سفرای کشورهای اروپایی به وزارت خارجه احضار شدند
​​​​​​​گروه راهبردی- وزرای خارجه اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج‌فارس در پایان بیست‌و‌نهمین نشست خود در روز دوشنبه ۶اکتبر‌(۱۴مهر) با صدور بیانیه‌ای مشترک، ایران را به «اشغال جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک و ابوموسی» متهم کرده و از تهران خواستند تا «توسعه برنامه‌های پهپادی و هسته‌ای» خود را متوقف کند. بیان تکراری اظهارات بی‌اساس درباره مالکیت جزایر سه‌گانه ایرانی خلیج‌فارس، این مرتبه با واکنش‌های رسمی دستگاه دیپلماسی همراه شد و آنطور که رسانه‌ها گزارش دادند، سفیران و روسای هیات‌های دیپلماتیک اروپایی مستقر در تهران به وزارت خارجه احضار شدند. وزارت خارجه ایران در واکنشی به ادعاهای بی‌اساس با تاکید بر حاکمیت «بلامنازع» ایران بر جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس گفت: «ادعاهای بی‌اساس در بیانیه‌های سیاسی هیچ ارزش حقوقی ندارد و تغییری در واقعیت‌ جغرافیایی و حقایق تاریخی نمی‌دهد.»
به گزارش اقتصاد سرآمد، جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب‌بزرگ و تنب‌کوچک بخشی جدایی‌ناپذیر از تمامیت‌ارضی ایران هستند که علاوه‌بر اهمیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی، نمایانگر هویت تاریخی و فرهنگی ملت ایران‌اند. تمامیت‌ارضی یکی از بنیادی‌ترین اصول حقوق بین‌الملل است که از سوی منشور سازمان ملل متحد نیز حمایت می‌شود. جزایر سه‌گانه ایرانی، با تاریخی کهن و ارتباط عمیق با فرهنگ و تمدن ایران، در طول تاریخ بخشی از خاک این سرزمین بوده‌اند، اما ادعاهای مکرر برخی دولت‌ها نسبت به این جزایر و تهدیدات علیه تمامیت‌ارضی ایران، نه‌تنها بر امنیت ملی تاثیرگذار است، بلکه آینده کودکان این سرزمین را نیز به خطر می‌اندازد.
جزایر ابوموسی، تنب‌بزرگ و تنب‌کوچک در نقطه‌ای حساس از تنگه هرمز قرار دارند که یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های انرژی جهان محسوب شده و کنترل این جزایر به معنای تاثیرگذاری بر جریان نفت و گاز جهانی است و این اهمیت ژئوپلیتیکی، آن‌ها را به نقطه‌ای کلیدی برای امنیت و منافع ملی ایران بدل کرده است. علاوه‌بر این، این جزایر به‌ دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، از منظر محیط‌زیستی نیز اهمیت دارند. حفاظت از این بوم‌سازگان برای نسل‌های آینده ایران ضروری و لازم است.
به باور کارشناسان؛ جزایر سه‌گانه، فراتر از یک مسئله‌ ملی، نماد هویت و بقای یک ملت هستند. دفاع از این جزایر، صرفاً اقدامی نظامی یا دیپلماتیک نیست، بلکه وظیفه‌ای انسانی در قبال کودکان این سرزمین است که می‌بایست میراثی امن، پایدار و پرغرور به ارث ببرند. در جهانی که رقابت‌ها بر سر منابع و اراضی هر روز پیچیده‌تر می‌شود، ایران باید با تکیه بر تاریخ، قوانین بین‌المللی و اراده‌ ملی، از جزایر سه‌گانه به‌عنوان بخشی از تمامیت‌ارضی خود دفاع کند.

رئیس مجلس چه گفت؟
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه‌(دیروز) با محکوم کردن بیانیه‌ مشترک وزرای خارجه‌ شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه‌ اروپا درباره جزایر سه‌گانه کشورمان، گفت: ایران درباره تکرار ادعای پوچ اتحادیه اروپا راجع به جزایر همیشه ایرانی تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی، کوچک‌ترین مماشاتی نمی‌کند. رئیس قوه مقننه در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و نطق پیش از دستور خود، گفت: ادعاهای مداخله‌جویانه و بی‌اساس مطرح‌شده در بیانیه‌ مشترک نشست وزرای خارجه‌ شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه‌ اروپا، از جمله تکرار ادعای پوچ راجع به جزایر همیشه ایرانی تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی را به‌شدت محکوم می‌کنیم. رئیس مجلس شورای اسلامی افزود: تمامیت‌ارضی ایران با خون صدها هزار جوان برومند این آب و خاک امضا و تثبیت شده است و ملت ایران بر سر آن با هر متوهمی کوچک‌ترین مماشاتی نمی‌کند.

