هادی حق شناس : اگر برای تالاب انزلی  300 میلیون دلار اعتبار ندهند فاجعه به بار می آید
​​​​​​​گروه زیست محیطی -سعید قلیچی -  وضعیت در تالاب انزلی استان گیلان بحرانی است. بخش های قابل توجهی از این تالاب، تبدیل به زباله دانی شده و عمق آب در آنجا کاهش پیدا کرده است. دولت چهاردهم برای ساماندهی وضعیت تالاب انزلی برنامه هایی پیش بینی کرده است. با این حال آنطور که استاندار گیلان اعلام کرده ساماندهی این تالاب نیاز فوری به تزریق 300 میلیون دلار اعتبار دارد.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، «20 هزار هکتار از تالاب انزلی به انباشت زباله‌های شهری و صنعتی تبدیل شده که این باعث از بین رفتن تالاب خواهد شد. باید جهت احیای تالاب تلاش کنیم. ما جدی هستیم که تالاب انزلی را احیا کنیم.» این ها آخرین صحبت‌هایی است که علی عبدالعلی زاده، نماینده رئیس جمهوری در هماهنگی اجرای سیاست های کلی توسعه دریامحور روز یکشنبه در بازدید از پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی کشور مطرح کرد.
مسئولان دولت چهاردهم در هفته های گذشته از برنامه ریزی برای عبور از بحران های زیست محیطی متعددی صحبت می کنند. یکی از برنامه های اصلی که مورد نظر بخش های مختلف دولت بویژه سازمان حفاظت از محیط زیست است، موضوع رفع آلودگی، حفاظت و احیای تالاب ها در کشور است. اواسط آذرماه گذشته بود که شینا انصاری؛ معاون رییس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سی و یکمین جلسه کمیته راهبری طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، اظهار کرد: در دوره جدید طرح حفاظت از تالاب‌ها، ۲ تالاب انزلی و پریشان به طرح قبلی حفاظت مشارکتی سه تالاب ارومیه، شادگان و بختگان اضافه شدند.

نسخه دولت چهاردهم
 برای حفاظت از تالاب ها
طرح حفاظت از تالاب‌ها یکی از قدیمی‌ترین طرح‌های محیط زیستی در تمامی سال های گذشته و در دولت های مختلف است. هرچند دولت ها یکی پس از دیگری درباره اهمیت حفاظت از محیط زیست تالاب های کشور صحبت کرده اند، اما به نظر می رسد که در تمامی این سال ها بحران های آلودگی در این بخش از محیط زیست کشور همچنان ادامه دارد. آنطور که شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور گفته است: برای آنکه طرح حفاظت از تالاب ها بتواند بهتر به پیش برود حتماً نیاز است که در این دوره چهار ساله همکاری بین بخشی صورت بگیرد، این فعالیت‌ها را به صورت مشارکتی افزایش داده و دامنه آن را گسترش دهیم. در طرح قبلی سه تالاب ارومیه، شادگان و بختگان در بحث حفاظت مشارکتی قرار داشتند که مرحله جدید 2 تالاب انزلی و پریشان به آن اضافه شده است.
آنطور که سازمان حفاظت از محیط زیست اعلام کرده است؛ طبق سهم در نظر گرفته شده ایران در طرح حفاظت از تالاب‌ها، امیدوارم سازمان برنامه و بودجه با کمک وزارت امور خارجه در تخصیص این سهم که مبلغی حدود 2.5 میلیارد تومان در سال است که باید سازمان حفاظت محیط‌زیست آنرا تقبل کند، همکاری بیشتری داشته باشد. در  گذشته نیز 10 میلیون دلار؛  میانگین، سالانه یک میلیون دلار از طرف دولت ژاپن کمک‌هایی در جهت حفظ تالاب‌های ایران پرداخت شد که نیازمند آن هستیم تا این کمک‌ها با جذب سرمایه‌های خارجی و تعاملاتی که وجود دارد افزایش پیدا کند.
همچنین رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور اعلام کرده است: در راستای اجرای طرح حفاظت از تالاب‌ها در زمینه کاهش مصرف آب، بهبود کشاورزی، توسعه کشاورزی پایدار و کاهش نهاده‌های شیمیایی در چند روستا به صورت پایلوت عمل کردیم که باید در مدت چهار سال پیش رو آن را توسعه دهیم و در ادامه نیازمند آن هستیم که رویکرد زیست بومی و مدیریت مشارکتی داشته باشیم.

