گروه انرژی- توحید ورستان- پروژه خط لوله گاز «قدرت سیبری۲» از زمان آغاز جنگ اوکراین به موضوعی حیاتی در روابط چین و روسیه تبدیل شده است. این خط لوله پیشنهادی گاز طبیعی را از شبه‌جزیره یامال روسیه از طریق مغولستان به چین منتقل و به‌طور بالقوه همکاری انرژی بین دوکشور را متحول می‌کند.
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، منشا این پروژه به سال۲۰۰۶ بازمی‌گردد؛ زمانی که روسای‌جمهور هو جینتائو و ولادیمیر پوتین با نسخه اولیه موافقت کردند تا از رشته کوه آلتای در مرز روسیه و چین بین قزاقستان و مغولستان عبور کند. بااین‌حال، مذاکرات در سال۲۰۰۹ به دلیل اختلاف‌نظر در مورد شرایط پروژه به شکست انجامید. البته این پروژه برای مدت کوتاهی در سال۲۰۱۴ احیا و ۲۰۱۵ به تعویق افتاد زیرا هر دو‌کشور خط لوله «قدرت سیبری۱» را در اولویت قرار دادند. جنگ اوکراین که در سال۲۰۲۲ آغاز شد، علاقه روسیه را به پروژه قدرت سیبری۲ دوباره افزایش داد، زیرا روسیه فوراً به‌دنبال بازارهای جایگزین صادرات گاز بود.
صادرات انرژی روسیه به اروپا به شدت کاهش یافته است، برای نمونه صادرات نفت بیش از ۸۰درصد و زغال سنگ ۱۰۰درصد افت داشته است. علاوه‌بر این، سهم روسیه از واردات گاز اروپا به ۲۵درصد و صادرات گاز آن به اروپا از طریق خطوط لوله به ۴۵درصد کاهش یافت. درحالی‌که روسیه صادرات نفت و زغال‌سنگ را با موفقیت به سایر بازارها هدایت کرده است، گاز طبیعی به دلیل زیرساخت‌های ناکافی که مراکز تولید غربی خود را به مصرف‌کنندگان آسیایی مرتبط می‌کند، همچنان یک چالش مهم است.
در این زمینه، بازار چین به‌عنوان یک مصرف‌کننده حیاتی برای روسیه مطرح می‌شود تا بخشی از صادرات گاز از دست رفته خود را جبران کند. انتظار می‌رود خط لوله قدرت سیبری تا سال۲۰۲۵ به ظرفیت کامل خود یعنی ۳۸میلیارد مترمکعب برسد. از همین رو، در فوریه۲۰۲۲ روسیه و چین توافق کردند سالانه ۱۰میلیارد مترمکعب دیگر را از طریق خط لوله خاور دور (ساخالین-خاباروفسک-ولادیوستوک) تا سال۲۰۲۷ تحویل دهند. در این میان، قدرت سیبری۲ نه‌تنها به روابط مکمل انرژی هر دوکشور کمک می‌کند، بلکه مزایای اقتصادی و ژئوپلیتیکی قابل‌توجهی را برای هر دوکشور در درازمدت ارائه می‌دهد.

مزایای قدرت سیبری ۲ برای روسیه
این خط لوله به روسیه این امکان را می‌دهد که در صورت ترکیب با سایر خطوط لوله موجود و برنامه‌ریزی‌شده، سالانه ۹۸میلیارد مترمکعب گاز به چین صادر کند. درحالی‌که PoS-2 جایگزین کاملی برای بازار اروپا نیست که زمانی روسیه تا ۱۵۵میلیارد مترمکعب گاز در سال می‌فروخت، PoS-2  می‌تواند به جبران نزدیک به نیمی از کاهش صادرات گاز روسیه از طریق خط لوله به اتحادیه اروپا بین سال‌های۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ کمک کند. اگرچه پتانسیل درآمدی PoS-2 با ۲۰ تا ۳۰میلیارد دلار که روسیه قبلاً از صادرات گاز به اروپا به‌دست می‌آورد مطابقت ندارد، اما برآوردها نشان می‌دهد که این پروژه می‌تواند بین ۲.۵ تا ۴.۳میلیارد دلار در سال درآمد داشته باشد.
علاوه‌بر این، مزایای اقتصادی این خط لوله فراتر از صادرات گاز است و توسعه آن باعث تحریک تقاضا برای تولیدکنندگان و پیمانکاران فولاد روسیه می‌شود و در عین حال رشد اقتصادی در شرق روسیه به‌عنوان یک اولویت استراتژیک برای مسکو را تسریع می‌کند. از نقطه‌نظر ژئوپلیتیکی، PoS-2 روسیه را قادر می‌سازد تا صادرات گاز خود را متنوع کند، وابستگی خود را به بازارهای غربی کاهش دهد و آسیب‌پذیری خود را در برابر تحریم‌ها و فشارهای ژئوپلیتیکی به حداقل برساند.
