انجمن مهندسی دریایی و انجمن هوش‌مصنوعی ایران پای کار آمدند
​​​​​​​گروه مهندسی دریا- محمد محمدی- دانشگاه صنعتی‌ شریف میزبان نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی بود؛ رویدادی دوروزه با هدف بررسی کاربردهای هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی که با هنرمندی خاص در روزهای ۱۶ و ۱۷اردیبهشت ۱۴۰۴متخصصان و نوآوران این حوزه را گردهم آورد تا درباره نقش هوش‌مصنوعی در توسعه پایدار صنعت دریایی تبادل‌نظر کنند. 
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، طبق اطلاعات منتشره روابط‌عمومی انجمن مهندسی دریایی ایران، در همین راستا نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی با حضور اساتید، مسئولان و دانشجویان در دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف افتتاح شد. 
این رویداد، فرصتی منحصربه‌فرد برای متخصصان، پژوهشگران و فعالان حوزه هوش‌مصنوعی بود تا ضمن بررسی جدیدترین پیشرفت‌ها، با کارشناسان این فناوری در صنعت دریایی ارتباط برقرار کرده و به تبادل ایده‌های نوین و راهکارهای نوآورانه بپردازند. این همایش علاوه‌بر ارتقای سطح دانش تخصصی، مسیر تازه‌ای برای به‌کارگیری هوش‌مصنوعی در بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی دریایی فراهم کرد؛ از مدیریت هوشمند بنادر گرفته تا افزایش ایمنی عملیاتی و بهینه‌سازی فرآیندهای تعمیر و نگهداری شناورها، در این رویداد، قابلیت‌های هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی به‌صورت تخصصی بررسی شد.
در این همایش مقالات برگزیده در قالب نشست‌های تخصصی ارائه شد که فرصتی ارزشمند برای شناخت جدیدترین پژوهش‌ها و دستاوردهای علمی این حوزه محسوب می‌شود.

از دانشگاه به صنعت؛ نقش تعاملات مؤثر در کاهش مهاجرت دانشجویان


دکتر نوید ارجمند، رئیس دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف در مراسم افتتاحیه همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی، ضمن تأکید بر اهمیت این همایش، گفت: این نخستین دوره این رویداد است که در دانشکده مهندسی مکانیک برگزار می‌شود و امیدواریم این مسیر ادامه پیدا کند. این همایش از دوجنبه برای من و مسئولیت دانشگاهی‌ام اهمیت دارد؛ نخست، ارتباط دانشگاه با صنعت که زمینه‌ساز حل مشکلات واقعی در حوزه‌های مختلف بوده و صنعت نیز می‌تواند نقش بسزایی در تقویت دانشگاه ایفا کند. این تعاملات شامل تفاهم‌نامه‌ها، پروژه‌های مشترک، سمینارهای آموزشی و دوره‌های تخصصی است.
وی با اشاره به امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری بین دانشگاه و صنعت در حاشیه این همایش، افزود: «انعقاد این تفاهم‌نامه‌ها گامی ارزشمند است» اما مهم‌تر از امضا، اجرایی‌شدن آن‌ها و ایجاد تأثیر ملموس در بخش صنعت و دانشگاه است.

نقش ارتباط دانشگاه و صنعت در توسعه صنایع دریایی
دکتر ارجمند با تأکید بر اهمیت صنایع دریایی در کشور گفت: با توجه به گستردگی مرزهای دریایی ایران، توسعه فناوری‌های مرتبط با این صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است. ارتباطات گسترده‌تر میان دانشگاه و صنعت دریایی می‌تواند به رشد این حوزه کمک کند.

میل به مهاجرت در میان دانشجویان صنعتی شریف، افزایش یافته است
دکتر ارجمند همچنین به جنبه دوم اهمیت این همایش اشاره کرد و گفت: برگزاری چنین رویدادهایی می‌تواند موجب افزایش امید و انگیزه در میان دانشجویان شود. متأسفانه در سال‌های اخیر، میل به مهاجرت در میان دانشجویان، به‌ویژه در دانشگاه صنعتی شریف، افزایش یافته است که قطعا برای آینده علمی کشور مطلوب نیست. این کنفرانس اگر بتواند ارتباط واقعی میان دانشگاه و صنعت را نشان دهد و مشکلات عملی را حل کند، بی‌شک انگیزه‌ای برای دانشجویان ایجاد خواهد کرد تا به ماندن و خدمت در کشور علاقه‌مند شوند.

نمایشگاه دستاوردهای هوش‌مصنوعی و تعامل با دانشجویان
دکتر ارجمند ضمن اشاره به فضای برگزاری همایش گفت: در جریان حضور در این همایش وقتی از دانشکده عبور می‌کردم و دیدم که فضای لابی به یک نمایشگاه فناوری تبدیل شده، حقیقتاً لذت بردم. این تعاملات و ارتباطات می‌تواند انگیزه‌ای برای دانشجویان باشد تا فعالیت‌های خود را در مسیر صنعت توسعه دهند.
وی در پایان ضمن قدردانی از تمامی برگزارکنندگان، اساتید، صنایع حامی مالی و دانشجویانی که در تدارک همایش نقش داشتند، اظهار داشت: امیدوارم این رویداد بتواند تأثیر واقعی در صنعت و دانشگاه داشته باشد و از تمامی شرکت‌کنندگان درخواست دارم نظرات و پیشنهادات خود را ارائه دهند تا بتوانیم در آینده همایش‌های بهتری برگزار کنیم.

