تاکید دوباره پزشکیان برای انتقال پایتخت به مناطق جنوبی ایران
​​​​​​​گروه توسعه-سعید قلیچی-  موضوع انتقال پایتخت ایران به یکی از شهرهای ساحلی در جنوب کشور همچنان مورد توجه دولت و شخص مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور قرار دارد. این موضوع را از صحبت‌های مطرح‌شده از جانب او طی یک‌هفته گذشته به‌خوبی می‌توان متوجه شد. رئیس دولت چهاردهم روز یکشنبه هفته جاری در جلسه با وزیر راه و شهرسازی و مدیران این وزارتخانه در تشریح ضرورت انتقال پایتخت تاکید کرد:«شهرهای بزرگ ما مثل تهران، اصفهان و شیراز با بحران آب و فرونشست زمین مواجه هستند و توسعه این شهرها به بن‌بست رسیده و لازم است جنوب کشور و سواحل را توسعه دهیم. ضمن اینکه تأکید دارم که ما انتخابی نداریم جز اینکه توسعه را به جنوب و سواحل منتقل کنیم.» هفته گذشته نیز پزشکیان در جمع رئیس و معاونان سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته بود: «همه طرح‌های توسعه‌ای به سواحل جنوبی منتقل شوند. اگر شرایط فراهم بود، تاکنون دولت را به منطقه مکران منتقل کرده بودم.»
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، بحث داغ انتقال پایتخت به کرانه‌های دریای عمان و خلیج‌فارس در مناطق ساحلی جنوب ایران، همچنان یکی از موضوعات مورد توجه دولتمردان، کارشناسان، رسانه‌ها و عموم مردم است. بااین‌حال، هنوز مشخص نیست که آیا انتقال کامل پایتخت سیاسی و اقتصادی انجام خواهد شد یا هدف از اجرای طرح صرفا تمرکززدایی از تهران است. کارشناسان معتقدند، اجرای این طرح نیازمند زیرساخت‌های گسترده و سرمایه‌گذاری کلان است. برای تحقق این هدف، ابتدا باید مطالعات جامعی درباره مناطق جدید انجام شود و امکاناتی نظیر دسترسی به منابع آبی، شبکه حمل‌ونقل و زیرساخت‌های اساسی در نقطه مورد نظر فراهم شود. همچنین در صورت نهایی‌شدن انتقال پایتخت باید تمهیداتی اتخاذ شود که انتقال فعالیت‌ها و امکانات از تهران به نقطه مورد نظر باعث ایجاد مشکلات مشابه در این منطقه نشود.
بررسی گزارش‌های منتشرشده از مطالعات تطبیقی در مورد کشورهایی که تجربه انتقال پایتخت را داشته‌اند، نشان می‌دهد که این تصمیم می‌تواند به تمرکززدایی و توزیع متوازن توسعه کمک کند. برخی کشورها با تفکیک مراکز سیاسی، اقتصادی و فرهنگی توانسته‌اند تعادلی پایدار ایجاد کنند. اجرای موفق این الگو در ایران نیز می‌تواند به توسعه متوازن مناطق کمک کند، اما باید با دقت و برنامه‌ریزی همراه باشد. انتخاب یک مکان جدید برای پایتخت کشور یا انتخاب یک مکان به ‌‌‌عنوان مرکز اداری جدید در کشور نیاز به بررسی و تامین پیش‌‌‌شرط‌‌‌هایی دارد. در واقع لازم است مطالعات آمایشی، امنیتی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی انجام‌شده و گزینه‌‌‌های مطرح به ‌‌‌عنوان مرکز جدید اداری اعلام شود. در عین حال باید تاکید کرد که انتقال پایتخت یا تفکیک پایتخت از مرکز اداری به بودجه قابل‌توجهی نیاز دارد؛ این در حالی است که در شرایط کنونی، دولت بودجه اجرای پروژه‌‌‌های عمرانی را نیز ندارد و موارد ضروری نظیر حل آلودگی هوا، بهبود حمل‌‌‌ونقل عمومی، آموزش و... به علت عدم‌تامین مالی معطل مانده است.

تاکید مجدد پزشکیان بر طرح انتقال پایتخت
مسعود پزشکیان در بخشی از صحبت‌های خود در جلسه با وزیر راه و شهرسازی و مدیران این وزارتخانه با تأکید بر ضرورت توسعه دریامحور، اظهار داشت: از همان ماه‌های ابتدایی که دولت مستقر شد، توسعه دریامحور را دنبال کردیم و حتی جناب آقای عبدالعلی‌زاده را به عنوان مسئول این کار در نظر گرفتیم، به این دلیل که می‌دانیم ادامه وضعیت موجود در تهران و شهرهای بزرگ، امکان‌پذیر نیست. هم‌اکنون شهرهای بزرگ ما مثل تهران، اصفهان و شیراز با بحران آب و فرونشست زمین مواجه هستند و توسعه این شهرها به بن‌بست رسیده و لازم است جنوب کشور و سواحل را توسعه دهیم؛ از همین رو از وقتی آمدم بر انتقال پایتخت به جنوب تأکید داشتم.