واکنش دستگاه دیپلماسی چه بود؟
روز سه‌شنبه بود که اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه ادعاهای مداخله‌جویانه و بی‌اساس مطرح‌شده در بیانیه مشترک نشست وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه اروپایی، از جمله تکرار ادعای امارات متحده عربی راجع به جزایر ایرانی تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی، دخالت ناروا در موضوعات دفاعی ایران و نیز موضوع هسته‌ای ایران را کاملا مردود دانست و نسبت به دخالت‌های مخرب و تفرقه‌انگیزانه برخی کشورهای اروپایی در امور منطقه خلیج‌فارس هشدار داد. سخنگوی وزارت خارجه با تاکیدمؤکد بر حاکمیت بلامنازع و همیشگی ایران بر جزایر ایرانی تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی به‌عنوان بخش لاینفک از قلمرو سرزمینی ایران، تصریح کرد: تکرار ادعاهای بی‌اساس در بیانیه‌های سیاسی هیچ ارزش حقوقی ندارد و تغییری در واقعیت‌ جغرافیایی و حقایق تاریخی نمی‌دهد.
سخنگوی وزارت خارجه همچنین ادعاهای مطرح‌شده در بیانیه مشترک شورای همکاری خلیج‌فارس-اتحادیه اروپایی راجع به توانمندی‌های دفاعی ایران را دخالتی نابجا و غیرقابل‌قبول در امور مرتبط با حاکمیت ملی ایران توصیف و خاطرنشان کرد: طرف‌هایی که از یک‌سو با خرید و فروش صدها میلیارد دلار انواع تسلیحات، منطقه ما را تبدیل به زرادخانه بزرگی از پیشرفته‌ترین سلاح‌های مخرب می‌کنند و از سوی دیگر، با بی‌عملی در قبال سیطره‌طلبی یک رژیم نسل‌کش و متجاوز یا حمایت همه‌جانبه نظامی و سیاسی از آن منطقه غرب‌آسیا را در معرض جنگ‌های بی‌پایان قرار داده‌اند، به هیچ عنوان صلاحیت اظهارنظر در مورد توانمندی‌های دفاعی درون‌زا و بومی ملت ایران ندارند.

پیام احضار سفیران کشورهای اروپایی
در ادامه واکنش رسمی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره ادعاهای بی‌اساس مطرح‌شده در بیانیه مشترک نشست وزرای خارجه شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه اروپایی، سفرا و رؤسای هیأت‌های دیپلماتیک کشورهای اروپایی مقیم تهران دیروز‌(چهارشنبه) به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران احضار شدند. براساس بیانیه وزارت امور خارجه، مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه، در این دیدار اعتراض شدید ایران و ادعاهای مطرح‌شده درخصوص جزایر ایرانی تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی را به اروپایی‌ها ابلاغ و همچنین اظهارنظر درباره برنامه‌های دفاعی و هسته‌ای ایران را به‌شدت رد کرد.
معاون وزیر امور خارجه با تأکید بر حاکمیت مطلق و همیشگی جمهوری اسلامی ایران بر جزایر سه‌گانه، این جزایر را بخش جدایی‌ناپذیر از خاک ایران دانست و حمایت اتحادیه اروپا از ادعاهای بی‌پایه یکی از اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس را نقض اصول احترام به حاکمیت ملی و تمامیت‌ارضی کشورها توصیف کرد. وی همچنین مداخله اتحادیه اروپا در زمینه برنامه موشکی ایران را دخالت آشکار در امور داخلی جمهوری اسلامی ایران خواند و تصریح کرد: «توانمندی‌های دفاعی بومی ایران، از جمله قدرت موشکی، بخشی از حق ذاتی کشور برای دفاع از خود بوده و عاملی برای ثبات و امنیت منطقه محسوب می‌شود.» تخت‌روانچی در ادامه با انتقاد از بی‌عملی، ناکارآمدی و سوءنیت سه‌کشور اروپایی عضو برجام‌(فرانسه، آلمان و بریتانیا)، خاطرنشان کرد که اتحادیه اروپا به‌عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، در کنار این سه‌کشور، نه‌تنها به تعهدات خود عمل نکرده‌اند، بلکه با سوءاستفاده از سازوکار حل‌وفصل اختلافات، موجب انسداد و بن‌بست دیپلماتیک شده‌اند.