همایش هوش مصنوعی در صنایع دریایی، رویدادی تأثیرگذار با اهمیت ویژه


امیر دریادار بابک بلوچی، معاون هماهنگ‌کننده نیروی دریایی راهبردی ارتش این رویداد را تأثیرگذار و دارای اهمیت ویژه دانست و تأکید کرد که هوش مصنوعی می‌تواند نقش مهمی در تحول صنعت دریایی، ارتقای ایمنی، کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری ایفا کند.
وی با اشاره به گسترش روزافزون هوش مصنوعی و تأثیرات آن بر صنایع مختلف اظهار داشت: در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی و کاربردهای آن به‌شدت توسعه یافته و پیش‌بینی می‌شود که در آینده نزدیک، بسیاری از فعالیت‌ها و صنایع را تحت تأثیر قرار دهد. بر همین اساس، برگزاری این همایش اهمیت ویژه‌ای دارد و می‌تواند تأثیرات مثبتی بر بهبود شرایط دریایی کشور در حوزه‌های مختلف داشته باشد.
وی با تأکید بر ضرورت توجه ویژه به کاربردهای هوش مصنوعی در صنایع دریایی گفت: این فناوری نقش مؤثری در بهینه‌سازی عملیات دریایی، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، ارتقای ایمنی و حفاظت از محیط زیست ایفا می‌کند. مدیریت هوشمند بنادر، بهینه‌سازی مسیر حرکت شناورها، کاهش مصرف سوخت و آلایندگی، پیش‌بینی خرابی تجهیزات و افزایش کارایی عملیاتی، تنها بخشی از مزایای این تحول فناورانه است.
امیر دریادار بلوچی استفاده از کشتی‌های خودران و سامانه‌های هوش مصنوعی در مدیریت حمل‌ونقل دریایی را از مهم‌ترین دستاوردهای این حوزه دانست و افزود: فناوری‌های نوین مانند یادگیری ماشین، بینایی ماشین و تحلیل داده‌های سنسوری، امکان تصمیم‌گیری سریع‌تر و کارآمدتر را در شرایط مختلف دریایی فراهم کرده‌اند. چنین پیشرفت‌هایی، نه‌تنها سطح ایمنی شناورها را افزایش می‌دهد، بلکه ظرفیت عملیاتی بنادر را نیز بهبود می‌بخشد.
وی در ادامه، بر نقش هوش مصنوعی در امنیت دریایی، مقابله با تهدیدات، پیش‌بینی بحران‌ها و ارتقای سطح پشتیبانی تصمیم‌گیری مدیریتی تأکید کرد و اظهار داشت: تحلیل ویدئوهای نظارتی برای شناسایی ورودهای غیرمجاز، تشخیص دزدی دریایی و نظارت بر فعالیت‌های مشکوک، از جمله کاربردهای کلیدی هوش مصنوعی در این حوزه است. همچنین، پیش‌بینی وضعیت بازار حمل‌ونقل، بهینه‌سازی فرآیندهای بارگیری و تخلیه کالا، و کاهش هزینه‌های عملیاتی، از جمله نتایج مثبت این تحول فناورانه خواهد بود.
امیر دریادار بلوچی در پایان، با اشاره به نقش همایش‌های تخصصی در توسعه دانش و ارتباط میان صنعت، دانشگاه و سیاست‌گذاران خاطرنشان کرد: این رویدادها بستری برای تعامل میان پژوهشگران، متخصصان و مدیران فراهم می‌کنند و زمینه‌ای برای رشد، نوآوری و ارتقای جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی ایجاد می‌شود. همچنین نیروی دریایی راهبردی ارتش، آماده همکاری با دانشجویان و پژوهشگران علاقه‌مند به بازدید از زیرساخت‌های دریایی و آشنایی با تجهیزات پیشرفته در مناطق مختلف کشور است.

