر از سی نفر انتخاب و گلچین می شوند، رقابت شدیدی بین‌شان ایجاد می شود. حتی بعضا کار به دعوا می‌کشد. آنقدر برایشان نمره مهم است چون معدل را بالا و پایین می کند. خواهش و التماس به استاد می‌کنند که به آن ها یک نمره دهند تا بورس‌شان سر جایش بماند. حس می‌کنم اگر سازمان های دیگر و شرکت های دیگر مرتبط با دریا که تعدادشان کم نیست همین طرح بورس را راه بیندازند، فکر نمی‌کنم هزینه زیادی هم بشود. وقتی به یک دانشجو ماهی یک الی دو میلیون تومان بدهید که در چهار سال عدد زیادی هم نباشد، انگیزه ایجاد می‌کند. دانشجو بعضا با همین می‌تواند انگیزه پیدا کند و درس بخواند. 

روزنامه دریایی سرآمد: تعریف پژوهش در حوزه مهندسی از نقطه نظر علمی دریا با بقیه جاها و حتی روش تحقیقش متفاوت است؟
دکترابراهیمی:  تقریبا می‌شود گفت که نه. پژوهش یک مفهوم کلی دارد که شما این را در همه رشته ها می توانید ببینید. موضوع متفاوت می شود. بعضا روش تحقیق متفاوت می شود. مثلا من که رشته ام مهندسی است، روش تحقیق و کارم با کسی که رشته های میدانی و شیلات و زیست دریایی یا مدیریت حمل و نقل کار می کند متفاوت می شود. ولی چون محیط همه یکی است...

روزنامه دریایی سرآمد: چطور روش تحقیق تغییر می‌کند؟
دکترابراهیمی:  مثلا من که مهندس دریا هستم روی موضوعی به صورت آزمایشگاهی و کیس استادی کار می‌کنم. روی پروانه کشتی بررسی می‌کنم که تغییر بلید این پروانه چقدر روی نویزی که تولید می کند تاثیر می‌گذارد. این نیازمند این است که با یک نرم افزار یا آزمایشگاه دریایی کار انجام دهم و کارم تجربی می‌شود. ولی کسی که رشته اش شیلات یا مدیریت یا علوم انسانی است، روش‌ها پرسشنامه ای و اجتماعی و متفاوت‌تر می شود. ما اما یک کیس را در آزمایشگاه بررسی می‌کنیم و نتایج از نظر قطعیت نسبت به موارد پرسشنامه‌ای و تحلیل آماری، بعضا متفاوت است. اما کلیت تقریبا همین می‌شود. 

روزنامه دریایی سرآمد: در حوزه تولید دانش بومی حوزه دریا که اساسش پژوهش‌هایی که شما انجام می‌دهید در چه وضعیت هستیم؟
دکترابراهیمی:  فکر می‌کنم خیلی جایگاه بالایی مانند پزشکی یا تخصص‌هایی مانند سلول‌های بنیادین و نانو نداریم و مانند آن‌ها نیستیم. ولی در خیلی از بخش هایی که نیاز کشور بوده است و سرمایه‌گذاری درستی انجام شده و حمایت از پژوهش‌گرها و محققینی که در این حوزه ها کار می‌کنند نتایجی که گرفته اند خوب بوده است. مثلا در بحث های نظامی نگاه کنید یا صنایع دریایی مرتبط با وزارت دفاع یا ارگان های دریایی نظامی، سرمایه‌گذاری شده و الان می‌بینید ناوشکن و بخش های دیگری از شناورهایی که به دلایل تحریم و محدودیت به آن ها نیاز داشته ایم، به دنبال آن رفته ایم و خیلی از بحث های مربوط به زیر سطح و روی سطح و موشک ها بومی شده است. ولی در بخش‌های دیگر متاسفانه سرمایه‌گذاری نشده است و چون خیلی راحت توانسته‌ایم از کشورهایی که فروشنده بوده اند این ها را بخریم، رشد کمتر بوده است. در همین مهندسی دریایی و ساخت کشتی اگر نگاه کنید، دانش آن را قطعا داریم و افرادی داریم که می توانند روی آن کار کنند و بسازند. ولی چون کره جنوبی و چین، کشتی ها را شش ماهه یا یک ساله به ما تحویل می دهند و بعضا قیمت آن هم با روندی که داریم و طولانی‌تر می شود ارزان‌تر در می‌آید، خیلی از مدیران ما و روسای شرکت‌های دریایی ترجیح می دهند از کره جنوبی و چین کشتی بخرند. در حالی که همین یک کشتی اگر در کشور حمایت مالی شود و روی آن سرمایه گذاری شود و ساخته شود می تواند تعداد زیادی نیرو را مشغول و اشتغال خوبی ایجاد کند. 

روزنامه دریایی سرآمد: راهکارچیست؟
دکترابراهیمی:  در این حوزه ها خیلی ضعیف عمل شده است. خیلی‌های‌ش شاید مدیریتی است. مثلا اختلافی بین کشتی ساز و کسی که کشتی می خواهد وجود دارد. کشتی‌ساز می‌گوید چرا از ما کشتی نمی‌خرید؟ کسی که کشتی می‌خواهد می‌گوید ساخت ان را زمان بر  می‌کنید و کشتی شش ماهه را سه چهار ساله و با تاخیر تحویل می‌دهید. می‌بینید که در این حوزه پیشرفتی نداشته ایم. بیشتر به نظر می آید که مدیریتی باشد. ولی در حوزه تعمیرات کشتی چون مجبور بوده اند در شرکت‌های دریایی ایرانی کشتی‌ها را تعمیر کنند و نمی صرفیده به چین یا گره برای تعمیرات ساده بروند، می بینید که کشتی سازهای ما تبدیل به تعمیر کننده های کشتی‌ها شده اند. خوب هم کار می‌کنند. در رشته های دیگر هم همین است. در رشته های علوم دریایی و رشته هایی که در حوزه دریا کار می‌کنند، آن جایی که نیاز بوده و سرمایه‌گذاری شده است، پیشرفت داشته ایم و بقیه‌اش هم می بینیم محقق و پژوهشگر و استاد دانشگاه عملا تحقیق می‌کند و کنارش می‌گذارد. چون استفاده و نیازی به آن ندارند. ممکن است کشور دیگری از این مقاله من استفاده کند. ولی در کشور ما می‌گویند پروانه را از جای دیگری می‌خریم و مقاله شما خیلی به کار ما نمی‌آید.