گروه زیست محیط دریایی- سعید قلیچی- خلیج فارس دارای اقلیم نیمه‌خشک تا بیابانی با تابستان‌های بسیار گرم و شرجی و زمستان‌های معتدل است. اقلیم دریای عمان اقلیم گرمسیری با تاثیرات موسمی است. در هر دوی این اقلیم‌ها، بادهای شمال‌غربی در آن غالب است و امواج مرتفعی را ایجاد می‌کنند. این مناطق تحت تاثیر سامانه‌های همدیدی مانند جبهه‌های سرد و طوفان‌های گردوخاک است.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، بادهای موسمی تابستانه باعث ایجاد امواج بلند و انتقال رسوب ساحلی می‌شوند. جریانات موسمی جنوب‌غربی تابستانه از اقیانوس هند و دریای عرب به سمت دریای عمان می‌ریزد و این بادها امواج بزرگی را ایجاد می‌کنند که باعث جابه‌جایی رسوبات ساحلی و تغییر شکل خطوط ساحلی می‌شوند. این منطقه آبی به‌ویژه در فصل پیش‌موسمی (بهار) و پس‌موسمی (پاییز) در معرض چرخنده‌های حاره‌ای قرار دارد.
خلیج‌فارس تاثیر مستقیمی بر شکل‌گیری ژئوموفولوژیکی مانند تپه‌های ماسه‌ای و خطوط ساحلی دارد. علاوه‌بر آن، بادهای شمال‌غربی و امواج ناشی از آن‌ها باعث جابه‌جایی رسوبات و شکل‌دهی به خطوط ساحلی می‌شوند. این بادها می‌توانند در تشکیل و تغییر موقعیت تپه‌های ماسه‌ای ساحلی در مناطق کم‌ارتفاع مانند سواحل جنوبی ایران همچون بوشهر و هرمزگان و همچنین کویت نقش داشته باشند.دریای عمان با عمق بیشتر نسبت به خلیج‌فارس و تحت تاثیر بادهای موسمی جنوبی عربی در ایجاد امواج مرتفع و طوفان‌های شدید در فصل موسمی، انتقال رسوبات به سمت سواحل شرقی ایران و تشکیل سدهای ماسه‌ای و تغییرات سریع خط ساحلی نقش‌آفرینی می‌کند، از این رو این حوضه آبریز نقش کلیدی در شکل‌گیری مخاطرات ساحلی مانند فرسایش و سیلاب‌های ناگهانی دارد.

کم‌هزینه‌ترین روش برای مقابله 
با مخاطرات دریایی
پیش‌بینی و هشدار مخاطرات دریایی کم‌هزینه‌ترین روش در مواجهه با مخاطرات دریایی است. مخاطرات دریایی طیف گسترده‌‌ای از مخاطرات فیزیکی و زیستی را در برمی‌گیرد. ویژگی‌های فیزیکی و هیدرودینامیکی محیط نقش اصلی حتی در چگونگی توزیع مخاطرات زیستی است. برخی مخاطرات دریایی علاوه‌بر اثرگذاری در محیط دریا و سواحل آن، گاه اثر آن‌ها کیلومترها در دل خشکی نیز دریافت می‌شود. شرایط اقلیمی در خشکی‌ها مانند طوفان، خشکسالی و سیلاب همه متاثر از چرخه‌های اقیانوسی و تغییر اقلیم اقیانوسی هستند. پیش‌‌بینی و هشدار مخاطرات دریایی علاوه‌بر کاهش هزینه‌های انسانی، اقتصادی و اجتماعی، سمت‌گیری برنامه‌های توسعه‌ای را در نواحی ساحلی، دریایی و حتی در مناطق داخلی مشخص می‌کند. از این‌رو، پیش‌بینی و هشدار مخاطرات دریایی نقش کلیدی در برنامه‌های توسعه‌ای ایفا می‌کند. شناخت مخاطرات دریایی و ارائه پیش‌آگاهی‌های آن، مستلزم حضور و همکاری طیف گسترده‌ای از متخصصان علوم و فناوری اقیانوسی- جوی است.
