زمزمه انسداد تنگه هرمز باز هم مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است
​​​​​​​گروه بین الملل - روزهای پایانی هفته گذشته مقامات آمریکا و چین گفتند که پس از دو روز مذاکرات در لندن، با تمرکز بر محدودیت‌های صادرات عناصر خاکی کمیاب و تراشه، به چارچوبی برای پیشبرد توافقی تجاری دست یافته‌اند. این توافق پس از آن حاصل شد که آمریکا و چین در ماه مه توافق کردند تعرفه‌های تجاری متقابل را به‌طور موقت کاهش دهند. این توافق احتمالا در هفته‌های آینده پابرجا خواهد ماند و مقامات اکنون تلاش می‌کنند تا براساس توافق ژنو پیش بروند. همچنین آنطور که تحلیلگران می‌گویند؛ این توافق، نشان‌دهنده از سرگیری مذاکرات تجاری آمریکا و چین است که به نظر می‌رسد در هفته‌های اخیر به دلیل اختلاف‌نظر بر سر صادرات عناصر خاکی کمیاب و کنترل صادرات تراشه‌های آمریکا، متوقف شده بود. 
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، کارشناسان اقتصادی معتقدند که مذاکرات لندن تازه‌ترین تلاش مشترک دوکشور برای رسیدن به راه‌حلی میانی جهت حل اختلافات تجاری است؛ اختلافاتی که تهدیدی برای ورود جهان به رکود و بی‌ثباتی اقتصادی به‌شمار می‌رود. از زمان بازگشت دوباره دونالد ترامپ به کاخ سفید، بار دیگر آتش تقابل بین دوقدرت اقتصادی، زبانه کشید. حالا پس از چندین ماه تقابل تعرفه‌ای، دوطرف زمین مشترکی برای تفاهم پیدا کرده‌اند. چین متعهد شد بار دیگر صادرات مواد معدنی کمیاب به ایالات متحده را از سر بگیرد و آمریکا وعده داد نرخ تعرفه اعمال‌شده روی کالاهای چینی را کاهش دهد.
مذاکرات اخیر بین ایالات متحده و چین گامی مثبت برای کاهش تنش‌های تجاری و بازگرداندن ثبات به روابط اقتصادی دوجانبه است؛ بااین‌حال، شکنندگی این آتش‌بس و وابستگی متقابل دوکشور به منابع و فناوری‌های یکدیگر، چالش‌های پیش‌رو را پررنگ می‌کند. تصمیم‌گیری درباره تمدید توقف تعرفه‌ها و پیشرفت به سوی توافق‌های جامع‌تر، به اراده سیاسی رهبران دوکشور و توانایی تیم‌های مذاکره‌کننده برای مدیریت اختلافات بستگی دارد. در حال حاضر، این چارچوب نویدبخش یک دوره تنش‌زدایی موقت است، اما پایداری آن با گذشت زمان مشخص خواهد شد.

تصمیم‌های هزینه‌ساز ترامپ برای تجارت
بسیاری معتقدند که وارد کردن شوک جنگ تعرفه‌ها به تجارت جهانی و سپس عقب‌نشینی از آن توسط دونالد ترامپ تاثیر بسیاری در حوزه تجارت بین‌المللی و همچنین حمل‌ونقل داشته است. اقدامات صورت‌گرفته طی ماه‌های گذشته از سوی رئیس‌جمهور آمریکا موجب شده تا بازار حمل‌و‌نقل دریایی به بدترین شکل ممکن ناآرام و بلاتکلیف شود و سپس تلاش کرده آن را متعادل کند.
از زمان روی کار آمدن ترامپ در دوره جدید، تنش‌ها و چالش‌ها در تجارت جهانی بیشتر شده و هر روز شاهد اتفاقات منفی جدیدی در این عرصه هستیم. این تحولات که توسط یک فرد و با همکاری هم‌پیمانانش رقم خورد، خساراتی به‌بار آورد که جبران آن‌ها برای تجارت دریایی جهانی به این زودی‌ها ممکن نیست. روزی علیه کانادا، مکزیک و دانمارک بیانیه صادر کرد، روز دیگر مسئولان کانال پاناما را تهدید کرد و در نهایت با اعمال تعرفه‌های گزاف علیه چین و سایر کشورها، حمل‌و‌نقل دریایی را به‌هم ریخت.