این پروژه همچنین وابستگی متقابل انرژی بین روسیه و چین را عمیق‌تر و روابط استراتژیک آن‌ها را تقویت می‌کند و در عین حال به کشورهای غربی نشان می‌دهد که تلاش‌های آن‌ها برای انزوای مسکو به‌طور کامل موفق نشده است. مهم‌تر از همه، روسیه با تأمین یک بازار بزرگ و باثبات آسیایی، می‌تواند تأثیر تأمین‌کنندگان LNG آمریکا و خاورمیانه در آسیا را متعادل کند و در نتیجه انعطاف‌پذیری بازار و اهرم ژئوپلیتیکی خود را افزایش دهد.

منافع راهبردی برای چین
در مقایسه با روسیه، پیامدهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی خط لوله PoS-2 برای چین گسترده‌تر و چندوجهی‌تر است. اگرچه چین یکی از واردکنندگان اصلی گاز طبیعی است، اما ترکیب انرژی آن همچنان تحت سلطه زغال‌سنگ (۵۹درصد) و پس از آن نفت (۲۰درصد)، منابع اولیه برق (انرژی آبی، بادی، خورشیدی و هسته‌ای) و زیست توده (۳درصد) قرار دارد. در حال حاضر، گاز طبیعی تنها ۸.۴درصد از کل مصرف انرژی چین را تشکیل می‌دهد که در صنعت، گرمایش منازل، حمل‌ونقل و تولید برق استفاده می‌شود.
با این حال، چین قصد دارد این سهم را به ۱۵درصد افزایش و تامین گاز قابل‌اعتماد و رقابتی را به‌طور فزاینده‌ای اهمیت دهد. در این زمینه، PoS-2 دسترسی چین به گاز ارزان‌تری را در مقایسه با سایر تامین‌کنندگان ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، در سال۲۰۲۰ میانگین قیمت گاز خط لوله روسیه ۴.۱۵دلار در هر میلی‌متر بی‌تی‌یو بود، درحالی‌که قیمت گاز میانمار بیش از ۹.۰۸دلار و گاز ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان بین ۵ تا ۶دلار آمریکا به ازای هر میلی‌متر بود. با توجه به موقعیت چانه‌زنی قوی چین در برابر روسیه، پکن می‌تواند قیمت‌ها را بیشتر کاهش دهد و انرژی رقابتی را تضمین کند.
اگر قیمت PoS-2 در مرز مشابه PoS-1 باشد، هزینه تحویل به منطقه پکن-تیانجین-هبی حتی کمتر خواهد بود، زیرا PoS-2 کمتر از نیمی از مسافت را در مقایسه با PoS-1 طی می‌کند. در این زمینه، توسعه زیرساخت خط لوله جدید به چین کمک می‌کند تا عرضه گاز مقرون‌به‌صرفه‌تر و پایدارتر را تضمین کند. علاوه‌بر این، PoS-2 چین را قادر می‌سازد تا وابستگی خود به زغال‌سنگ و انتقال به منابع انرژی پاک‌تر را کاهش دهد و با اهداف کاهش کربن و استراتژی بلندمدت انرژی خود هماهنگ شود.
از منظر ژئوپلیتیکی، PoS-2  به چین کمک می‌کند تا وابستگی خود را به واردات LNG از ایالات‌متحده و استرالیا کاهش دهد. با توجه به تنش‌های فزاینده بین چین و ایالات‌متحده ، اتکا به واردات LNG از این کشورها یک آسیب‌پذیری استراتژیک است. چین می‌تواند با تامین گاز پایدار از روسیه، امنیت انرژی خود را افزایش داده و از خطرات ژئوپلیتیکی مرتبط با مسیرهای دریایی بکاهد. بحران اخیر دریای‌سرخ خطرات اتکا به حمل‌ونقل انرژی دریایی را بیشتر نشان داده است. اختلالات در نقاط مهم حمل‌ونقل، مانند تنگه مالاکا، می‌تواند خطرات زنجیره تامین را به همراه داشته باشد. قدرت سیبری2 این آسیب‌پذیری‌ها را با اطمینان از تامین انرژی زمینی قابل‌اعتماد کاهش می‌دهد و انعطاف‌پذیری انرژی چین را تقویت می‌کند.
علاوه‌بر این، گسترش واردات گاز با خط لوله می‌تواند نقش چین را در بازارهای جهانی LNG افزایش دهد. با مازاد گاز بلندمدت، واردکنندگان LNG چینی می‌توانند حضور خود را به‌عنوان تاجر جهانی گسترش داده و نفوذ چین بر جریان‌های تجاری LNG و ژئوپلیتیک انرژی را تا دهه۲۰۳۰ افزایش دهند. در نهایت، وابستگی فزاینده روسیه به چین به‌عنوان یک خریدار عمده گاز، اهرم پکن بر مسکو را در درازمدت افزایش خواهد داد. همانطور که روسیه صادرات انرژی خود را از اروپا و به سمت چین تغییر می‌دهد، پکن قدرت چانه‌زنی خود را در روابط دوجانبه و امور منطقه‌ای تقویت و موقعیت استراتژیک خود را بیشتر تحکیم خواهد کرد.