مخاطرات توسعه برای محیط‌زیست دریا
در همین پیوند، دانشیار پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی توسعه اسکله‌ها و ساخت جزایر مصنوعی را از آلودگی‌های خلیج‌فارس دانست و گفت: کشور امارات پا را فراتر گذاشته و اسکله‌هایی را در جنوب خلیج فارس توسعه داده است که گزارش آن را ۱۵سال قبل به شورای‌عالی امنیت ملی ارسال کردم تا جلوی این کار گرفته شود یا مذاکراتی صورت گیرد و این گزارش به سازمان محیط‌زیست ارجاع شد، ولی به جایی نرسید. علاوه‌بر آن، ایران با ساخت پل خلیج‌فارس مخاطراتی را برای جنگل‌های حرا ایجاد خواهد کرد. 
راضیه لک در کارگاه آموزشی ساحلی و بازسازی مخاطرات ساحلی گفت: برخی مخاطرات ساحلی طبیعی است و ما نقشی در ایجاد آن نداریم، ولی این مسئله مهم است که ما چقدر با آن سازگار باشیم و مسئله‌ای است که هنر مدیریت را می‌طلبد. این مخاطرات طبیعی شامل مواردی نظیر سیلاب، سونامی، بالا و پایین رفتن سطح آب دریا بر اثر تغییر اقلیم، فرسایش و رسوب‌گذاری در نواحی ساحلی و طوفان‌های استوایی می‌شود. وی بخش دیگری از مخاطرات ساحلی را انسان‌ساز دانست که انسان‌ها در بروز آن تاثیرگذارند و اظهار کرد: این مخاطرات شامل ساخت‌وسازهایی است که در سواحل با هدف توسعه بنادر صورت می‌گیرد. آلودگی‌های ساحلی به دلیل توسعه صنعتی و دریایی و فعالیت‌های نفتی از دیگر مخاطرات انسان‌ساز محسوب می‌شوند.

مخاطره سیلاب برای کشورهای مختلف دنیا
«لک» با اشاره به مخاطره سیلاب، یادآور شد: سیلاب یکی از مخاطرات در دنیاست که همه متخصصان به آن توجه دارند و در کشور باید به آن توجه کنیم؛ چون همواره ما در کشور شاهد خسارات سیلاب بوده‌ایم. سیلاب اولین مخاطره به لحاظ میزان خسارات و سومین مخاطرات به دلیل کشتار است. دانشیار پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی با اشاره به برخی خسارات ایجادشده به‌وسیله سیلاب در ایران و در دنیا، خاطرنشان کرد: از این رو کشورهای توسعه‌یافته و غیرتوسعه‌یافته درگیر این مخاطره هستند. اصولا سیلاب‌ها در مناطق ساحلی حادث می‌شوند، چراکه وقتی آب رودخانه‌ها به نواحلی ساحلی می‌رسند، به دلیل شیب کم ناحیه ساحلی، کم‌انرژی می‌شوند و به راحتی نمی‌توانند آورده خود را از تخریب بالادست به دریا برسانند و بیشترین تخریب را در نواحی ساحلی ایجاد می‌کنند.
وی به سیلاب‌های سال ۱۳۹۸ در خوزستان، شیراز، آق‌قلا و گلستان اشاره کرد و ادامه داد: در آن زمان دولت کارگروه سیلاب را تشکیل داد و ما در آن زمان یک‌سری پروتکل‌هایی را تهیه و به کلیه ارگان‌های مرتبط با سیلاب ارسال کردیم و ۶ماه کار فشرده در زمینه نقش مدیریت در کنترل و کاهش مخاطرات ناشی از سیلاب داشتیم، چون کشور از سیلاب‌های سال ۹۸ بسیار متاثر شد. وی تاکید کرد: در دنیا در زمینه سیلاب به این نتیجه رسیده‌اند که در مناطق حاشیه رودخانه‌ها و مناطق ساحلی که انرژی کم است، حاشیه امنی ایجاد  و حریم رودخانه‌ها را حفظ می‌کنند و در این حریم ساخت‌وساز صورت نمی‌گیرد، ولی در کشور حتی اخیرا مشکلاتی را در زمینه ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها شاهدیم.