هوش‌مصنوعی بدون هوشمندی فرآیند معنا ندارد 


دکتر محمدهادی زاهدی، رئیس انجمن هوش‌مصنوعی ایران در مراسم افتتاحیۀ نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی، با اشاره به اهمیت بهبود و بازمهندسی فرآیندها در صنایع، تأکید کرد که کاربرد مؤثر هوش‌مصنوعی مستلزم درک عمیق از سازوکارهای عملیاتی و مدیریتی است و بدون آن، نتایج مورد انتظار حاصل نخواهد شد.
وی بر ضرورت توسعه فناوری‌های نوین در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک دریایی تأکید کرد و گفت: دوحوزه حیاتی که کشور در آن‌ها نیاز جدی به هوشمندسازی دارد، لجستیک و زنجیره تأمین از یک سو و تعمیرات و نگهداشت از سوی دیگر است.
دکتر زاهدی با اشاره به تجربیات بین‌المللی در این زمینه افزود: شرکت‌هایی نظیر شل، بی‌پی و سامسونگ موفق شده‌اند با پیاده‌سازی سامانه‌های هوشمند و تحلیل داده‌ها، هزینه‌های نگهداری را تا چندمیلیون دلار در روز کاهش دهند.
وی با بیان اینکه هوش‌مصنوعی بدون هوشمندی فرآیند معنا ندارد، خاطرنشان کرد: «بسیاری از تلاش‌ها در حوزه هوش‌مصنوعی در نبود طراحی دقیق فرآیندها به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. آنچه پیش‌نیاز موفقیت است، اصلاح و بهینه‌سازی فرآیندها پیش از هوشمندسازی آن‌هاست.»
رئیس انجمن هوش‌مصنوعی ایران همچنین از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در توسعه سامانه‌های نگهداشت پیش‌بینانه خبر داد و تصریح کرد: در برخی پروژه‌های داخلی، از طریق تحلیل صوت، لرزش و داده‌های حسی، توانسته‌ایم توقف‌های پرهزینه در صنایع بزرگی چون معادن را پیش‌بینی و کنترل کنیم. این قابلیت‌ها به‌راحتی قابل تعمیم به صنایع دریایی هستند.
وی از توسعه فناوری‌هایی نظیر حسگرهای کم‌مصرف یادگیری ماشین (TinyML)، پردازش لبه‌ای (Edge Computing) و اینترنت اشیای صنعتی با ترکیب هوش‌مصنوعی (AIoT) به‌عنوان تحول‌آفرین‌ترین روندهای پیش‌رو نام برد و گفت: «این فناوری‌ها امکان تحلیل لحظه‌ای شرایط موتور، ساخت مدل دیجیتال کشتی‌ها و پیش‌بینی دقیق وضعیت عملیاتی را فراهم می‌کنند.»
زاهدی با اشاره به آینده سامانه‌های خودمختار در دریا نیز افزود: تا سال۲۰۲۵ تمرکز صنعت از سامانه‌های خودکار به سامانه‌های خودمختار تغییر خواهد کرد. کشتی‌های بدون سرنشین، زیردریایی‌های خودمختار و پهپادهای دریایی از جمله دستاوردهای این مسیر هستند.
وی استفاده از فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند را نیز در زنجیره تأمین دریایی دارای اهمیت خواند و گفت: پروژه‌هایی مانند TradeLens با بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی توانسته‌اند میلیون‌ها سند تجاری را به‌صورت بلادرنگ تحلیل کرده و تبادلات را هوشمند کنند.
به گفته زاهدی، ساخت دوقلوهای دیجیتال کشتی‌ها، تحلیل بازار مبتنی بر هوش‌مصنوعی و توسعه سامانه‌های تصمیم‌یار در مدیریت بندری از دیگر اولویت‌هایی است که آینده صنعت دریایی را شکل خواهد داد. وی افزود: پیش‌بینی‌ها حاکی از رشد ۲۵درصدی بازار هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی تا سال۲۰۳۰ است.
زاهدی در پایان از اساتید، پژوهشگران و دانشجویان دعوت کرد در مجله علمی-پژوهشی انجمن هوش‌مصنوعی ایران مشارکت داشته باشند و خاطرنشان کرد: این مجله تمرکز ویژه‌ای بر کاربرد و نوآوری دارد و از مقالات علمی و پژوهشی در حوزه‌های نوین استقبال می‌کند.

