برنامه‌ریزی برای مبارزه با صیادان غیرمجاز در آب‌های خوزستان
​​​​​​​گروه شیلات- حسین بوذری- استان خوزستان به‌عنوان یکی از مناطق استراتژیک کشور، دارای پتانسیل‌های بسیار بالایی در زمینه آبزی‌پروری است. این استان با ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی خاص خود، از منابع آبی متنوعی بهره‌مند است که امکان پرورش انواع گونه‌های آبزی را فراهم می‌کند. وجود پنج رودخانه دائمی و تنوع آب‌وهوا در این منطقه، فرصت‌هایی طلایی برای توسعه صنعت آبزی‌پروری به‌شمار می‌آید. بااین‌حال، چالش‌هایی همچون محدودیت‌های دسترسی به آب‌های شیرین به‌دلیل اهمیت آن برای کشاورزی و بهداشت و همچنین مسائل زیست‌محیطی ناشی از خشکسالی‌های اخیر، مانع از بهره‌برداری کامل از این پتانسیل‌ها شده است. 
به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، در این راستا، پرورش ماهیان خاویاری به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های برجسته آبزی‌پروری در خوزستان با نرخ رشد سریع و بالاتر از نقاط دیگر کشور، نشان‌دهنده توانمندی‌های این استان در زمینه تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالاست. همچنین شرایط مناسب برای پرورش میگو در سواحل خوزستان، این امکان را فراهم می‌کند که سرمایه‌گذاران جدید به عرصه آبزی‌پروری وارد شوند و از منابع غنی دریایی بهره‌برداری کنند.
امید به بهبود وضعیت آبزی‌پروری در خوزستان به همکاری نزدیک میان سرمایه‌گذاران، دولت و جوامع محلی وابسته است. ساماندهی و کنترل صید غیرمجاز، حفاظت از منابع طبیعی و تلاش برای احیای تالاب‌ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند به رشد پایدار این صنعت کمک کند. از سوی دیگر، توجه به آلاینده‌ها و صنایع نزدیکی که به اکوسیستم‌های آبی آسیب می‌زنند، امری اساسی است که باید در دستورکار قرار گیرد تا استان خوزستان بتواند به‌عنوان محلی پیشرو در زمینه آبزی‌پروری در کشور مطرح شود. در نهایت اینکه باوجود چالش‌های موجود، امیدها و فرصت‌های بسیاری برای توسعه پایدار آبزی‌پروری در استان خوزستان وجود دارد. 
با اتخاذ رویکردهای نوین و پایدار، می‌توان از ظرفیت‌های طبیعی این استان به نحو احسن بهره‌برداری کرد و زمینه‌ساز توسعه اقتصادی و اجتماعی منطقه شد. خبرنگار روزنامه دریایی «اقتصاد سرآمد» برای بررسی وضعیت استان خوزستان در حوزه شیلات و آبزی‌پروری و چالش‌هایی که این استان با آن مواجه است و راهکارهای حل این بحران گفت‌و‌گویی را با مرتضی سوری، مدیرکل شیلات استان خوزستان ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید:

ایجاد زمینه تکثیر و پرورش تمام گونه‌های آبزی در خوزستان
مدیرکل شیلات استان خوزستان درباره اینکه وضعیت فعلی آبزی‌پروری در استان خوزستان را چگونه ارزیابی می‌کنید و مهم‌ترین چالش‌های پیش روی آبزی‌پروری در این استان چیست، چنین پاسخ داد: اشاره‌هایی که داشتید کاملاً بحق و درست بود و به نکات بسیار خوبی پرداختید، در استان خوزستان از مناطق فرد با آب شیرین و سد تا مناطق ساحلی لم‌یزرع با آب شور و آب گرم داریم.