رئیس‌جمهور تازه به قدرت رسیده آمریکا تنها به همین اقدامات بسنده نکرد، بلکه صنعت کشتی‌سازی چین را هدف قرار داد و سعی کرد برای کشتی‌های چینی که قرار است در بنادر آمریکا پهلو بگیرند، عوارض و هزینه‌ها را براساس تناژ تعیین کند، اما پس از مواجهه با اعتراضات جهانی، به این نتیجه رسید که چنین تصمیمات عجولانه‌ای می‌تواند به ضرر آمریکا تمام شود. از این رو، مجبور شد این تصمیم را تا اکتبر2025 میلادی به تعویق بیندازد. حالا پس از گذشت چندماه که بازار حمل‌ونقل دریایی به دلیل فرمان‌های اجرایی ترامپ به آشوب افتاده است، رئیس‌جمهور آمریکا به نقطه شروع بازگشته و از توافق تجاری با چین خبر می‌دهد. ای کاش این شجاعت را داشت که به اشتباهات خود در این چندماه اعتراف کند؛ چیزی که به نظر نمی‌رسد.

خسارات غیرقابل جبران و بازگشت
 به نقطه صفر
بدون شک، خسارت ناشی از تصمیم‌گیری‌های یکجانبه ترامپ که ابتدا با تهدید آغاز می‌شود و چندروز بعد یا تکذیب می‌شود یا با تعدیل همراه، به هزینه کشورهای مختلف تمام شده است. با یک حساب سرانگشتی می‌توان به‌خوبی دریافت که در این مدت، میلیاردها دلار خسارت از محل تصمیمات یکجانبه رئیس‌جمهور آمریکا به حمل‌ونقل دریایی وارد شده است. همانطور که اشاره شد، آنچه در ماه‌های اخیر جهان شاهد آن بوده تصمیمات ناگهانی علیه کشورهای واردکننده کالا به آمریکا و به‌ویژه چین بوده است.
افزایش تعرفه‌های غیرقابل تصور علیه چین و اقدامات تلافی‌جویانه آن باعث شد که اختلال در حمل‌ونقل دریایی به اوج خود برسد. این کار ابتدا باعث شد که تخلیه و بارگیری در اکثر بنادر دنیا به حالت تعلیق درآید و نوعی رکود در صنعت کشتیرانی حاکم شود، اما با کاهش تعرفه‌ها که به نوعی اقدام خوشایندی بود، چین و آمریکا به کاهش تعرفه‌ها پرداخته و جنب‌و‌جوشی در بنادر ایجاد شد. هرچند این کار باعث افزایش نرخ حمل‌ونقل نیز شد.
نشست مقامات دوقدرت اقتصادی در لندن، هفته گذشته برگزار شد. این نشست بن‌بستی را که چند هفته پس از توافق اولیه در ژنو ایجاد شده بود، شکست داد. توافق ژنو به دلیل ادامه محدودیت‌های چین بر صادرات مواد معدنی حیاتی به آمریکا شکست خورد و دولت ترامپ را مجبور به ممنوعیت صادرات نرم‌افزارهای طراحی نیمه‌هادی، هواپیما و سایر کالاها به چین کرد. حالا پس از توافق دوکشور در لندن، وزیر بازرگانی آمریکا معتقد است که توافق حاصل‌شده در لندن، محدودیت‌های صادرات مواد معدنی و آهن‌رباهای کمیاب چین و برخی محدودیت‌های صادراتی اخیر ایالات متحده را به‌طور متعادل حذف خواهد کرد.
همانطور که گفته شد، سیاست‌های تعرفه‌ای متغیر ترامپ بازارهای جهانی را آشفته کرده و باعث ازدحام و سردرگمی در بنادر اصلی شده است. این امر ده‌ها میلیارد دلار ضرر فروش و هزینه‌های بالاتر برای شرکت‌ها به همراه داشته است. بانک جهانی چندروز قبل پیش‌بینی رشد جهانی را برای سال2025 با 4دهم درصد کاهش به 2.3درصد رساند و اعلام کرد که تعرفه‌های بالاتر و افزایش عدم‌قطعیت، مانعی قابل‌توجه برای تمام اقتصادهای جهان ایجاد خواهد کرد. تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که توافق ایالات متحده و چین ممکن است مانع از فروپاشی توافق ژنو بر سر کنترل‌های صادراتی متضاد شود، اما برای حل اختلافات عمیق بر سر تعرفه‌های یکجانبه ترامپ و شکایات دیرینه ایالات متحده از مدل اقتصادی دولت‌محور و صادرات‌محور چین، کار چندانی نخواهد کرد.