هوش‌مصنوعی و اقتدار مدیریتی؛ ضرورت تحول در ساختارهای سنتی 


دکتر حسن رضاصفری، رئیس انجمن مهندسی دریایی ایران، در مراسم افتتاحیه نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی ضمن تبریک به مناسبت اعیاد مبارک، بر اهمیت برگزاری چنین رویدادهایی برای رشد و توسعه صنعت دریایی کشور تأکید کرد.
وی با اشاره به سابقه انجمن مهندسی دریایی ایران گفت: ما در انجمن چندسالی است که آرزوی برگزاری چنین نشست‌هایی را داشته‌ایم. دلایل مختلفی موجب شده بود که این جلسات به تأخیر بیفتد، اما امروز، با همکاری دانشگاه صنعتی شریف، شاهد تحقق یکی از اهداف دیرینه خود هستیم. به‌عنوان نماینده شما در این انجمن، بسیار خوشحال هستم که این فرصت فراهم شده و امیدوارم همه ما با همکاری و مشارکت، مسیر توسعه این همایش را هموار کنیم.
رضاصفری با تأکید بر ضرورت تحول در مدیریت سنتی، هوش مصنوعی را ابزاری مؤثر برای اصلاح ساختارهای مدیریتی و بهینه‌سازی فرآیندهای بندری و دریایی دانست و بر گذار به آینده‌ای مبتنی بر اشتغال فناورانه، بهره‌وری صنعتی و اتحاد ملی تأکید کرد.
دکتر صفری با اشاره به بازسازی انجمن مهندسی‌دریایی ایران، افزود: اگر دستاوردهای بازسازی انجمن، تنها به اقدامی که امروز در دانشگاه صنعتی شریف شاهد آن هستیم محدود شود، به‌وضوح نشان می‌دهد که در مسیر درستی گام برداشته‌ایم. همه ما باید با تعهد و همدلی تلاش کنیم تا این همایش به بهترین شکل ممکن برگزار شود و نتایج مطلوبی برای صنعت دریایی کشور به همراه داشته باشد.
رئیس انجمن مهندسی دریایی ایران ضمن قدردانی از دکتر محمدسعید سیف، دبیر علمی همایش خاطرنشان کرد: یکی از دستاوردهای مهم این مسیر، بازگشت استاد بزرگوار، جناب دکتر سیف، به فعالیت‌های اجتماعی و علمی است. این اتفاق، نقطه عطفی برای حوزه مهندسی‌دریایی محسوب می‌شود و من از ایشان بابت حضور و نقش‌آفرینی دوباره در این عرصه سپاسگزارم. امیدوارم با تلاش‌های ایشان و همراهی سایر متخصصان، انجمن مهندسی‌دریایی ایران بتواند در آینده اقدامات بزرگ‌تر، گسترده‌تر و مؤثرتری را به اجرا درآورد.
وی که مدیرعاملی موسسه رده‌بندی ایرانیان را عهده‌دار است، در ادامه سخنان خود با اشاره به نقش هوش‌مصنوعی و فناوری‌های نوین در توسعه صنایع دریایی، اظهار داشت: برای بهره‌مندی از فرصت‌ها، تلاش کرده‌ام سخنرانی خود را با رویکردی کارآفرینانه و فناورانه با کمک هوش‌مصنوعی تنظیم کنم. فناوری هوش‌مصنوعی، نه‌تنها در حوزه پژوهش، بلکه در عرصه کارآفرینی و نوآوری صنعتی نیز تحولات بزرگی ایجاد کرده است. با کمک این فناوری، می‌توان راهکارهای جدیدی برای افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی عملکرد در حوزه مهندسی دریایی ارائه کرد.
متن سخنرانی دکتر حسن رضا صفری در اولین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی را در ادامه می‌خوانید:
به نام خداوند کارآفرین که کارآفرین را هزار آفرین
خانم‌ها، آقایان، نخبگان، پژوهشگران، مدیران و کارآفرینان آینده‌ساز؛
پیش از هر سخن، وظیفه دارم در آغاز این همایش، حادثه تلخ بندر شهیدرجایی را که به جان‌باختن و زخمی‌شدن جمعی از همکاران و هم‌صنفان گرامی‌مان انجامید، تسلیت بگویم. این ضایعه غم‌انگیز نه‌فقط اندوهی ملی بود، بلکه یادآور نیاز فوری ما به ارتقای ایمنی، پیش‌بینی‌پذیری و واکنش هوشمند در عملیات‌های بندری و دریایی است.
در دل همین واقعه تلخ، اهمیت هوش‌مصنوعی جلوه‌گر می‌شود؛ ابزاری که با تحلیل بلادرنگ داده‌های میدانی، هشدارهای پیشگیرانه و سامانه‌های کنترل ریسک، از بسیاری از سوانح مشابه جلوگیری خواهد کرد. هوش‌مصنوعی نه یک ابزار تجملاتی، بلکه یک ضرورت حیاتی برای حفظ جان انسان‌ها، کاهش خطاهای انسانی و ارتقای استانداردهای ایمنی در بنادر و دریاهاست.
محور نخست: بازتعریف سیاست صنعتی اشتغال‌محور
در جهان امروز، الهام‌بخش است که بشنویم هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی ایالات‌متحده، در اوج تحولات دیجیتال، هوش‌مصنوعی را نه یک تهدید، بلکه ابزاری برای خلق مشاغل پایدار می‌داند. وی تأکید دارد که فناوری باید در کنار سیاست صنعتی هدفمند و آموزش مهارت‌محور به بستری برای توسعه پایدار شغلی تبدیل شود.
محور دوم: ایران و صنایع دریایی؛ پیشران اشتغال فناورانه بین‌نسلی
این مفهوم که در سیاست‌های اخیر برخی کشورها به‌عنوان راهبرد اقتصادی مطرح شده، می‌تواند در ایران نیز اجرایی شود. صنایع دریایی نه‌تنها در حوزه تولید، بلکه در زمینه فناوری، بومی‌سازی و خدمات پس از فروش ظرفیت بالایی برای اشتغال فناورانه بین‌نسلی دارند. آیا ممکن است صنایع دریایی ایران به موتور اشتغال فناورانه بلندمدت تبدیل شوند؟