هشدار درباره خطای محاسباتی در خلیج‌فارس
سردار محمد پاکپور، فرماندهی کل سپاه پاسداران نیز روز گذشته به مناسبت فرارسیدن روز نیروی دریایی گفت که نیروی دریایی سپاه «پرچمدار امنیت پایدار خلیج همیشه فارس، تنگه‌ راهبردی هرمز و آب‌های پیرامونی ایران» است. وی با تأکید بر توانمندی‌های این نیروی نظامی، نقش آن را در تضمین امنیت منطقه‌ای برجسته خواند. سردار پاکپور افزود که نیروی دریایی سپاه در حوزه‌های نبرد سطحی و زیرسطحی، سامانه‌های موشکی، پهپادی، عملیات الکترونیک و سایبری به‌عنوان «قدرتی راهبردی و بازدارنده» قرار دارد و با نشان دادن اقتدار خود پیام روشنی به دشمنان ایران می‌فرستد. فرمانده کل سپاه همچنین تصریح کرد که آمادگی رزمی، اطلاعاتی و عملیاتی نیروی دریایی در بالاترین سطح حفظ شده است و هرگونه «خطای محاسباتی» در خلیج‌فارس، تنگه هرمز و جزایر ایرانی با پاسخی «قاطع، فوری، کوبنده و پشیمان‌کننده» مواجه خواهد شد. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که پاکپور روز نیروی دریایی را فرصتی برای بازنمایی توانمندی‌ها و تقویت پیام بازدارندگی عنوان و بر لزوم تداوم حضور مقتدرانه نیروی دریایی در حفاظت از منافع ملی در آب‌های منطقه‌ای تأکید کرد.

مناقشه بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه ایرانی
مناقشه بر سر مالکیت جزایر سه‌گانه تنب‌بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی، یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین مسائل ژئوپلیتیک در خلیج‌فارس بوده که در طول دهه‌ها مورد بحث و منازعه قرار گرفته است. ایران به‌عنوان کشوری با سابقه طولانی تاریخی در این منطقه، همواره مالکیت خود را بر این جزایر حفظ کرده و از نظر تاریخی و حقوقی اسنادی معتبر در این خصوص ارائه داده است. در مقابل، ادعای امارات متحده عربی بر این جزایر، به‌ویژه پس از خروج نیروهای بریتانیا در سال‌۱۹۷۱ مطرح‌ شده که فاقد مستندات معتبر حقوقی و تاریخی است. این مقاله با اتکا به مستندات تاریخی، حقوق بین‌الملل و تحلیل‌های دقیق، به بررسی حقانیت ایران در این زمینه و نقد مستدل ادعاهای امارات می‌پردازد.
سال‌هاست که جزایر سه‌گانه به‌عنوان بخشی از قلمرو حاکمیت ایران شناخته شده‌اند. شواهد تاریخی از دوران ساسانیان تا دوره اسلامی و سپس صفویه و قاجار نشان می‌دهد که این جزایر همواره تحت کنترل و مالکیت ایران بوده‌اند. به‌ویژه، منابع معتبری همچون اسناد متعلق به دوره صفویه و نقشه‌های جغرافیایی بین‌المللی، به وضوح مالکیت ایران را تایید می‌کنند. در اوایل قرن بیستم، با توجه به تحولات ژئوپلیتیک در منطقه و نفوذ گسترده بریتانیا در خلیج‌‌فارس، این جزایر موقتاً تحت کنترل نیروهای بریتانیایی قرار گرفتند. بااین‌حال، حتی در این دوره نیز مالکیت قانونی ایران هیچ‌گاه از بین نرفت و پس از پایان دوره استعمار، نیروهای بریتانیا در سال‌‌۱۹۷۱ این جزایر را به ایران بازگرداندند. این مسئله با توجه به توافقات و مذاکرات انجام‌شده میان ایران و بریتانیا در آن زمان به وضوح اثبات ‌شده است.