نیاز 300 میلیون دلاری تالاب انزلی
یکشنبه همین هفته بود که هادی حق شناس، استاندار گیلان گفت: ظرف دو سه سال آینده تالاب انزلی از فاضلاب انسانی به مساحت ۲۰۰ میلیون متر مربع پر می شود و خبری از آب نیست و فقط با وزش یک نسیم مردم باید گردو غبارهای ناشی از انواع فاضلاب را استشمام کنند و سرطان شیوع پیدا می کند. استاندار گیلان ادامه داد: منشا حداقل بخش عمده ای از ناترازی ها ناترازی در تصمیم گیری هاست. وقتی تهران را تعطیل می کنند می گویند مصرف برق و گاز کم شد. اما همان یک هفته ای که تهران را تعطیل کردید ۴۰۰ هزار خودرو وارد رشت شد و ۵۰ درصد به جمعیت استان اضافه شد.
عالی ترین مقام اجرایی استان گیلان افزود: اصلی ترین مشکل استان گیلان محیط زیست است. رشت دو رودخانه زیبا دارد اما کسی نمی تواند کنارش قدم بزند. وی توضیح داد: روزانه ۳۸۰ هزار متر مکعب از فاضلاب انسانی رودخانه های گیلان مستقیم به تالاب انزلی سرازیر می شود. حق شناس همچنین صراحتا عنوان کرد: اگر برای حل این مشکل ۳۰۰ میلیون دلار اختصاص داده نشود تا طی سه سال این فاجعه در راه، حل نشود دیگر رشت و انزلی وجود نخواهد داشت.

اهمیت تالاب انزلی چیست؟
تالاب انزلی با مساحتی در حدود ۲۰ هزار هکتار در شمال ایران، واقع در استان گیلان قرار دارد. مرداب انزلی از جالب‌ترین و بزرگترین زیستگاه‌های طبیعی جانواران ایران محسوب می‌شود و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از پرندگانی است که از سوی کشورهای همسایه شمالی به ایران می‌آیند. تالاب انزلی به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ‌یک از تالاب‌های ایران قابل مقایسه نیست.از جمله زیباترین مناظر آبی منطقه، تالاب بین‌المللی انزلی است. این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مامن پرندگان بومی و مهاجر است. در داخل تالاب جزایر زیبایی وجود دارد و دو شهر زیبای بندرانزلی و آبکنار در ساحل آن قرار دارند. تالاب انزلی با وسعت ۱۸۰ تا ۲۰۰ کیلومتر مربع حکم تصفیه خانه را برای رودخانه‌هایی دارد که به دریای خزر می‌ریزد. این تالاب با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده ۵۰ گونه ماهی صدها گونه موجودات گیاهی اکوسیستم کم‌نظیری دارد.ورود شیرابه‌های جایگاه دفن زباله سراوان و فاضلاب‌هایی که از رودخانه‌های گوهررود و زرجوب به تالاب انزلی می‌ریزند، بخش‌هایی از این تالاب را به فاضلاب تبدیل کرده است. لازم است هرچه سریعتر دستگاه‌های مربوطه برای کاهش این آلودگی‌ها اقدامات سریعتری انجام دهند. تالاب انزلی یکی از تالاب‌های بین‌المللی کشور با وسعت 20 هزار هکتار است هر چند کارشناسان با وجود اتفاقاتی که در این سال‌ها افتاده این رقم را کمتر از این مقدار محاسبه می‌کنند. تالابی که معیشت نزدیک به یک میلیون نفر به آن گره خورده است.