کشتیرانی جهان نظاره‌گر جنگ با ایران
صنعت کشتیرانی جهانی نفس‌های خود را در سینه حبس کرده و با نگرانی نظاره‌گر درگیری تازه بین اسرائیل و ایران است. در این میان هیچ حادثه‌ای این صنعت را تهدید نمی‌کند ضمن اینکه برخی کشور‌ها در حال حاضر به خطوط کشتیرانی توصیه‌های ایمنی را ارائه می‌دهند تا از جنوب دریای سرخ و خلیج عدن عبور نکنند. خبرگزاری بلومبرگ گزارش داده است؛ مرکز اطلاعات دریایی مشترک اعلام کرد تنگه‌هرمز همچنان باز است و ترافیک تجاری بدون وقفه جریان دارد. همچنین مرکز اطلاعات دریایی مشترک JMIC هیچ نشانه‌ای از افزایش تهدید برای محیط دریایی  مشاهده نشده است. عملیات تجارت دریایی بریتانیا اولین هشدار خود را درباره احتمال افزایش تنش صادر کرده و به کشتی‌های تجاری توصیه کرده که از عبور در منطقه جنوب دریای‌سرخ و خلیج‌عدن خودداری کنند. وزارت کشتیرانی یونان از مالکان و اپراتور‌های کشتی یونانی خواست جزئیات عبور برنامه‌ریزی‌شده خود از تنگه‌هرمز را ارسال کنند.
براساس اطلاعات پایگاه داده خطوط کشتیرانی eeSea پایانه‌های جبل‌علی دبی به ۱۳۲سرویس خطوط کشتیرانی خدمات ارائه می‌دهند که ۳۰مورد از آن‌ها خطوط تغذیه‌کننده درون خلیج‌فارس و خاورمیانه هستند و بقیه از تنگه‌هرمز عبور می‌کنند. ابوظبی میزبان ۵۵سرویس است که ۱۳مورد از آن‌ها خطوط تغذیه‌کننده درون خلیج‌فارس و خاورمیانه هستند. هر دو بندر همچنین به‌عنوان یک خط حمل‌و‌نقل حیاتی برای طیف وسیعی از تجارت‌های دریایی عمیق عمل می‌کنند. بندر کمتر استفاده‌شده «خور فکان» در شارجه میزبان چهار سرویس است که یکی از آنها خط تغذیه‌کننده است.
خبرگزاری «لوید استار» نیز در گزارشی نوشت: وضعیت صنعت کشتیرانی بی‌ثبات است. در حال حاضر، هیچ مدرک مستقیمی مبنی بر هدف قرار گرفتن کشتیرانی تجاری وجود ندارد. بااین‌حال، با توجه به نزدیکی نقاط حساس منطقه‌ای به مسیر‌های دریایی و گلوگاه‌های اصلی نباید احتمال تشدید سریع تنش‌ها در محیط دریایی را نادیده گرفت.
کارشناسان معتقدند که بسته‌شدن کامل تنگه‌هرمز تأثیر زیادی بر زنجیره‌های تأمین کانتینر خواهد داشت، زیرا عملاً مراکز حمل‌ونقل دبی و ابوظبی را قطع می‌کند و مسیر‌های صادرات و واردات بنادر دروازه خلیج‌فارس در عربستان سعودی، قطر، بحرین، کویت و عراق را قطع می‌کند. به هرحال هرگونه بسته‌شدن تنگه‌هرمز باعث تغییر مسیر خدمات و افزایش وابستگی به بنادر ساحل غربی هند برای اتصال خاور‌دور به شبه‌قاره هند خواهد شد. اختلال اجتناب‌ناپذیر و ازدحام بنادر و همچنین احتمال افزایش قیمت نفت، باعث افزایش شدید نرخ حمل‌و‌نقل کانتینری دریایی خواهد شد.

انگلیس نگران حفاظت از محموله‌های خلیج‌فارس
پنی موردانت، وزیر دفاع بریتانیا اعلام کرده که بریتانیا «نگران حفاظت از محموله‌هایش در تنگه‌هرمز» است. آنطور که یورونیوز گزارش داده، نگرانی بریتانیا پس از آن ابراز می‌شود که تنش‌ها با ایران در ارتباط با عبور کشتی‌ها و نفتکش‌ها از تنگه‌هرمز بالا گرفته است. روابط میان تهران و غرب به‌ویژه بریتانیا پس از توقیف ابرنفتکش حامل نفت ایران در تنگه جبل‌الطارق رو به تیرگی گذاشت. در روزهای پس از توقیف این نفتکش، گزارش‌هایی مبنی بر تلاش سپاه پاسداران برای توقیف کردن یک نفتکش بریتانیایی و هدایت آن به آب‌های ایران منتشر شده بود، لذا تهران این ادعا را تکذیب کرده است. در روزهای گذشته اخباری مبنی بر افزایش حضور نظامی بریتانیا در خلیج‌فارس مطرح شده بود. با‌این‌حال، سفارت بریتانیا در تهران با انتشار توئیتی نوشت: «کشتی‌هایی که عازم خلیج‌فارس هستند مطابق یک رویه چرخشی مشخص جایگزین کشتی‌های دیگر می‌شوند. بنابراین سطح کلی نیروهای ما در منطقه -برخلاف آنچه برخی رسانه‌ها القا کرده‌اند- افزایش نمی‌یابد.»