پاسخ مثبت است. به‌ویژه با توجه به ظرفیت‌های بومی کشور و استفاده از فناوری‌های نوین نظیر رباتیک دریایی، واقعیت‌افزوده، دوقلوی دیجیتال و سامانه‌های ایمنی هوشمند، ایران قادر است به این هدف دست یابد. این امر نیازمند مشارکت چهارجانبه میان تشکل‌های تخصصی، صنعت، دانشگاه و نهادهای حاکمیتی است تا شاهد پیاده‌سازی مدل اشتغال پایدار بین‌نسلی باشیم.
حادثه تلخ بندر شهیدرجایی نشان داد که عملاً دولت در حوزه اجرایی صنایع دریایی تعطیل است، لذا وظیفه ما تشکیل مثلثی از تشکل‌های تخصصی، دانشگاه و صنعت بخش خصوصی است تا آینده خود را به‌طور مستقل پیگیری کنیم. با کمک این مثلث، می‌توان نهادهای حاکمیتی را نیز به همکاری وادار کرد.
محور سوم: بومی‌سازی فناوری‌ها و نقش آن در کارآفرینی صنعتی
در دنیای امروز، تنها تعداد محدودی از افراد می‌توانند در تولیدات فناورانه مانند ساخت ربات‌ها یا فناوری‌های پیچیده مشغول شوند، اما تعداد زیادی می‌توانند در بومی‌سازی و به‌کارگیری این فناوری‌ها در صنایع دریایی نقش ایفا کنند.
این فرصت‌ها در حوزه‌هایی همچون تعمیر و نگهداری، تأیید صلاحیت فناوری و راهبری سیستم‌های پیشرفته بسیار گسترده است. این مشاغل فناورانه از طریق دوره‌های آموزشی تخصصی و شهرک‌های نوآوری مهارت‌محور در مناطق جنوبی کشور توسعه می‌یابند. در نتیجه، نه‌تنها نیروی انسانی متخصص تأمین می‌شود، بلکه می‌توان وابستگی به واردات فناوری را نیز کاهش داد.
محور چهارم: فناوری‌های نوین و ترندهای آینده در صنایع دریایی
یکی از بخش‌های حیاتی در توسعه صنایع دریایی، توجه به ترندهای فناوری نوین است. هوش‌مصنوعی، اینترنت‌اشیاء، رباتیک و دوقلوهای دیجیتال از جمله فناوری‌هایی هستند که تأثیر بسزایی در بهبود بهره‌وری و عملکرد صنایع دریایی و بندری دارند.
هوش‌مصنوعی و اینترنت‌اشیاء: آینده صنایع دریایی به اتصال هوشمند تجهیزات دریایی وابسته است. تمامی کشتی‌ها، دکل‌های نفتی و زیرساخت‌های بندری با سیستم‌های هوشمند مانیتورینگ به یکدیگر متصل خواهند شد تا مشکلات به‌صورت خودکار شناسایی و از توقفات ناخواسته جلوگیری شود.
رباتیک و دوقلوهای دیجیتال: فناوری‌های رباتیک و دوقلوهای دیجیتال، نقشی کلیدی در نگهداری تجهیزات دریایی و پیش‌بینی مشکلات آینده دارند. این فناوری‌ها به کاهش هزینه‌های تعمیراتی، افزایش دقت عملیاتی و جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی کمک می‌کنند.
واقعیت‌افزوده و واقعیت مجازی: این فناوری‌ها می‌توانند در آموزش کارکنان و تعمیر تجهیزات به کار گرفته شوند. با استفاده از واقعیت‌افزوده، تکنسین‌ها می‌توانند اطلاعات موردنیاز را همزمان مشاهده کرده و فرآیند تعمیرات را با دقت و سرعت بالاتر انجام دهند.
بازنگری آموزشی دریانوردان در سطح جهانی: سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) در حال بازنگری کنوانسیون بین‌المللی استانداردهای آموزش (STCW) است تا آن را با مقتضیات عصر دیجیتال و فناوری‌های نوین هماهنگ کند. در آینده‌ای نزدیک، دریانوردان باید علاوه‌بر مهارت‌های سنتی، به فناوری‌های نوین دیجیتال، هوش‌مصنوعی، تحلیل‌داده، امنیت سایبری و اینترنت‌اشیاء نیز تسلط داشته باشند.
محور پنجم: فرصت‌های شغلی در صنایع دریایی و بندری
با توجه به گسترش فناوری‌های نوین، می‌توانیم شاهد ایجاد فرصت‌های شغلی گسترده‌ای در صنایع دریایی و بندری باشیم. برخی از این مشاغل عبارتند از:
تکنسین‌های تعمیرات و نگهداری ربات‌های زیرآبی (AUV/ROV)
این شغل به یکی از مشاغل داغ در صنایع دریایی تبدیل شده است، به‌ویژه با توجه به افزایش استفاده از ربات‌های زیرآبی برای بازرسی، تعمیرات و تحقیقات دریایی.
تکنسین‌های تحلیل داده‌های سنسورهای دریایی
با پیشرفت سنسورهای هوشمند دریایی، داده‌های محیطی و وضعیت تجهیزات به‌طور مستقیم به سیستم‌های مرکزی منتقل می‌شود. تحلیل این داده‌ها برای بهبود عملیات دریایی و جلوگیری از حوادث ضروری است.
توسعه‌دهندگان دوقلوهای دیجیتال برای اسکله‌ها و بنادر
ایجاد مدل‌های دیجیتال از زیرساخت‌های بندری به‌منظور بهینه‌سازی عملیات، نظارت و نگهداری از امکانات و پیش‌بینی نیازهای آینده.
سازندگان و تعمیرکاران سامانه‌های سایبری ایمنی دریایی
با توجه به افزایش تهدیدات سایبری، این فرصت‌های شغلی می‌توانند در راستای حفاظت از سیستم‌های حیاتی صنعت دریایی و بندری در برابر حملات سایبری ایجاد شوند.
اپراتورها و راهبران سیستم‌های مانیتورینگ انرژی‌های تجدیدپذیر فراساحلی
با توجه به افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی باد فراساحلی، این شغل‌ها می‌توانند نقشی حیاتی در مدیریت و بهینه‌سازی این منابع ایفا کنند.
نتیجه‌گیری و راهکارهای پیشنهادی
صنایع دریایی می‌توانند نقش کارخانه‌های آینده را برای ایران ایفا کنند، اما نه با مدل سنتی، بلکه با اتکا به فناوری‌های نوین، بومی‌سازی و کارآفرینی فناورانه. اگر دولت، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی با نگاه آینده‌محور وارد میدان شوند، می‌توانیم به‌عنوان یک کشور پیشرفته در عرصه فناوری‌های دریایی و بندری ظهور کنیم.
