سایه تعرفه‌های ترامپ بر سر سودآوری حمل‌ونقل دریایی
​​​​​​​گروه اقتصاد دریا- شمارش معکوس برای موعد زمانی اعلام‌شده جهت اجرای تعرفه‌های جدید دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا علیه کشتی‌های ساخت و تحت مالکیت کشور چین به پایان خود نزدیک می‌شود. این سیاست تجاری از مدت‌ها قبل موجی از تجدید سازماندهی ناوگان، تغییر مسیر‌ها و بازتعریف اتحاد‌های بزرگ کشتیرانی جهانی را به راه انداخته است. از طرف دیگر، بررسی اخبار منتشرشده در رسانه‌های حوزه دریانوردی و تجارت دریایی جهان نیز نشان می‌دهد که در پی کاهش تقاضا برای حمل‌ونقل دریایی پس از اعمال تعرفه‌های جدید از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، نرخ حمل کانتینری در مسیر‌های بین‌المللی به پایین‌ترین سطح خود از ژانویه‌ ۲۰۲۴ رسیده است؛ موضوعی که بسیاری تحلیلگران و کارشناسان را به این نتیجه رسانده است که ادامه‌داربودن این شرایط در آینده می‌تواند سودآوری شرکت‌های بزرگ کشتیرانی مانند مرسک و هاپاگ-لوید را تهدید کند.
به گزارش روزنامه اقتصاد سرآمد، براساس گزارش‌های رسمی منتشرشده از سوی نهادهای بین‌المللی، حدود 90درصد تجارت جهانی کالاها از طریق کشتی‌ها و با استفاده از حمل‌ونقل دریایی صورت می‌گیرد. این درصد نشان‌دهنده تسلط حمل‌ونقل دریایی به‌عنوان پرکاربردترین روش برای جابه‌جایی حجم عظیم کالا در سراسر جهان است. حمل‌ونقل دریایی به دلیل قابلیت جابه‌جایی مقادیر بسیار زیاد کالا با هزینه‌ای نسبتاً پایین‌تر نسبت به سایر روش‌ها، رایج‌ترین شیوه برای تجارت بین‌المللی است. انواع مختلفی از کشتی‌ها مانند کشتی‌های کانتینری، فله‌بر‌(برای غلات و مواد اولیه) و تانکرها‌(برای نفت و گاز) وظیفه جابه‌جایی کالاها در سراسر جهان را برعهده دارند.
در سال۲۰۲۵، سیاست‌های تعرفه‌ای گسترده دونالد ترامپ که شامل افزایش تعرفه‌ها تا ۱۴۵درصد بر واردات از چین و دیگر کشورها می‌شود، تأثیرات عمیقی بر صنعت کشتیرانی جهانی گذاشته است. این سیاست‌ها که با هدف حمایت از تولید داخلی آمریکا و کاهش وابستگی به واردات خارجی طراحی شده‌اند، منجربه تغییرات ساختاری در زنجیره تأمین جهانی شده‌اند. براساس گزارش‌های اخیر، حجم واردات کانتینری به ایالات متحده تا ۵.۶درصد کاهش یافته، در حالی‌که بازار کشتی‌های فله‌بر‌(که کالاهای خام مانند غلات، سنگ‌معدن و زغال‌سنگ را حمل می‌کنند) نسبتاً مقاوم‌تر نشان داده و حتی در برخی مسیرها رشد کرده است.
سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ که از ابتدای سال۲۰۲۵ اجرا شده‌اند، مستقیماً بر کالاهای حمل‌شده در کانتینرها تأثیر گذاشته است. این کالاها اغلب شامل محصولات مصرفی مانند الکترونیک، لباس، لوازم خانگی و قطعات صنعتی هستند که عمدتاً از چین و آسیای جنوب‌شرقی وارد می‌شوند. براساس پیش‌بینی‌ها، حجم جهانی حمل‌ونقل کانتینری ممکن است تا یک‌درصد کاهش یابد، چراکه تعرفه‌ها منجربه کاهش تقاضا، انحراف مسیرها و حتی توقف کشتی‌ها شده است.

