مجوز صید ماهی یال اسبی در بوشهر چه تبعاتی به همراه دارد؟
​​​​​​​گروه شیلات- سعید قلیچی - صدور مجوز برای صید برخی گونه آبزیان کف‌زی در استان بوشهر موجب نگرانی بسیاری از کارشناسان، فعالان محیط‌زیستی و حتی صیادان شده است. دوهفته قبل بود که عقیل امینی، مدیرکل شیلات استان بوشهر در صحبت‌های خود صدور مجوز صید ترال برای ۲۱کشتی در آب‌های بوشهر را تایید کرد. حالا برخی کنشگران حوزه محیط‌زیست و آبزیان در این استان اعلام می‌کنند که مجوز این ۲۱شناور برای صید ماهی یال‌اسبی از سوی سازمان شیلات ایران صادر شده است؛ اقدامی که در صورت عدم‌بازنگری در آن ممکن است موجب کاهش جدی ذخایر دریایی در این بخش از خلیج فارس شود.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، صدور مجوز صید ماهی یال‌اسبی برای ۲۱شناور در خلیج‌فارس می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای آبزیان به ویژه ماهیان کف‌زی داشته باشد. این تصمیم به دلیل ناکافی‌بودن ابزارهای نظارتی عملاً ناخواسته و با دستان خود زمینه غارت و از بین بردن ذخایر دریا از آبزیان سطح‌زی و کف‌زی را فراهم کرده است.
پیش‌تر معاون صید و ماهیگیری سازمان شیلات ایران در سی‌ام فروردین‌ماه سال‌جاری، در قالب نامه‌ای به شیلات استان بوشهر با موضوع اجاره‌نامه صید به کشتی‌های دوگروه، اقدام به صدور مجوزی کرد که ۲۱شناور در قالب یک‌سری شرط و شروط‌هایی می‌توانند از ششم اردیبهشت‌ماه امسال به‌مدت چهارماه در آب‌های استان بوشهر اقدام به صید ماهی یال‌اسبی کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که این مجوز براساس دستورالعمل مدیریت صید ترال مصوب چهل‌و‌یکمین جلسه کارگروه ساماندهی سواحل، بنادر و جزایر کارویژه مرز شورای امنیت کشور در تاریخ بیست‌وهشتم بهمن‌ماه سال۱۳۹۹، مصوبات جلسه سیزدهم بهمن‌ماه سال۱۴۰۳ نهاد ریاست جمهوری و همچنین اولین و دومین جلسه کارگزوه تخصصی و فنی صید ترال در چهاردهم و و بیست‌ودوم سال۱۴۰۳ سازمان شیلات ایران داده شده هرچند که تأکیدی نیز بر هماهنگی با استانداری بوشهر و مراجع نظارتی قید شده است.

خطر برای ماهی‌های سطح‌زی و کف‌زی
طی روزهای گذشته «مهر» با انتشار مطلبی مدعی شده بود که مطابق مفاد دستورالعمل مدیریت صید ترال مصوب چهل‌و‌یکمین جلسه کارگروه ساماندهی سواحل، بنادر و جزایر کار ویژه مرز شورای امنیت کشور، از طول جغرافیایی ۵۱درجه تا ۵۳درجه و ۳۰دقیقه خارج از فاصله ۱۲مایلی خط مبدا ساحل و همچنین اعماق بالای ۵۰متر این کشتی‌ها می‌توانند اقدام به صید ماهی یال‌اسبی کنند این در حالی است که بخش عمده ماهی‌های مسافر و گردشگر که از دریای عمان به سمت خلیج‌فارس روانه می‌شوند، سطح‌زی و کف‌زی بوده و اگرچه با صید ترال این کشتی‌ها به دام نمی‌افتند، اما می‌تواند به‌عنوان بستری برای ایجاد استرس بر این گونه آبزیان برای ترک خلیج‌فارس و پایان‌دادن به اکوتوریست آن‌ها تلقی شود.
البته مطابق با این دستورالعمل، هر صید توسط این شناورها، باید شامل ۸۰درصد ماهیان یال‌اسبی بوده که در زمان تخلیه در بندر، به رؤیت نمایندگانی از دستگاه‌های نظارتی و فرمانداری رسیده شود تا در صورت پایین بودن میزان ۸۰درصد صید ماهی یال‌اسبی، با این توجیه که کاهش گونه این ماهی در حال اتفاق افتادن است، زمینه جلوگیری از صید گرفته شود و همچنین با متخلفانی که با این عنوان اقدام به صید سایر گونه‌های سطح‌زی و کف‌زی می‌کنند نیز گرفته شود. همچنین براساس برآوردهای انجام‌شده محل زیستگاه ماهیان یال‌اسبی و گونه‌های منحصربه‌فرد آبزیانی که در سفره‌های مردم قرار می‌گیرد، منطقه مطاف دیر است؛ محلی که آبریزگاه رودخانه‌مند بوده و با ایجادشدن جزایری طبیعی زمینه تکثیر و بقای این آبزیان فراهم شده است.
کمبود نیرو برای مقابله با صیادان غیرمجاز
مسئولان شیلات استان بوشهر بارها تاکید کرده‌اند که حفاظت از ۷۵۰کیلومتر مرز دریایی خلیج‌فارس با استان بوشهر با تعداد محدود نیرو حفاظتی دریا که نصف آن نیز اداری بوده، عملاً به مانند پیداکردن یک سوزن در انباری از کاه است. این کمبود شدید نیروی انسانی در یگان حفاظتی شیلات استان بوشهر، سبب شده دریا به شکل پیوسته و گسسته در معرض تهاجم صیادان فاقدمجوز و دارای مجوز، اما خلافکار قرار گیرد. این موضوع در شهرستان دیر که مجوز صید ماهی یال‌اسبی به ۲۱شناور داده شده با داشتن اندک نیروی یگان حفاظت دریا عملاً بیشتر شبیه یک جوک برای مقابله با هر نوع تخلف در صید است.
باید در نظر داشت که صید ترال و پرساین در تمامی دریاهای سرزمینی و حتی آب‌های آزاد اکثر کشورها برای حفاظت از گونه‌های آبزی منسوخ شده و جای آن به صید قلاب اختصاص یافته است. در حالی‌که تجربه نشان داده هر زمانی مجوزی در قالب ترال به هر شناوری داده شده به دلیل ضعف‌های نظارتی، تخلفات وسیع در بر داشته که نتیجه آن به شکل کاهش زیستگاه و ظرفیت آبزیان خود را نشان داده است.