برنامه‌های بی‌نتیجه برای احیای
 تالاب انزلی
باوجود اينكه تالاب انزلي كاركردها و اهميت فراواني براي جوامع محلي و نيز بـراي كـل كـشور دارد، اين زيست‌بوم، همچون ساير سرزمين‌هاي تالابي در جهان، قرباني استفاده نادرست شده و وضعيت‌اش به نحوي است كه برخي، روزگار تالاب انزلي را در اغماي پيش از مرگ تلقي كرده‌اند. بحران تالاب انزلي بيش از آنكه ناشي از عوامل طبيعي باشد، از فعاليت‌هاي انساني و توسعه شهري سرچشمه مي‌گيرد. وضعيت تالاب انزلي در طي دهه‌هاي گذشته در اثر ورود پساب‌هاي شهري، صـنعتي و روسـتايي به سمت بحراني شدن پيش رفته است.  به طور كلي اين عقيده وجود دارد كه آلودگي‌هـاي وارده به تالاب، تأثيرات ناگواري بر محيط زيست آن مي‌گذارد.
برای احیای تالاب بین المللی انزلی برنامه ۷ ساله‌ای در نظر گرفته شد که همینک ۵ سال از این طرح می‌گذرد، اما راه حل‌های ارائه شده باعث بهبود وضعیت تالاب نشده است. برای بهبود وضعیت تالاب انزلی باید راه‌حل‌های مناسب تری ارائه شود و در نخستین گام باید جلوی ورود روزانه حدود ۸۰۰ هزار مترمکعب پسآب کشاورزی، خانگی و صنعتی گرفته شود تا این رسوبات به تالاب افزوده نشود و از سوی دیگر کار لایروبی نیز ادامه یابد. همینک حدود یک میلیارد مترمکعب رسوب در تالاب انزلی انباشته شده که نمی‌توان این میزان رسوبات را در کوتاه مدت لایروبی کرد؛ اما با جلوگیری از ورود رسوبات جدید در سر منشا و از سوی دیگر ورود سالانه ۲ میلیارد مترمکعب آب ورودی از محل نزولات آسمانی، می‌توان تالاب را احیا کند.

بحران ورود فاضلاب‌های بهداشتی
 به تالاب انزلی
مدتی پیش از این حمزه عشوری، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با اشاره به عملکرد این اداره کل در اجرای طرح جامع ۷ ساله احیای تالاب انزلی گفت: با پسروی ۲ متری دریای خزر و ورود فاضلاب‌های بهداشتی شهری و روستایی به حوضه تالاب مواجه هستیم. او با بیان اینکه میلیون‌ها تن رسوب از طریق رودخانه‌ها وارد تالاب انزلی می‌شود، تأکید کرد: ۱۷ بیمارستان شهرستان رشت دارای تصفیه خانه هستند که فاضلاب خام این بیمارستان‌ها به رودخانه‌ها وارد نمی‌شود. البته پیشرفت تصفیه خانه شهر صنعتی ۲۰ درصد است. مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان گیلان همچنین با تاکید بر لزوم تکمیل تصفیه فاضلاب شهرستان های رشت و انزلی و فومن و صومعه سرا، تاکید کرد: با اجرای آبخیزداری به ویژه احداث تله های رسوبگیر علاوه بر جلوگیری از ورود رسوبات به تالاب، منابع تامین مصالح پروژه های عمرانی استان را ایجاد خواهیم کرد.

خطر انقراض آبزیان و پرندگان
 در تالاب انزلی
بسیاری از کارشناسان می گویند که برای طی کردن مسیر احیای تالاب انزلی در گام نخست باید جلوی ورود پسآب کشاورزی، خانگی و صنعتی گرفته شود تا این رسوبات به تالاب افزوده نشود و از سوی دیگر کار لایروبی نیز ادامه یابد. در حال حاضر برخی گزارش‌ها حاکی از ورود روزانه حدود ۸۰۰ هزار مترمکعب پسماند‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی به این تالاب است و در چنین شرایطی باید با راهکار‌های عملی از ورود این میزان پسماند به تالاب جلوگیری کنیم تا این پسماند‌ها به رسوبات موجود در تالاب افزوده نشود. همچنی کارشناسان معتقدند که ورود پسماند‌های خانگی شهرستان‌های رشت و بندرانزلی، پسماند کشاورزی و نیزپسماند شهر صنعتی رشت که آلوده هستند حدود ۳۶۹ نوع موجودات آبزی و پرندگانی که در این منطقه وجود دارند، در خطر انقراض قرار می‌گیرند. برای احیای تالاب بندرانزلی فقط نباید به فکر لایروبی باشیم، زیرا هزینه لایروبی بسیار زیاد است و از سوی دیگر ظرفیت برداشت لایروبی بسیار ناچیز است لذا باید به فکر راه حل اساسی بود.