پزشکیان در پاسخ به سوال یکی از حاضران مبنی بر اینکه سواحل جنوب ممکن است امنیت شهرهایی مثل تهران را نداشته باشند، تصریح کرد: تعریف و تامین امنیت در دنیای امروز با گذشته فرق دارد که مصداق آن را در همین جنگ اخیر دیدیم. دنیای امروز دیگر دنیای لشکرکشی نیست و دیگر قواعد شهرها تغییر کرده است، ضمن اینکه تأکید دارم که ما انتخابی نداریم جز اینکه توسعه را به جنوب و سواحل منتقل کنیم. کارشناسان از دهه‌ها قبل تأکید داشتند که باید سواحل جنوب توسعه یابد، اما این نگاه اجرایی نشده است. اگر منابع لازم را در اختیار داشتیم، همین امروز این اقدام را انجام می‌دادیم.
پزشکیان بر اراده دولت برای واگذاری اختیارات به استانداران و فرمانداران به عنوان یک راهبرد، تأکید و خاطرنشان کرد: در اجرای پروژه‌های کریدوری، حتماً مقامات محلی را فعال کنید و مسئولیت‌ها را به آن‌ها بسپارید، در این صورت مشکلات کمتری در اجرای این پروژه‌ها خواهیم داشت. رئیس‌جمهور با یادآوری اهمیت کریدورها و خطوط ترانزیتی کشور، گفت: اگر بتوانیم مسیرهای ترانزیتی را به‌ هم متصل کنیم، به‌گونه‌ای که کشورهای آسیای مرکزی بتوانند به راحتی کالاهای خود را از این مسیرها ترانزیت کنند، فواید و منافع زیادی برای کشور خواهد داشت. ایران کشوری است که تحریم‌ها توان غلبه بر ظرفیت‌های آن را ندارند، این خود ما هستیم که موجب بروز مشکلات ناشی از تحریم‌ها شده‌ایم.

الزامات برنامه‌ریزی برای توسعه ساحلی و دریامحور 
پیش از این و در آخرین روز تیرماه سال‌جاری نیز رئیس‌جمهور تاکید کرده بود: هیچ مجوزی برای برنامه‌های توسعه‌ای در فلات مرکزی ایران صادر نشود و همه طرح‌های توسعه‌ای به سواحل جنوبی منتقل شوند. اگر شرایط فراهم بود بنده تاکنون دولت را به منطقه مکران منتقل کرده بودم؛ بالاخره باید یکی در این عرصه پیشقدم شود.
نیاز اساسی انسان به آب برای ادامه حیات و رفع نیاز‌های رفاهی جدید جامعه مدرن باعث شده است که نیاز به منابع آبی پایدار برای بارگذاری جمعیت بیش از پیش احساس شود. همین رویکرد موجب شده که بحث بارگذاری جمعیت در سواحل کشور با توجه به بروز اثرات تغییرات اقلیمی در مناطق مرکزی کشور بار دیگر با درجه اهمیت بالاتری مطرح شود، اما جدا از موضوع انتقال جمعیت به سواحل که از نظر کارشناسان موضوعی از منظر اقتصادی پر هزینه است، موضوع توسعه اقتصاد دریامحور نیز در این شرایط اهمیت مضاعف یافته است؛ چراکه کارشناسان بر این باورند که با توسعه اقتصاد دریا و استقرار صنایع در سواحل جمعیت نیز با تقاضای شغل و رفاه بیشتر به این مناطق نقل‌مکان می‌کنند.
در همین راستا باید به مبحث توسعه اقتصاد دریامحور به چشم موضوعی استراتژیک برای تعیین آینده سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور نگریست. در برنامه هفتم توسعه برنامه‌ریزی شده است که حدود ۸درصد از جمعیت کشور در پس‌کرانه دریای جنوب ساکن شوند و همچنین توسعه اقتصاد دریایی به عنوان برنامه‌ای اصلی برای تبیین سیاست‌های اقتصادی در نظر گرفته شود. باید توجه داشت که حدود ۴۰درصد از مرز‌های ایران مرز‌های دریایی تشکیل می‌دهند و طول سواحل ایران در مناطق مرزی شمال و جنوب به حدود ۵هزار و ۸۰۰کیلومتر می‌رسد و این یعنی ظرفیت فوق‌العاده‌ای در این بخش نهفته است.
کارشناسان معتقدند که اصلی‌ترین الزامات برنامه‌ریزی برای رشد اقتصادی دریامحور چهار مؤلفه «وسعت و موقعیت سرزمین»، «کمّیت و کیفیت نیروی انسانی»، «باور‌های فرهنگی جامعه» و «سیاست‌گذاری و دیپلماسی» است، اما بدیهی است که همراه با طرح آمایش زمینی لازم است که بسط‌های محیط‌زیستی و توسعه‌ای نیز به منظور حفاظت از ذخایر طبیعی موجود در مناطق عمدتا بکر حاشیه دریای عمان به‌خصوص منطقه مکران و بهبود شرایط زیستی در مناطق در حال توسعه بهره‌گیری شود.