روایت رویترز از کاهش تقاضای 
حمل‌ونقل دریایی
خبرگزاری رویترز در گزارشی براساس شاخص جهانی که نرخ حمل کانتینر‌های ۴۰فوتی در بازار نقطه‌ای را در مسیر‌های اصلی رصد می‌کند، نوشته است که به ۱٬۶۶۹دلار رسید که پایین‌ترین سطح در ۲۰ماه گذشته است. براساس گزارش این رسانه بین‌المللی در مسیر شانگهای-لس‌آنجلس‌(پرترافیک‌ترین مسیر کانتینری جهان)، نرخ‌ها با کاهش ۵۸درصدی نسبت به سال گذشته، به ۲٬۱۹۶دلار رسیده‌اند؛ رقمی که پایین‌تر از نرخ سربه‌سر شرکت‌های بزرگ کشتیرانی است. در همین ارتباط عُمّر نقطه، تحلیلگر شرکت Jefferies، به این خبرگزاری گفته است: «این نخستین‌بار از اواخر سال‌۲۰۲۳ است که نرخ‌ها به زیر نقطه سربه‌سر شرکت‌های کم‌هزینه رسیده‌اند.» 
بررسی‌های این گزارش نشان می‌دهد که شرکت‌هایی مانند MSC، Maersk، Hapag-Lloyd و COSCO در حال تحویل گرفتن کشتی‌های کانتینری جدید هستند. در شرایطی که تقاضا کاهش یافته، این افزایش ظرفیت عرضه ممکن است صنعت کشتیرانی را وارد یک چرخه مازاد ظرفیت کند؛ پدیده‌ای که تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند تا سال‌۲۰۲۷ به اوج خود برسد. از طرف دیگر، خرده‌فروشان بزرگ ایالات متحده مانند Walmart، Target و Home Depot، واردات کالا‌های فصلی را برای دور زدن تعرفه‌های جدید زودتر انجام داده‌اند که منجربه اوج‌گیری زودهنگام فصل واردات شده است. این امر، چشم‌انداز تقاضا برای باقیمانده سال را تیره کرده و بر نرخ‌ها فشار بیشتری وارد کرده است.
این رسانه بین‌المللی در تحلیل خود از آینده نزدیک در حوزه حمل‌ونقل دریایی آورده است: نرخ حمل در مسیر شانگهای-نیویورک نیز با کاهش ۴۶درصدی به ۳٬۲۰۰دلار رسیده است. شرکت‌های کشتیرانی برای حفظ سودآوری، به اقداماتی چون لغو سفرها، کاهش سرعت، حذف توقف‌ها و اوراق کشتی‌های قدیمی روی آورده‌اند. بااین‌حال، تحلیلگران انتظار دارند سه‌ماهه چهارم‌۲۰۲۵ ضعیف‌ترین فصل از زمان بحران سال‌۲۰۲۳ باشد. در همین حال پیتر سند، تحلیلگر ارشد شرکت‌Xeneta، به این خبرگزاری گفته است: «اکنون نرخ‌ها به سطوح پیش از بحران دریای سرخ نزدیک شده‌اند و قدرت چانه‌زنی به سمت خریداران خدمات حمل‌ونقل برگشته است.»

شمارش معکوس برای جنگ تعرفه‌ای ترامپ 
شرکت‌های بزرگ کشتیرانی جهان در واکنش به تصمیم نمایندگی تجاری آمریکا برای اعمال تعرفه‌های جدید بندری علیه کشتی‌های مرتبط با چین، به سرعت در حال تغییر آرایش ناوگان و مسیرهای تجاری خود هستند. این تعرفه‌ها از ۱۴اکتبر۲۰۲۵ اجرایی می‌شوند و به‌ صورت پلکانی طی سه‌سال افزایش خواهند یافت.
این تغییرات محدود به بخش کانتینری نیست. مالکان نفتکش و فله‌بر نیز در حال اجتناب از کشتی‌های ساخت چین در مسیرهای اقیانوس اطلس و آمریکا هستند. صادرات نفت‌خام آمریکا به چین از آوریل۲۰۲۵ متوقف شده و مسیرهای جدید به جنوب‌شرق آسیا و آمریکای‌جنوبی انتقال یافته‌اند؛ این موضوع به تغییر جریان تجارت و فشار بر نرخ‌های کرایه منجر شده است.
