در برنامه هفتم توسعه تولید 1.8 میلیون تن محصولات هدف‌گذاری شده است
​​​​​​​گروه شیلات- فاطمه کریمی - از ابتدای سال جاری محصولات شیلاتی تولید شده در جمهوری اسلامی ایران به بیش از 45 کشور دنیا صادر شده است. این محصولات شامل انواع مختلف تولیدات شیلاتی کشور می شود، اما براساس گفته‌های مسئولان سازمان شیلات کشور، انواع ماهیان دریایی، خوراک آماده آبزیان و میگو، در صدر محصولات صادراتی قرار دارند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصادسرآمد، بسیاری از کارشناسان معتقدند که شیلات هنوز صنعتی نو در کشور است و با توجه به این موضوع ضرورت بهره‌گیری از تجارب کشورهای پیشرو جهان مانند هند در زمینه تأمین بچه ماهی، مولدین و سایر ملزومات مورد نیاز با مورد تأکید باشد. از طرف دیگر می‌توان گفت که ایجاد یک تیم دیپلماسی قوی برای انتقال فناوری و تکنولوژی‌های نوین در حوزه آبزی‌پروری دریایی دارای اهمیت بالایی است.
بررسی ها نشان می‌دهد که تمام پهنه‌های جغرافیایی کشور عرصه فعالیت‌های شیلاتی است؛ از چشمه‌سارهای کوهستانی تا دشت‌ها و بویژه مناطق ساحلی شمال و جنوب کشور در حاشیه دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس که همگی خاستگاه صید و پرورش انواع آبزیان است. انواع محصولات تولیدی مزارع و صید شده از دریاها صدها واحد فراوری ماهی و صنایع کنسرو به محصولات بسته بندی برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی تبدیل می شوند و این واحدها در تمامی 31 استان کشور پراکنده هستند. این سطح گسترده از ایجاد اشتغال در کشور کمک کرده است. براساس آمار منتشر شده ایران همچنان در منطقه خاورمیانه دارای رتبه اول تولیدات شیلاتی است. یکی از دلایل این موفقیت ها این بوده که بر خلاف صنعت سایر بخش های اقتصاد کشاورزی کشور، از همان ابتدا زیربخش  شیلات به صورت کاملاً خصوصی فعالیت داشته و سهم حمایت های دولتی بسیار اندک بوده است. 

کارنامه صادراتی شیلات در 5 ماهه
 نخست امسال
طبق اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات محصولات شیلاتی در ۵ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ افزایش ۳۲ درصدی از نظر وزنی و افزایش ۲۴ درصدی از نظر ارزشی داشته است. میزان وزنی صادرات محصولات شیلات در ۵ ماهه ابتدایی سال جاری ۶۸ هزار تن بوده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. در سال گذشته با صادرات ۲۱۰ هزار تن محصول شیلاتی به بیش از ۵۰ کشور هدف، رکورد ۶۵۰ میلیون دلاری صادرات آبزیان به لحاظ ارزشی شکسته شد که این امر نشان از پایبندی کشور به استانداردهای بین‌المللی دارد.
حسینی، رئیس سازمان شیلات کشور در جمع خبرنگاران از دستور کار قرار گرفتن مواردی چون شناسنامه‌دار کردن مزارع شیلاتی و شناسه‌دار کردن محصولات شیلاتی خبر داد و گفت: سامانه سجاک نیز قابلیت رصد محصولات شیلاتی پیش از تولید، زمان تولید و پس از آن را داراست. او البته تاکید کرده است که تحقق صادرات ۳۰۰ هزار تنی انواع آبزیان به ارزش حدود ۷۰۰ میلیون دلار تا پایان سال جاری قابل پیش‌بینی است. هدفگذاری برای صادرات آبزیان به میزان یک میلیارد دلار در سال تا پایان برنامه هفتم توسعه  و مسئولان سازمان شیلات کشور ابراز امیدواری کرده اند که امسال نیز صادرات آبزیان کشور به ۷۰۰ میلیون دلار برسد.

