راه‌اندازی Liner Shipping از دپوی کالا در بنادر جلوگیری می‌کند؟
​​​​​​​گروه دریاپایه- سهیل مرتضوی- خطوط کشتیرانی منظم (لاینر) یکی از متداول‌ترین نوع حمل‌ونقل دریایی در دنیای امروز است. این مدل از حمل‌ونقل دریایی در مسیرهای متداول تعریف می‌شود و از طریق آن یک یا چند شرکت کشتیرانی با اجماع فعالیت‌ها اقدام به عملیات حمل‌ونقل دریایی می‌کنند. راه‌اندازی خطوط کشتیرانی منظم یکی از عواملی است که می‌تواند علاوه‌بر ایجاد توازن میان صادرات و واردات کشور، زمینه‌ساز رونق بنادر نیز باشد. طی سال‌های گذشته بارها خبرهایی مبنی بر راه‌اندازی خطوط کشتیرانی تجاری و مسافری میان ایران و سایر کشورها در رسانه‌ها منعکس شده است. بااین‌حال، هنوز هم خبرهایی مبنی بر وجود جای خالی خطوط کشتیرانی منظم در زنجیره ارزش حمل‌ونقل دریایی و تجارت خارجی کشور منتشر می‌شود. 
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، کارشناسان معتقدند که پویایی حمل‌ونقل دریایی و فعالیت متدوام خطوط لاینری، تعداد بازیگران اثرگذار حمل‌ونقل دریایی را افزایش می‌دهد و این مسئله موجب می‌شود رقابت مثبت تجاری افزایش یابد و شاهد افزایش سهم بازار باشیم. همچنین بررسی‌ها و تجربیات سایر کشورهای جهان نشان می‌دهد که فعالیت خطوط منظم کشتیرانی، کاهش هزینه‌ها را در پی خواهد داشت و فعالیت مستمر خطوط لاینری موجب مقابله اثرگذار با اقدامات انتحاری کشورهای خارجی به دلیل تحریم‌های اعمالی خواهد شد.
باید در نظر داشت که شرایط اقتصادی ایران ویژگی‌های خاصی دارد و در این وضعیت فعالیت منظم خطوط لاینری، نیازمند حمایت چندجانبه حاکمیت، دولت و سازمان بنادر و دریانوردی و همسویی بخش خصوصی است. شرکت‌های کشتیرانی و خدمات وابسته ایران و نیز سایر فعالان بخش خصوصی در حوزه حمل‌ونقل دریایی باید در صورت فراهم بودن شرایط اقدامات لازم را در بنادر شمالی و جنوبی کشور در دستور کار قرار دهند و اقدام به تامین خطوط لاینری در اشکال مختلف کانتینری و غیرکانتینری در شمال و جنوب کشور کنند.

اهمیت و ویژگی‌های خطوط دریایی منظم
خطوط کشتیرانی منظم در ایران نقش حیاتی در تجارت و اقتصاد کشور دارند. این خطوط با ارائه خدمات حمل‌ونقل دریایی منظم و قابل پیش‌بینی، به تسهیل تجارت بین‌المللی و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل کمک می‌کنند. همچنین خطوط کشتیرانی منظم، پایداری در قیمت‌گذاری حمل‌ونقل را تضمین می‌کنند و به شرکت‌ها امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای حمل‌ونقل کالاها را می‌دهند. علاوه‌بر این، در شرایط خاص جوی که حمل‌ونقل زمینی یا هوایی با مشکل مواجه می‌شود، خطوط کشتیرانی منظم تنها راه برای حمل‌و‌نقل کالاها باقی می‌مانند. 
خطوط کشتیرانی منظم، با ارائه خدمات حمل‌ونقل دریایی منظم و قابل پیش‌بینی، به تسهیل تجارت بین‌المللی کمک می‌کنند. این امر به‌ویژه برای کالاهایی که نیاز به حمل‌ونقل سریع و ایمن دارند، اهمیت دارد. حمل‌ونقل دریایی از طریق خطوط کشتیرانی منظم، به‌طور کلی هزینه‌های کمتری نسبت به سایر روش‌های حمل‌ونقل دارد. این امر به شرکت‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌های حمل‌ونقل خود را کاهش دهند و در نتیجه قیمت تمام‌شده محصولات خود را پایین بیاورند.
در شرایط خاص جوی که حمل‌ونقل زمینی یا هوایی با مشکل مواجه می‌شود، خطوط کشتیرانی منظم به عنوان تنها راه برای حمل‌ونقل کالاها باقی می‌مانند. این امر، به‌ویژه در شرایطی که کالاهای فاسدشدنی یا کالاهای با ارزش بالا حمل می‌شوند، اهمیت دارد. همچنین باید در نظر داشت که ایجاد خطوط کشتیرانی منظم با کشورهای دیگر، به‌ویژه کشورهای همسایه، به توسعه روابط تجاری و اقتصادی کمک می‌کند و این امر در مورد کشورهای حوزه خلیج‌فارس و کشورهای آسیای میانه بسیار مهم قلمداد می‌شود.
در حمل‌ونقل دریایی برای جابه‌جایی بارها و محموله‌های تجاری از سرویس‌های مختلفی استفاده می‌شود. یکی از این سرویس‌ها لاینر شیپینگ است. در سرویس Liner Shipping یا خطوط کشتیرانی لاینر که با عنوان حمل‌ بار دریایی خطی نیز شناخته می‌شود، بارها به‌ صورت زمان‌بندی‌شده و منظم بین بنادر مختلف جهان جابه‌جا می‌شوند. برنامه زمان‌بندی و ارسال بار در این سرویس ثابت و معمولا در بازه‌های زمانی هفته‌ای، دوهفته‌ای یا ماهانه است. در این روش شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی همه یا بخشی از کشتی را برای ارسال بارهای مشتریان در نظر می‌گیرند.