با وجود قطعی بودن تاریخ اجرا، هنوز پرسش‌هایی درباره نحوه اعمال و دریافت تعرفه‌ها وجود دارد. گمرک آمریکا سامانه‌ای را برای جمع‌آوری این هزینه‌ها طراحی کرده، اما مسائل مربوط به تعریف مالکیت و استثناها همچنان محل بحث است. کارشناسان می‌گویند: شرکت‌ها باید ظرف مدت کوتاهی کشتی‌های خود را بازآرایی کنند، چرا‌که جابه‌جایی کشتی‌های بزرگ بین 6 تا 8هفته زمان می‌برد و فرصت اندکی تا پایان مهلت باقی مانده است.
تعرفه‌های تجاری ترامپ تغییرات قابل‌توجهی در ناوگان کشتیرانی جهانی به دنبال داشت. این تغییرات شامل افزایش یا کاهش تقاضا برای خطوط کشتیرانی، تحولات در زنجیره‌های تأمین، افزایش رقابت میان شرکت‌های کشتیرانی و فشارهای جدید بر بنادر و لجستیک جهانی بود. هرچند برخی از این تغییرات به سود شرکت‌های خاصی در صنعت کشتیرانی تمام شد، اما در مجموع این تحولات نشان‌دهنده این بود که تجارت جهانی و عملیات کشتیرانی در شرایط ناپایدار و پرفشار قرار گرفت.
تعرفه‌های تجاری باعث تغییراتی اساسی در زنجیره‌های تأمین جهانی شد. شرکت‌ها برای مقابله با هزینه‌های اضافی تعرفه‌ها، مجبور به تغییر تأمین‌کنندگان خود شدند و این تغییرات به نوبه خود به تغییر در مسیرهای کشتیرانی منتهی شد. برخی کشورهایی که به‌طور سنتی مقصد صادرات کالاها از چین بودند، اکنون به بازارهایی جدید تبدیل شدند که به تبع آن، خطوط کشتیرانی باید خود را با شرایط جدید تطبیق دهند.
با افزایش تعرفه‌ها، برخی شرکت‌های کشتیرانی در تلاش برای حفظ سهم خود در بازار، مجبور شدند هزینه‌های خود را کاهش دهند. این امر باعث شد رقابت میان خطوط کشتیرانی جهانی شدت گیرد. کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، به‌ویژه در مقیاس‌های بزرگ، می‌تواند به کاهش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان نهایی منجر شود، اما در عین حال فشارهای مالی به خطوط کشتیرانی را افزایش می‌دهد.
براساس برخی تحلیل‌ها، تعرفه‌های ترامپ نه‌تنها بر روابط تجاری آمریکا با کشورهای بزرگ مانند چین و اتحادیه اروپا تأثیر گذاشت، بلکه باعث تغییرات مهمی در تجارت با بازارهای نوظهور شد. برای مثال، برخی کشورها در آسیای جنوب‌شرقی و آمریکای‌لاتین به دلیل کمبود کالاهای وارداتی از چین، شاهد افزایش تقاضا برای صادرات از سوی این کشورها بودند که به نوبه خود بر مسیرهای کشتیرانی تأثیرگذار بود.
واکنش کشورهای دیگر به تعرفه‌های ترامپ شامل وضع تعرفه‌های متقابل بر کالاهای آمریکایی بود که موجب ایجاد شکاف‌های بیشتر در بازارهای جهانی و افزایش بی‌ثباتی در تجارت بین‌المللی شد. این بی‌ثباتی به نوبه خود باعث نوسانات بیشتر در قیمت‌های حمل‌ونقل و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی شد. خطوط کشتیرانی به‌طور مداوم باید خود را با این شرایط جدید منطبق می‌کردند و این تغییرات بر نحوه برنامه‌ریزی و اجرای حمل‌ونقل جهانی تأثیر داشت.