پیشنهاد می‌شود، انجمن مهندسی‌دریایی ایران، کمیته تخصصی فناوری‌های نوین و هوش‌مصنوعی را برای هم‌افزایی و نهادینه‌سازی نوآوری فناورانه راه‌اندازی کند. این کمیته می‌تواند به‌عنوان پیشران فکری و اجرایی در تحول دیجیتال صنایع دریایی کشور عمل کند.
پیشنهاد دیگر اینکه با مشارکت دانشگاه‌های تخصصی دریایی و مؤسسه رده‌بندی ایرانیان، دوره آموزشی جامع «مدیریت هوشمند دانش در کسب‌وکارهای دریایی» طراحی شود. این دوره می‌تواند مدیران، کارشناسان و فناوران صنعت دریایی را برای مواجهه با چالش‌های آینده و بهره‌گیری هوشمند از فناوری‌های دیجیتال آماده کند.
نهایتاً، اجازه دهید مجددا به مفهوم «اتحاد فناورانه» بازگردم، اتحادی که در قالب عضویت فعال در انجمن مهندسی دریایی ایران معنا می‌یابد. این انجمن، خانه مشترک همه ماست: جایی برای تبادل تجربه، یادگیری جمعی، حمایت از ایده‌های نو، شکل‌گیری شبکه‌های نوآوری و اثرگذاری بر سیاست‌های کلان صنعت دریا.
در این دوره گذار، عضویت در انجمن نه صرفاً یک عنوان تشریفاتی، بلکه اقدامی استراتژیک برای حضور مؤثر در آینده صنایع دریایی ایران است؛ آینده‌ای که با هوش‌مصنوعی، داد، و همدلی فناورانه ساخته می‌شود، نه با انتظار منفعلانه یا رقابت‌های فرساینده. به امید آنکه با همراهی شما، این اتحادیه نوین از دانش، تخصص و اراده، نقطه‌عطفی در مسیر توسعه پایدار و فناورانه دریای ایران شود.
چگونه مدیر سیاسی ناکارآمد می‌تواند با کمک AI، هوش تخصصی مدیریتی خود را توسعه دهد؟
تعریف: هوش تخصصی مدیریتی چیست؟
هوش تخصصی مدیریتی به مجموعه‌ای از توانایی‌ها اطلاق می‌شود که یک مدیر برای درک عمیق، تحلیل دقیق، تصمیم‌گیری اثربخش و اقدام راهبردی در یک حوزه تخصصی نیاز دارد.
جبران شکاف دانش تخصصی
مدیران غیرفنی می‌توانند با بهره‌گیری از ابزارهای هوش‌مصنوعی، به اطلاعات تخصصی در لحظه دسترسی داشته باشند.
اتکا به تصمیم‌یارهای هوشمند
هوش‌مصنوعی می‌تواند تصمیمات تکرارشونده و پرخطای انسانی را به‌صورت خودکار و قابل‌اتکا مدیریت کند.
یادگیری سریع و پیوسته
هوش‌مصنوعی به مدیران غیرفنی کمک می‌کند تا از آموزش‌های هوشمند و شخصی‌سازی‌شده بهره ببرند و عملکرد مدیریتی خود را ارتقا دهند.
ساختن روایت تخصص‌گرا برای بقا
مدیر سیاسی می‌تواند با کمک AI، محتوای فنی تولید کند، داده‌ها را تحلیل کند و تصویر متخصصانه‌ای از خود ارائه دهد.
نتیجه‌گیری راهبردی
هوش‌مصنوعی می‌تواند به مدیران غیرفنی این امکان را بدهد که با سرعت بیشتر بیاموزند، در موقعیت‌های پیچیده تصمیم‌سازی کنند، با بهره‌گیری از ابزارهای تحلیلی و تولید محتوا، ظاهر تخصصی پیدا کنند و حتی بدون داشتن سواد عمیق، سازمانی پیچیده را مدیریت نمایند.
این اما یک شمشیر دولبه است، زیرا اگر هدف فقط «ماندن» پشت میز است و حفظ صندلی به هر قیمتی، آنگاه هوش‌مصنوعی به ابزاری برای بقا تبدیل می‌شود؛ بقایی بی‌رمق، بی‌حاصل و بی‌افتخار. حال اگر اراده‌ای برای «مدیریت واقعی» باشد، مدیریتی تخصص‌محور، تحول‌گرا و آینده‌نگر، در آن صورت AI نه ابزار بقا، بلکه نردبان صعود است؛ پلی استوار برای ارتقای شایستگان و جهش سازمان‌ها به قله‌های بهره‌وری و اعتبار.
در میدان امروز، حتی مدیران سیاسی ناکارآمد نیز اگر اندکی هوش سیاسی داشته باشند، درخواهند یافت که هوش‌مصنوعی فرصتی برای جبران و اصلاح است، نه تهدیدی برای حذف. آنان که شمّ حفظ قدرت دارند، قطعاً باید درک کنند که قدرت در دوران نو، در تسلط بر فناوری‌های نوین نهفته است، نه در تکرار مناسبات فرسوده گذشته.
از همین‌رو، توصیه‌ای صریح، قاطع و راهبردی داریم که نهادهای حاکمیتی بندری، دریایی و فراساحلی کشور اگر در اندیشه اقتدار واقعی‌اند، باید بی‌درنگ واحدهای مستقل فناوری‌های نوین و هوش‌مصنوعی را در ساختار خود ایجاد و تقویت کنند. این نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی تاریخی در نبرد بقا و تعالی در عصر دیجیتال است.
هوش‌مصنوعی می‌تواند به مدیران غیرفنی این امکان را بدهد که در موقعیت‌های پیچیده تصمیم‌سازی کنند، اما این ابزار یک شمشیر دولبه است. اگر صرفاً برای بقا در قدرت به کار گرفته شود، نتیجه‌ای بی‌حاصل خواهد داشت؛ ولی اگر به‌عنوان ابزاری برای تحول و مدیریت واقعی استفاده شود، می‌تواند سازمان‌ها را به قله‌های بهره‌وری و اعتبار برساند.
و ختم کلام آنکه، آرمان ما، اشتغال عزتمند و رفاه پایدار برای ایران و ایرانیان است. پس بیایید با هم، برای هم، با تکیه بر فناوری‌های نوین، با بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی و با اتحاد ملی، به‌سوی فردایی روشن، نیرومند و شایسته‌ ایران، گام برداریم. 