عبور از دپوی کالا در بنادر با خطوط کشتیرانی
به اعتقاد صاحب‌نظران حوزه تجارت و همچنین حمل‌ونقل دریایی کشور، خطوط کشتیرانی منظم با برنامه‌های زمانی مشخص و منظم (مانند جدول حرکت هفتگی یا ماهانه) به صادرکنندگان و واردکنندگان امکان می‌دهند تا زمان‌بندی حمل‌ونقل کالاهای خود را دقیق‌تر تنظیم کنند. این امر باعث کاهش انتظار کالاها در بنادر برای یافتن کشتی مناسب می‌شود. با وجود خطوط منظم، فواصل زمانی بین ورود و خروج کشتی‌ها کوتاه‌تر است. این موضوع باعث می‌شود کالاها سریع‌تر بارگیری یا تخلیه شوند و از انباشت طولانی‌مدت در انبارهای بندری جلوگیری شود.
خطوط کشتیرانی منظم معمولاً ظرفیت مشخص و ثابتی را برای حمل بار ارائه می‌دهند. این ظرفیت ثابت، امکان مدیریت بهتر جریان کالا را فراهم  و از تراکم بیش از حد در بنادر جلوگیری می‌کند. از طرف دیگر، هماهنگی بهتر با زنجیره تأمین، خطوط منظم به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا زنجیره تأمین خود را با برنامه‌های حمل‌ونقل هماهنگ کنند. این هماهنگی باعث می‌شود کالاها به موقع به مقصد برسند و نیاز به ذخیره‌سازی طولانی در بنادر کاهش یابد. همچنین دپوی کالا در بنادر اغلب منجربه هزینه‌های اضافی مانند دموراژ (هزینه تأخیر کانتینرها) می‌شود و خطوط کشتیرانی منظم با تسریع در فرایند بارگیری و تخلیه، این هزینه‌ها را به حداقل می‌رسانند.

آسیب‌های نبود خطوط کشتیرانی منظم
عباس حاج‌ابراهیمی، کارشناس حوزه حمل‌ونقل دریایی در گفت‌وگو با «مهر» می‌گوید: نبود خطوط کشتیرانی بین‌المللی منجربه برهم خوردن برنامه‌ریزی صادرات و واردات می‌شود. در نبود خطوط منظم کشتیرانی، جای شرکت‌هایی که باید به فعالیت بپردازند را شرکت‌های سایر کشور از پاکستان، هند و حتی کشورهای عربی با کشتی‌های کوچک می‌گیرند و این در حالی است که این شرکت‌ها که ظرفیت حمل ۳۰۰ تا ۴۰۰کانتینر را دارند، نمی‌توانند نقش مؤثری در برنامه‌ریزی صادرات و واردات ایفا کنند و در نتیجه، منجربه رسوب کالا می‌شوند.
این کارشناس حمل‌ونقل دریایی ادامه داد: بسیاری از این کانتینرهای کوچک و فرسوده حتی پلاک‌های استاندارد بین‌المللی را به سختی دریافت می‌کنند. به همین دلیل، برخی شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از این کانتینرها به عنوان انبار استفاده کرده و از محل دموراژ درآمد کسب کنند. گاهی نیز به ‌دلیل بالا بودن هزینه انبارداری در بنادر دوبی، ایران را به عنوان محل توقف کانتینرهای خالی انتخاب می‌کنند. وی اضافه کرد: البته تجهیزات موجود در بنادر کشور عمدتاً فرسوده و قدیمی هستند. برخی از این ماشین‌آلات برای بیش از ۳۰سال پیش هستند و نبود قطعات یدکی نیز روند نگهداری و تعمیرات را مختل کرده است.
این کارشناس حمل‌ونقل دریایی بیان کرد: در صورت رفع تحریم‌ها، امکان همکاری با شرکت‌های خارجی در زمینه عملیات بندری، خطوط کشتیرانی و انتقال فناوری و دانش فنی فراهم خواهد شد. این تعاملات نقش مؤثری در بهبود شرایط فعلی و توسعه لجستیک کشور خواهد داشت. وی گفت: باید زنجیره تأمین و فرایندهای بنادر به‌ صورت جامع شناخته شوند. بنادری که دارای منطقه آزاد یا ویژه اقتصادی هستند، باید از ظرفیت این مناطق برای توسعه استفاده کنند و توسعه بنادر نیز باید در خدمت توسعه مناطق آزاد باشد.
حاجی‌ابراهیمی در پایان خاطرنشان کرد: نبود خطوط منظم کشتیرانی، توازن صادرات و واردات را برهم زده و همین عامل موجب رسوب کالا در بنادر و کندی روند تخلیه شده است. از طرف دیگر، بنادر زیر نظر یک وزارتخانه، گمرکات تحت وزارتخانه‌ای دیگر و مناطق ویژه با ساختار جداگانه فعالیت می‌کنند که این ناهماهنگی‌ها، به دلیل تغییرات مداوم در آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها، مانع هماهنگی لازم و اجرای تصمیمات کلان می‌شود.