نگرانی صیادان بوشهر از بازگشت ترال
صدور مجوز صید ترال برای تعدادی از شناورها در آب‌های استان بوشهر موجب نگرانی و اعتراض صیادان محلی شده است. صدور مجوز صید ترال برای ۲۱فروند کشتی در آب‌های استان بوشهر، اعتراض و نگرانی صیادان محلی را برانگیخت؛ این در حالی است که مسئولان شیلات استان از رعایت کامل دستورالعمل‌های نظارتی و نبود تداخل با صید سنتی خبر می‌دهند. صید ترال به‌عنوان یکی از مخرب‌ترین شیوه‌های صید صنعتی، طی سال‌های اخیر همواره مورد انتقاد جوامع محلی و کارشناسان محیط‌زیست بوده است. در این روش، تورهای قیفی‌شکل و سنگین کف دریا را جارو کرده و باعث تخریب مرجان‌ها، حذف زیستگاه‌های آبزیان و آسیب جدی به اکوسیستم دریایی می‌شود. باوجود اظهارات مسئولان و وعده‌هایی که برای نظارت بر دریا و مقابله با صیدهای مخرب صورت گرفته است، صیادان محلی نسبت به تأثیرات منفی این شیوه صید ابراز نگرانی کرده‌اند.
مهدی غفوری، یکی از صیادان بندر دیر در گفت‌وگویی گفت: از زمانی که کشتی‌های ترال وارد آب‌های ما شده‌اند، میزان صید ما به‌شدت کاهش یافته است. تور که می‌اندازیم خالی برمی‌گردد. دریا را جارو می‌کنند و چیزی برای ما نمی‌ماند. علی کلبی، یکی از صیادان بردخون نیز در گفت‌وگویی اظهار کرد: نظارت‌هایی که گفته می‌شود در عمل خیلی جدی نیست، بارها شاهد بوده‌ایم که شناورهای ترال در زمان و مکان‌های ممنوعه فعالیت می‌کنند. سجاد جمالی، صیاد جوان دیری نیز می‌گوید: زندگی ما به دریا وابسته است و اگر ذخایر ماهی تمام شود، ما هم نابود می‌شویم. خیلی از دوستان ما قایق‌های‌شان را فروخته و برای کارگری به شهرها رفته‌اند.

لزوم بازنگری در صدور مجوز
در شرایط فعلی انتظار می‌رود که موضوع دستورالعمل صید ماهی یال‌اسبی در استان بوشهر و زیستگاه آن در شهرستان دیر مجدد توسط شیلات ایران مورد بازبینی قرار گیرد، اقناع عمومی بهره‌برداران محلی که به شکل خرد اقدام به صید می‌کنند انجام شود، بازتعریفی مجدد بر ارکان نظارت بر صید ماهی یال‌اسبی و استفاده از نیروهای بسیج برای حراست از دریا در دستور کار قرار گیرد، زمینه افزایش حقوق و مزایای یگان حفاظتی شیلات برای ایجاد انگیزه در جذب نیروی انسانی محقق و زمینه شروع به کار ۳۰نفر در شیلات استان بوشهر در این بخش (یگان حفاظتی) که همه روند استخدامی انجام و معطل صدور مجوز شروع به‌کار از سازمان برنامه‌وبودجه استان بوشهر است، نهایی شود.