دانشیار پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه در کشورهای توسعه‌یافته در ارتفاعات نواحی ساحلی اقدام به ساخت‌وساز می‌شود، اضافه کرد: در کشورهای توسعه‌یافته سیستم‌هایی را برای زیر ساختمان‌های در معرض سیلاب‌ها طراحی کرده‌اند تا در زمان سیل، آب را به سمت پایین‌دست هدایت می‌کند و این امر هم مسئله آبخوان‌داری را مدیریت می‌کند و هم مخاطرات سیل را کاهش خواهد داد. وی تاکید کرد: آنچه که امروز سازمان زمین‌شناسی روی آن تاکید دارد، این است که اجازه ندهیم آبی که از طریق سیلاب ایجاد می‌شود، هرز برود و پیشنهادات جدیدی در این زمینه ارائه شده است.

سونامی، بزرگ‌ترین مخاطره مناطق ساحلی
لک با اشاره به مخاطره سونامی در مناطق ساحلی، خاطر نشان کرد: سونامی، بزرگ‌ترین مخاطره مناطق ساحلی است که نسل ما هنوز با آن مواجه نشده است. سونامی تخریب بسیار وسیعی را ایجاد می‌کند. دانشیار پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی، سونامی را مرتبط با فعالیت‌های زلزله در کف آب دانست و خاطرنشان کرد: زمانی که در بستر دریا زلزله‌ای رخ می‌دهد و اختلالاتی در ارتفاع کف دریا ایجاد می‌شود، موج بلندی را ایجاد می‌کند که این موج به مرور که به سمت ساحل حرکت می‌کند، به‌طور ناگهانی موج بلندی را به سمت ساحل هدایت می‌کند. این محقق حوزه علوم زمین با بیان اینکه در مکران کانون‌های زلزله زیادی وجود دارد، از این رو پتانسیل وقوع سونامی را دارد، یادآور شد: در سال‌های گذشته پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی دوره آموزشی را با همکاری IOC برگزار کرد و با حضور محققان خارجی در سواحل جاسک آثار سونامی‌های قدیمی را مشاهده کردیم و علاوه‌بر آن، دوره‌های آموزشی درباره مدل‌سازی سونامی از سوی این پژوهشگاه برگزار شد و برای برخی مناطق دریای عمان مدل‌سازی سونامی را اجرایی کردند تا مشخص شود که در صورت بروز زلزله‌ای به بزرگی ۸ ریشتر در دریای عمان چه قسمتی از سواحل ما به زیر آب خواهد رفت.

برنامه‌های سازمان زمین‌شناسی
 برای مطالعات دریایی
این محقق علوم زمین اظهار کرد: مطالعاتی در چندین لایه رسوب‌شناسی، ژئوشیمی رسوبی، ژئوفیزیک ساحلی و دریایی و ژئوفیزیک آب و ژئوموفولوژی سواحل و دیرینه اقلیم در دستور کار محققان سازمان زمین‌شناسی قرار دارد و برنامه سه‌ساله که دفتر زمین‌شناسی این سازمان اجرایی کرده، در حوزه دریای کاسپین است و قرار است طی آن نقشه‌های یک‌پنجاه‌هزارم در چندین لایه تولید شود. 