مرتضی سوری اضافه کرد: از سویی خوزستان دارای پنج رودخانه دائمی است، بنابراین تنوع آب‌وهوا در استان خوزستان موجب شده تا تمام گونه‌های آبزی که در کشور قابلیت تکثیر و پرورش دارند، در خوزستان این امکان برای‌شان فراهم باشد.
وی متذکر شد: این یکی از نعمت‌هایی است که در استان با آن مواجه هستیم، اما در حوزه آب شیرین به‌خاطر اهمیت آن برای استفاده در کشاورزی و آب شور و بهداشت در مجموع در سطح ملی محدودیت‌هایی برای توسعه در خوزستان داریم، اما توسعه عمودی استفاده از مکانیزاسیون و افرایش بهره‌وری از آب جزو سیاست‌های سازمان شیلات است.
مدیرکل شیلات استان خوزستان بیان کرد: به‌عنوان مثال چند سالی است که پرورش ماهیان خاویاری در استان خوزستان آغاز شده و بسیار سرعت رشد سریع‌تر و بهتری حتی نسبت به نیمه‌شمالی دارد و سرعت رشد ماهیان خاویاری در استان خوزستان 2 تا 2.5برابر بیشتر از نیمه‌شمالی کشور بوده که ماهیان خاویاری بومی آنجاست. بنابراین ماهیان خاویاری ظرفیت بسیار خوبی در استان خوزستان است.

کمک ظرفیت‌های دریایی استان خوزستان برای آبزی‌پروری
سوری در بخش دیگری از گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد سرآمد، درباره ظرفیت استان خوزستان در حوزه دریایی هم متذکر شد: در حوزه دریایی هم استان خوزستان 220کیلومتر در پنج شهرستان ساحلی خط ساحلی دارد که زمین‌های مستعد پرورش میگو و ماهیان دریایی در استان خوزستان فراهم است؛ یعنی زمین مهیاست، اما از سرمایه‌گذار مناسبی که مشتاق و علاقه‌مند باشد استقبال می‌کنیم تا در خط ساحلی به امر تکثیر و پرورش میگو و ماهیان دریایی مشغول شود.
وی با اشاره به «ماهی در قفس» در مناطق خوریان و بهرکان تصریح کرد: در این زمینه ظرفیت‌ها شناسایی و مطالعات پژوهشی آغاز و تاکید شده که اگر سرمایه‌گذاری تمایل دارد می‌تواند با فرصت‌هایی که در اختیارش قرار می‌گیرد، وارد شود و میگو سودآوری خوبی هم دارد و عمده محصول میگو هم در سطح ملی صادر می‌شود.
مدیرکل شیلات استان خوزستان در ادامه با بیان اینکه 80درصد میگوهای پرورشی به کشورهای مختلف صادر می‌شوند، توضیح داد: محصول «میگو» هم تولید است و هم مصرف داخلی را تامین می‌کند و هم اینکه ظرفیت مناسب سودآوری را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی دارد.
سوری تشریح کرد: در زمینه ماهیان زینتی هم اقدامات خوبی در استان خوزستان در حال انجام است و این گونه ماهیان دارای سودآوری خوبی هستند و ماهی قزل‌‌آلا و ماهیان گرمابی هم دارای سودآوری بسیار خوبی هستند. همچنین ماهی «سیباس» که یک گونه ماهی پرورشی قفس در کشور است در استان خوزستان در خاکی و دریا می‌توان این گونه را نیز 
پرورش داد.

خوزستان؛ بهشت سرمایه‌گذاران دریایی
سوری تاکید کرد: بنابراین ظرفیت‌های آبزی در استان خوزستان بسیار بالاست؛ از فرآوری تا صادرات محصول و تمامی این حلقه‌ها منتظر سرمایه‌گذارانی است که ورود کرده و بهره خوبی از این ظرفیت ببرند، چراکه هم برای سرمایه‌گذاران خوب است و هم در استان خوزستان اشتغالزایی ایجاد خواهد شد و تا حد توان از سرمایه‌گذاران حمایت خواهیم کرد.