نقش دستگاه دیپلماسی در توسعه شیلات
بررسی ها نشان می‌دهد که معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه حدود یک سال و نیم است که با بخش شیلات همکاری دارد تا این مزیت اقتصادی را در ابعاد مختلف توسعه دهد. انتقال تکنولوژی و توسعه در این زمینه یکی از برنامه‌های مدنظر است که با توجه به تجربه موفق اکوادور در صادرات آبزیان، استفاده از تجربه این کشور در دستور کار قرار دارد. به اعتقاد کارشناسان حضور در ساحل کشورهای دیگر می تواند از برنامه های حوزه شیلات باشد.
زمستان گذشته بود که معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امورخارجه ایران گفت: مجوز صادرات ماهی و میگو ایران به کشورهای روسیه، هند و چین اخذ شده که برای نمونه سهم کشور چین از این مجوزها ۶ نوع ماهی و میگو است. مهدی صفری بیان کرد: جمعیت کشور چین یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر است که این جمعیت ظرفیت و بازاری بزرگ برای صادرات میگوی پرورشی ایران محسوب و باید از این ظرفیت استفاده لازم انجام شود. وی یادآور شد: در مورد کشورهای هند، اندونزی و مالزی به خصوص در شرق هند یک همکاری جدید در بخش تحقیقات و آموزش در دستور کار قرار است تا بچه ماهی وارداتی از این کشور در داخل تولید شود. معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه آن زمان ابراز امیدواری کرده بود: با تحقق برنامه‌های یاد شده علاوه بر افزایش اشتغال کشور در حوزه شیلات، ظرفیت صادرات محصولات شیلاتی کشور از ۷۵۰ میلیون دلار به ۲ میلیارد دلار افزایش پیدا کند.

جایگاه صادرات شیلات در برنامه هفتم
سهم تولید شیلات کشور در 10 سال آینده 2.6 میلیون تن و در برنامه هفتم توسعه نیز 1.8 میلیون تن هدفگذاری شده است. وجود منابع آبی در شمال و جنوب و نیز ظرفیت‌های بزرگ تولید ماهیان و فراورده‌های آنها در کشور، باعث شده توجه به این حوزه برای ارتقای امنیت غذایی بیش از هر زمانی اهمیت داشته باشد. اگرچه صادرات ماهی و فراورده‌های آنها در سال‌های گذشته افزایش یافته اما هنوز با  اهداف تعیین شده در برنامه‌های توسعه فاصله دارد. در این میان  حتی سرانه مصرف ماهی‌ها در کشور نیز با استانداردهای جهانی فاصله دارد که باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.
به گفته رئیس سازمان شیلات ایران، سید حسین حسینی گفت: سال گذشته ۲۱۰ هزار تن انواع محصولات شیلاتی و آبزیان به ارزش ۶۵۰ میلیون دلار صادر شد که این میزان در برنامه هفتم توسعه یک میلیارد دلار تعیین شده است. با این حال از نگاه کارشناسان، دولت چهاردهم باید با افزایش توسعه دیپلماسی اقتصادی با کشورها بازارهای صادراتی جدیدی ایجاد کند. رئیس سازمان شیلات ایران می‌گوید که سهم تولید شیلات کشور در ۱۰ سال آینده ۲.۶ میلیون تن برنامه‌ریزی شده است. این رقم معادل 12.5 برابر میزان تولید فعلی است.
همچنین در برنامه هفتم توسعه هم تولید 1.8 میلیون تن هدفگذاری شده است که باید حداقل میزان تولید فعلی  8.5 برابر شود تا این هدف محقق شود. با آنکه به گفته رئیس سازمان شیلات میانگین سرانه مصرف ماهی در کشور ۱۴ کیلوگرم است اما همچنان با میانگین 20 کیلوگرم مصرف ماهی در دنیا فاصله دارد این در حالی است که مصرف در کشورهای آمریکا و اروپا بالاتر از این ارقام هم بالاتر است.

اهمیت سرمایه گذاری
 برای رسیدن به اهداف صادراتی
از نگاه کارشناسان طی سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری در حوزه شیلات پاشنه آشیل تولید به‌رغم ظرفیت‌های بسیار مناسب در کشور بوده اما گزارش سازمان شیلات حاکی است که در دو سال گذشته وضعیت سرمایه‌گذاری نسبتا بهتر شده و حدود 15 میلیارد تومان سرمایه جدید عمدتاً از بخش خصوصی جذب شده است که می‌تواند نوید خوبی برای تولید و صادرات در سال های بعد باشد. در کنار این ها افزایش سرانه مصرف ماهی نیز باید در دستور کار قرار گیرد تا شاهد افزایش سرانه مصرف در میان مردم کشور باشیم. ترویج مصرف ماهی و محصولات دریایی به‌عنوان منابع غنی پروتئینی و مفید برای سلامتی، می‌تواند یکی از راه‌های مؤثر در تحقق اهداف کلان کشور باشد.