سرنوشت ایده انسداد تنگه هرمز
تنگه‌هرمز که خلیج‌فارس را به دریای عمان متصل می‌کند، محل عبور روزانه حدود ۲۰میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی است که تقریباً یک‌پنجم محموله‌های نفتی جهان را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل هرگونه تلاش برای مسدود کردن آن، بازارهای انرژی را تحت تأثیر قرار خواهد داد. بااین‌حال، تحلیلگران بر این باورند که اولا اختلال کامل در جریان نفت جهانی با بستن این آبراهه بعید است و دیگر اینکه، این اقدام احتمالا در عمل غیرممکن است. ایران پیش از این در سال۲۰۱۸ میلادی یعنی زمانی که تنش‌ها پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌ها افزایش یافت، یک‌بار تهدید به بستن تنگه‌هرمز کرد.
تنگه‌هرمز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای انتقال نفت و انرژی، بار دیگر تحت تهدید بستن از سوی ایران قرار دارد. سرتیپ اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس ایران، اعلام کرده که بررسی گزینه بستن این تنگه در دستور کار است. آیا این تهدید واقعی بوده یا تنها یک لفاظی سیاسی است؟ این موضوع با توجه به وضعیت کنونی روابط ایران و غرب و جنگ میان ایران و اسرائیل و تنش‌های جاری در منطقه، اهمیت ویژه‌ای دارد.
در شرایطی که تنش‌ها میان ایران و اسرائیل به‌طرز بی‌سابقه‌ای رو به افزایش است، تهدید ایران به بستن تنگه‌هرمز به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین شریان‌های نفتی جهان بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. این اقدام می‌تواند نه‌تنها بر بازارهای جهانی انرژی تأثیر بگذارد، بلکه به تشدید تنش‌های نظامی و سیاسی بین‌المللی منجر شود. اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در روز 24خرداد طی مصاحبه‌ای تأکید کرد که بررسی گزینه «بستن تنگه‌هرمز» هم‌اکنون در دستور کار ایران قرار دارد و دولت با قاطعیت کامل تصمیم مناسب را اتخاذ خواهد کرد.
با افزایش تنش‌ها در پی حملات اسرائیل به ایران، بار دیگر این نگرانی‌ مطرح شده که آیا ممکن است تهران در اقدامی تلافی‌جویانه یکی از حیاتی‌ترین شریان‌های نفتی جهان یعنی تنگه‌هرمز را مسدود کند؟ تنگه‌هرمز که خلیج‌فارس را به دریای‌عرب متصل می‌کند، محل عبور روزانه حدود ۲۰میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی است که تقریباً یک‌پنجم محموله‌های نفتی جهان را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل هرگونه تلاش برای مسدود کردن آن، بازارهای انرژی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
تحلیل تهدید بستن تنگه‌هرمز از سوی ایران می‌تواند ابعاد مختلفی را شامل شود. این تنگه به‌عنوان یک کریدور مهم، روزانه مسیر عبور میلیون‌ها بشکه نفت را فراهم می‌کند و هرگونه اختلال در آن می‌تواند به‌طور مستقیم بر بازارهای جهانی انرژی تأثیر بگذارد. با توجه به اینکه حدود 20درصد نفت جهان از این تنگه عبور می‌کند، واکنش‌های اقتصادی شدید از سوی کشورهای واردکننده و تولیدکننده نفت می‌تواند به‌سرعت شکل گیرد. تحلیلگران معتقدند که اگرچه تهدید به بستن تنگه‌هرمز به‌عنوان یک ابزار دیپلماتیک در دست ایران به‌کار گرفته می‌شود، اما عوامل متعدد داخلی و خارجی مانع از عملی‌شدن این تهدید هستند. یکی از مهم‌ترین موانع، وابستگی اقتصادی ایران به درآمدهای نفتی و تأثیرات منفی چنین اقدامی بر اقتصاد خود ایران است.