مدیرکل شیلات استان خوزستان در پاسخ به سوال دیگر که با توجه به بحران‌های آبی اخیر در استان خوزستان چه راهکارهایی برای توسعه پایدار آبزی‌پروری شامل استفاده در پساب، ماهی در قفس، توسعه آبزی‌پروری در مناطق ساحلی و .... دارید، خاطرنشان کرد: استان خوزستان ظرفیت بسیار بالای زرآب کشاورزی دارد که قابل دسترسی است و شوری آب مقداری بالاست، اما برای پرورش میگو و ماهیان دریایی مناسب است، چراکه زمین‌های لم‌یزرع در کنار آن وجود دارد و مطالعات در حال انجام است و به سرمایه‌گذاران هم توصیه می‌کنیم.
سوری گفت: پایلوت زمین‌های لم‌یزرع انجام شده که پایلوت بسیار موفقی هم بوده و میگویی با آنالیز لاشه کیفی و استانداردهای جهانی در زمین‌های لم‌یزرع تولید شده و به‌هیچ عنوان نگران‌کننده نیست و این ظرفیت بسیار بالایی است که می‌تواند تا حدود 300هزار تُن (در صورت استفاده صحیح از آب‌های نامتعارف) تولیدات آبزی‌پروری را افزایش دهد.

تاثیر تالاب‌ها در آبزی‌پروری خوزستان
سوری درباره اینکه وضعیت بازسازی و احیای تالاب‌های استان خوزستان تاثیری بر توسعه آبزی‌پروری داشته است، تاکید کرد: تالاب‌ها یکی از منابع آبزی طبیعی ما هستند و همه‌ساله به‌دلیل تکالیف سازمانی و حاکمیتی مقداری بچه‌ماهی تولید می‌کنیم و آن‌ها را به تالاب‌ها می‌ریزیم تا این ماهی‌ها رشد کرده و جوامع محلی از این ماهی‌ها استفاده کنند.
مدیرکل شیلات استان خوزستان تاکید کرد: سال گذشته (سال 1403) 12میلیون قطعه بچه‌ماهی بومی را در منابع آبی رهاسازی کردیم؛ ازجمله تالاب‌ها که دوبرابر مقداری بود که در سال1402 رهاسازی شده بود، بنابراین هدف‌گذاری کرده‌ایم تا در سال‌جاری 12میلیون بچه‌ماهی را بیشتر کنیم و هدف صیانت از تالاب‌هاست.
سوری تشریح کرد: البته به‌خاطر خشکسالی حقابه تالاب‌ها تامین نمی‌شود، به‌طوری که کیفیت آب کاهش پیدا کرده و ورودی آب تازه به تالاب‌ها کمتر شده و طبیعی است که زیست ماهیان بومی با خطر مواجه شده و تکثیر و رشد طبیعی که توقع داریم ماهیان در محیط طبیعی خودشان داشته باشند کمتر می‌شود، اما به‌ هر صورت باید این جمعیت را حفظ کنیم، چراکه جمعیت زیادی در حاشیه تالاب‌ها زندگی کرده و از طریق صید از تالاب‌ها ارتزاق می‌کنند.
وی متذکر شد: درتلاش هستیم در مرحله خشکسالی و بارش کمتر از منابع آبزی حمایت کرده و به آنان کمک کنیم و آب‌بندان‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، به‌طوری که بچه‌ماهی را به‌صورت مصنوعی تصفیه کرده و رهاسازی کنیم، چراکه معیشت جامعه محلی از تالاب‌هاست و البته بخشی از تالاب شیلاتی است و بخش‌های دیگر به گردشگری، صنایع‌دستی و نخیلات در کنار تالاب مربوط بوده و اکوسیستم پویایی است که برکت زیادی دارد.