امضای سه‌تفاهم‌نامه برای توسعه هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی
در نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی، سه‌تفاهم‌نامه میان نهادهای علمی و صنعتی به امضا رسید. این توافقات با هدف بهینه‌سازی عملکرد ناوگان، افزایش ایمنی دریانوردی و توسعه سامانه‌های هوشمند در طراحی و ساخت شناورها منعقد شد.
این همایش هوش‌مصنوعی که با حضور پژوهشگران، متخصصان و مدیران ارشد این صنعت برگزار شد، شاهد امضای سه‌تفاهم‌نامه همکاری میان نهادهای علمی و صنعتی بود. این تفاهم‌نامه‌ها با هدف توسعه فناوری‌های هوش‌مصنوعی، ارتقای ایمنی دریانوردی و بهینه‌سازی عملکرد ناوگان و سازه‌های دریایی به امضا رسید.

تفاهم‌نامه دانشکده مهندسی دریا دانشگاه صنعتی شریف و شرکت ملی نفتکش ایران


تفاهم‌نامه نخست میان دانشکده مهندسی دریا دانشگاه صنعتی شریف و شرکت ملی نفتکش ایران به امضا رسید. هدف این همکاری، بهینه‌سازی عملکرد ناوگان حمل‌ونقل دریایی و ارتقای ایمنی دریانوردی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین هوش‌مصنوعی است.

انعقاد تفاهم‌نامه دوم میان صدرا و دانشکده مکانیک دانشگاه صنعتی شریف


تفاهم‌نامه دوم میان شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) و دانشکده مکانیک دانشگاه صنعتی شریف منعقد شد. این تفاهم‌نامه بر پژوهش و توسعه سامانه‌های هوشمند در طراحی و ساخت سازه‌ها و شناورهای دریایی تمرکز دارد.

امضای تفاهم‌نامه نیز میان مرکز پژوهشی مهندسی دریای دانشگاه صنعتی شریف، انجمن مهندسی‌دریایی ایران و انجمن هوش‌مصنوعی ایران 


سومین تفاهم‌نامه نیز میان مرکز پژوهشی مهندسی دریای دانشگاه صنعتی شریف، انجمن مهندسی‌دریایی ایران و انجمن هوش‌مصنوعی ایران به امضا رسید. این تفاهم‌نامه با هدف ایجاد بستر مشترک برای اجرای پروژه‌های پژوهشی، آموزشی و ترویجی در حوزه هوش‌مصنوعی دریایی تنظیم شده است. این تفاهم‌نامه‌ها زمینه‌ساز تحولات فناورانه در صنایع دریایی کشور خواهند بود و می‌توانند نقش مهمی در افزایش ایمنی، بهره‌وری و توسعه پایدار این صنعت ایفا کنند.

پیشگامان هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی معرفی شدند؛ اختتامیه یک همایش تخصصی


نخستین همایش تخصصی هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی با معرفی برترین‌های این حوزه به کار خود پایان داد. این رویداد با حضور متخصصان، پژوهشگران و مدیران صنعتی، به بررسی نوآوری‌ها و دستاوردهای هوش‌مصنوعی در صنعت دریایی پرداخت.
با برگزاری مراسم اختتامیه، نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی به کار خود پایان داد. این رویداد که با استقبال گسترده متخصصان، پژوهشگران و مسئولان همراه بود، بستری برای تبادل دانش، ارائه پژوهش‌های برتر و معرفی ایده‌های نوآورانه در حوزه هوش‌مصنوعی و کاربردهای آن در صنایع دریایی فراهم کرد.
اختتامیه این همایش با حضور امیردریادار بابک بلوچی، معاون هماهنگ‌کننده نیروی دریایی راهبردی ارتش؛ دکتر نوید ارجمند، رئیس دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف؛ دکتر محمدسعید سیف، دبیر همایش و نمایندگان سازمان‌ها، ارگان‌ها، مدیران، متخصصان و پژوهشگران حوزه دریایی برگزار شد.