لک یادآور شد: داده‌های این مطالعات، داده‌های پایه‌ای است که برای همگان قابل دسترس است و تاکید رئیس سازمان زمین‌شناسی این است که این داده‌ها در اختیار همگان قرار گیرد. دانشیار دانشکده علوم زمین‌شناسی با بیان اینکه از سال ۲۰۰۷ مطالعات ژئومورفولوژی و غیره انجام شد، گفت: تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژیکی ساحلی در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ امکان بررسی دقیق ویژگی‌های فرسایشی، رسوب‌گذاری و تحولات خط و پهنه ساحلی را فراهم می‌آورد. این نقشه‌ها، علاوه‌بر اطلاعات ژئومورفولوژیکی، شامل داده‌های زمین‌شناختی، اقلیمی و زیست‌محیطی نیز هستند و می‌توانند در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای، مدیریت سواحل، پیش‌بینی مخاطرات و طراحی پروژه‌های مهندسی ساحلی مورد استفاده قرار گیرند. وی تهیه نقشه‌های ژئوتوریسم را از برنامه‌های جدید سازمان زمین‌شناسی نام برد و یادآور شد: برای جزایر ایران این سازمان نقشه‌های زمین‌شناسی یک‌پنجاه‌هزارم را تهیه می‌کند و کاری را با همکاری آکادمی علوم چین درخصوص OBSهای دریایی داشتیم و طی آن لرزه‌نگارهایی در بستر دریا نصب شد. دستگاه‌های OBSهایی در پژوهشکده علوم زمین هست و محققان می‌توانند از آن‌ها بهره‌برداری کنند.

فاجعه آلودگی در دریاها
دانشیار پژوهشکده علوم زمین با بیان اینکه مسئله آلودگی‌های دریایی به یک مسئله اصلی تبدیل شده است، گفت: فاجعه‌هایی در زمینه آلودگی‌های دریایی به‌ویژه آلودگی‌های پلاستیکی و میکروپلاستیکی وجود دارد و آلودگی شماره یک دنیا آلودگی‌های پلاستیک و میکروپلاستیک است و کشورها دیگر قادر نیستند این آلودگی‌ها را حذف کنند و تنها روی فرهنگ‌سازی برای کاهش بار این آلودگی‌ها فعال شده‌اند تا جلوی بیشتر آلودگی‌های پلاستیکی را در محیط‌های دریایی بگیرند. 
لک آلودگی‌های فلزات سنگین را از دیگر آلودگی‌های دریایی دانست که مطالعات آن در سازمان زمین‌شناسی اجرایی شده است و افزود: یکی از موضوعات ساحلی، ساخت و توسعه اسکله‌های ساحلی است که کشور امارات پا را فراتر گذاشته و اسکله‌هایی را در جنوب خلیج‌فارس توسعه داده است که گزارش آن را ۱۵سال قبل به شورای‌عالی امنیت ملی ارسال کردم تا جلوی این کار گرفته شود یا مذاکراتی صورت گیرد و این گزارش به سازمان محیط‌زیست نیز ارجاع شد. وی با بیان اینکه این گزارش به جایی نرسید، خاطر نشان کرد: مجددا اعلام می‌کنم که ساخت جزایر مصنوعی امارات موجب می‌شود که رسوبات کربتاته جدیدی ایجاد شود و در سیستم‌های جریانات آبی خلیج فارس مؤثر است.
این محقق با بیان اینکه تنها خارجی‌ها نیستند که به اکوسیستم خلیج فارس آسیب وارد می‌کنند، اظهار کرد: ایران نیز با ساخت پل خلیج‌فارس بین قشم و لافت در این حوزه وارد شده و باید پرسیده شود که آیا ساخت این پل ضرورت دارد؟ بخش‌هایی از این پل قرار است در دریا نصب شود و این در حالی است که در این منطقه جریان‌های دریایی بسیار شدید است و بر اثر جزر و مد آبی که از تنگه خوران به سمت جنگل‌های حرا می‌رود، کلیه این آب خارج می‌شود و به سمت دریا می‌رود و اجازه نمی‌دهد رسوب‌گذاری در این جنگل‌ها صورت
 گیرد.