برنامه‌های مقابله با صید غیرمجاز در خوزستان
مدیرکل شیلات استان خوزستان درباره اینکه برای مقابله با صید غیرمجاز و حفظ ذخایر آبزیان چه برنامه‌ای دارید، (متشکل از گشت‌های دریایی، آموزش به صیادان و همکاری با جوامع محلی) چنین پاسخ داد: منابع آبزی دوگروه هستند؛ گروه نخست رودخانه‌ها، تالاب‌ها و ... که به‌لحاظ قانونی نظارت بر صید و عملکرد آن روی صیادان برعهده محیط‌زیست است و شیلات صرفاً به حوزه منابع دریایی ورود می‌کند و در زمینه تالاب‌ها و رودخانه‌ها صیادان ریشه‌دار معمولاً مراعات کرده و از ادوات صید مجاز استفاده می‌کنند، اما یکسری سودجویان مقطعی فکر و از شوکر و سم در منابع آبی استفاده و ماهی را قلع‌وقمع و قتل‌عام می‌کنند.
سوری تبیین کرد: ماهیان را از بزرگ تا بچه‌ماهی‌ها با روش شوکر و سم از بین می‌برند و جمعیت زیادی از ماهی‌ها را از بین می‌برند تا بتوانند یک تعدادی از ماهیان را با خود برده و به‌عنوان محصول بفروشند. البته مدام با سازمان محیط‌زیست در تعامل هستیم تا از صید غیرمجاز و استفاده از سم و شوکر برای صید ممانعت به‌عمل آید، چراکه حیف است ماهیان با سوداگری از بین بروند.
وی افزود: در حوزه دریا هم یگان حفاظت از دریا را در گروه آبزی دریا داریم که مدام نظارت می‌کنند و فصولی که نیازمند صید است به جامعه صیادان کمک لازم را می‌کنند تا صید لازم را انجام دهند تا صیادان از ادوات صید صحیح و قانونی استفاده کنند یا در زمان‌هایی که نباید صید کنند (گونه‌های آبزی در زمان تخم‌ریزی و فصل تکثیر نباید صید شوند) مراعات لازم را داشته باشند تا منابع آبزی پایدار باشد و احیا شود.
مدیرکل شیلات استان خوزستان با اشاره به صیادان فاقد مجوز صیادی هم گفت: این صیادان پروانه صید را از اداره‌کل شیلات دریافت نمی‌کنند، البته اهرم‌های لازم را برای صیادانی که مجاز هم هستند داریم که وقتی دستگیر شده و در دریا با تخلفات‌شان برخورد می‌شود، ممکن است پروانه صید این افراد باطل شود، اما این صیادان غیرمجاز جمعیتی هستند که با هماهنگی دریابانی، مرزبانی، نهادهای نظارتی دریا و یگان حفاظت کمک می‌کنند و مدیریت لازم را انجام می‌دهند تا چالشی برای منابع آبزی ایجاد نشود، ولی یکی از چالش‌های دریا پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و صنایع آلاینده‌اند که باید استانداردسازی شوند، چراکه مواد آلاینده‌ای که توسط آن‌ها به دریا رهاسازی می‌شود، ممکن است بچه‌ماهی‌ها و مولد‌ها را تهدید کند. البته مشاهده شده همین صنایع آلاینده تعداد زیادی از بچه‌ماهی‌ها را نابود کرده‌اند، بنابراین باید پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها استانداردسازی شوند که در قالب مسئولیت اجتماعی به زیستگاه‌های مسکونی کمک کرده و جنگل‌های حرا را توسعه داده و به ذخایر کمک کنند یا اقدام به خرید و رهاسازی بچه‌ماهی در دریا کنند و اینکه شما به «پایداری دریا» اشاره کردید نکته مهمی است و اگر توسعه‌ای اتفاق می‌افتد باید پایدار باشد، درغیراین‌صورت ممکن است در کوتاه‌مدت و بلندمدت دچار مشکل شود.