تقدیر از برترین‌ها؛ تجلیل از پژوهش‌های برتر
در این مراسم، از پژوهشگران برجسته، صاحبان مقالات برتر، برگزیدگان بخش ایده‌پردازی و فعالان علمی که نقش مؤثری در این همایش داشتند، با اهدای جوایز، لوح تقدیر و تندیس‌های ویژه قدردانی شد.

داوران منتخب کمیته علمی همایش:
دکتر اشکان بابازاده (عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر)، دکتر مریم کامران (عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف) و دکتر محمدعلی نعمت‌اللهی (عضو هیأت علمی دانشگاه تهران) به‌عنوان داوران منتخب این دوره معرفی شدند.

برترین مقالات ارائه‌شده به پژوهشگران زیر اختصاص یافت:
امیرحسین شهباز بیگیان - ارائه مقاله‌ای درباره رابط گرافیکی مبتنی بر یادگیری ماشین برای پیش‌بینی ارتفاع موج قابل‌توجه به ‌منظور بهبود انتخاب محل احداث نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر دریایی.
سیدمجید حسنی‌اژدری - مقاله‌ای درباره بهبود طبقه‌بندی کشتی‌ها در سامانه‌های دفاعی زیرآبی با استفاده از شبکه‌های ResNet مبتنی بر توجه و یادگیری نیمه‌نظارتی.
میلاد مرادی و مهدی زارعی - پژوهشی درباره کاربرد هوش‌مصنوعی در جریانات سطحی خلیج‌فارس.

رویداد ایده‌پردازی SeaUp؛ نوآوری در خدمت آینده دریایی
بخش ایده‌پردازی SeaUp نیز از بخش‌های برجسته این همایش بود که با دریافت ۶۱ایده آغاز شد و در نهایت ۶طرح برگزیده انتخاب شدند.
برترین ایده‌های این بخش عبارت بودند از:
دکتر مهرشاد کوهستانی - سامانه هوشمند جامع تجارت دریایی.
تمنا فراهانی - مدیریت هوشمند زنجیره تأمین.
زهرا روشن - دستگاه هوشمند شمارش ماهی مبتنی بر هوش‌مصنوعی.
جواد خدابنده لو - تشخیص زودهنگام بیماری‌های آبزی‌پروری مبتنی بر هوش‌مصنوعی.
ابوالفضل جوکار - موتور دیزل هوشمند برای کاهش مصرف سوخت.
امیرحسین نجاری - طراحی و ساخت شناور سطحی هوشمند برای عکسبرداری و هیدروگرافی بستر دریا.
در این بخش، خانم کتایون یاسری، دانشجوی مهندسی دریای دانشگاه صنعتی امیرکبیر، به‌عنوان جوان‌ترین ایده‌پرداز همایش معرفی شد و مورد تقدیر قرار گرفت؛ حضوری شگفت‌ساز که نگاه‌ها را به استعداد و نوآوری نسل جدید معطوف کرد.

کارگاه‌های تخصصی منتخب؛ آموزش و مهارت‌افزایی
در طول همایش، کارگاه‌های آموزشی متعددی برگزار شد که توجه بسیاری از متخصصان را به خود جلب کرد:
دکتر صمد نجات‌ابراهیمی – ملاحظات اخلاقی در استفاده از هوش‌مصنوعی در پژوهش.
دکتر زهره سادات‌حقایقی – مبانی کار با داده‌های محیطی دریا برای مدل‌های هوش‌مصنوعی.
دکتر علیرضا طاهری – کاربردهای هوش‌مصنوعی در رباتیک.

حمایت از همایش؛ تقدیر از سازمان‌های همکار
در مراسم اعلام شد، بیش از ۳۰سازمان، ارگان، دانشگاه و شرکت‌های مختلف مشارکت داشتند که با اهدای لوح تقدیر از آن‌ها قدردانی می‌شود.
همچنین ۵سازمان و نهاد برتر که همکاری بیشتری با همایش داشتند، تندیس ویژه همایش را دریافت کردند:
- نیروی راهبردی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران.
- نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
- سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
- معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری.
- شرکت ملی نفتکش ایران.

انتشار مجموعه مقالات نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی؛ 7
78صفحه پژوهش
کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی منتشر شد تا ذی‌نفعان این حوزه به جدیدترین یافته‌ها و تحلیل‌های علمی دسترسی داشته باشند.
کتاب مجموعه مقالات نخستین همایش هوش‌مصنوعی در صنایع دریایی، شامل 81مقاله پذیرفته‌ شده، در 778صفحه در قالب نسخه دیجیتال (PDF) منتشر شد که با هدف دسترسی ذی‌نفعان این حوزه ارائه شده است.
در این کتاب، علاوه‌بر سخنان دبیر همایش، معرفی اعضای هیات داوران، برگزارکنندگان، کمیته اجرایی و حامیان همایش نیز درج شده است.