نگاهی حقوقی به مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه
از منظر حقوق بین‌الملل نیز می‌توان به بررسی این موضوع پرداخت. اصل «تصرف مؤثر» یکی از اصول کلیدی برای تعیین مالکیت سرزمینی است. براساس این اصل، کشوری که به صورت مستمر و موثر بر یک قلمرو اعمال حاکمیت می‌کند، صاحب آن قلمرو محسوب می‌شود. ایران از قرن‌ها پیش تا به امروز بر جزایر سه‌گانه اعمال حاکمیت نظامی، اداری و اقتصادی کرده است. این حاکمیت شامل استقرار نیروی نظامی، انجام عملیات‌های اداری و اجرایی و ارائه خدمات عمومی به ساکنان این جزایر بوده است. علاوه‌بر اصل تصرف مؤثر، در حقوق بین‌الملل اصل احترام به تمامیت‌ارضی کشورها نیز اهمیت دارد. به موجب این اصل، هرگونه ادعا یا اقدام از سوی دیگر کشورها علیه تمامیت‌ارضی یک کشور، تنها در صورتی معتبر است که با اسناد و مدارک قانونی مستدل همراه باشد. ادعای امارات متحده عربی بر جزایر سه‌گانه، با وجود اینکه سال‌ها پس از خروج بریتانیا از منطقه مطرح شد، فاقد هرگونه پشتوانه حقوقی معتبر است و مغایر با اصول حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد محسوب می‌شود.
از منظر حقوقی، مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه براساس کنوانسیون‌های بین‌المللی و اسناد استعماری تأیید می‌شود. معاهده‌۱۸۸۷ بریتانیا-عثمانی، مرزهای خلیج‌فارس را به‌گونه‌ای ترسیم کرد که جزایر را در سمت ایرانی قرار داد. در‌۱۹۷۱، بریتانیا حاکمیت را به ایران بازگرداند، در حالی‌که شیخ‌نشین‌های عربی‌(مانند راس‌الخیمه) ادعای ضعیفی بر تنب‌ها داشتند که فاقد اسناد حقوقی محکم بود. دیوان بین‌المللی دادگستری تاکنون وارد این اختلاف نشده، اما کارشناسان حقوقی، استدلال می‌کنند که شواهد حقوقی ایران «قاطع» است و ادعاهای امارات بر پایه «اشغال موقت بریتانیایی» استوار. با‌این‌حال، ایران تأکید دارد که حاکمیت ۱۹۷۱ «دائمی» است و هرگونه مذاکره باید براساس این واقعیت باشد، نه ادعاهای پسینی عربی. این موضع، با رد درخواست‌های‌PGCC برای میانجی‌گری، نشان‌دهنده اعتمادبه‌نفس حقوقی ایران است.

چشم‌انداز آینده در مورد ادعاهای بی‌اساس
اختلاف جزایر سه‌گانه، بیش از آنکه حقوقی باشد، ژئوپلیتیکی است و با مسائل انرژی، تنگه هرمز و رقابت‌های منطقه‌ای گره خورده. موضع قاطع ایران، همراه با سیاست‌های جمعیتی، احتمال حل کوتاه‌مدت را کم می‌کند، اما می‌تواند به‌عنوان اهرمی در مذاکرات گسترده‌تر‌(مانند هسته‌ای) عمل کند. در حالی‌که‌PGCC بر دیپلماسی فشار می‌آورد، ایران با تکیه بر تاریخ و قانون، بر «وحدت ارضی» تأکید دارد. حل این مناقشه نیازمند اعتمادسازی دوجانبه است، اما تا آن زمان، جزایر نماد استقامت ایران در خلیج‌فارس باقی خواهند ماند.
به اعتقاد کارشناسان، ایران تلاش دارد کشورهای منطقه را به تعامل بر پایه واقعیت‌های تاریخی و جغرافیایی سوق دهد و تکرار چنین ادعاهایی را عامل تضعیف اعتماد سیاسی و امنیت منطقه‌ای می‌داند. با تأکید مکرر بر اینکه جزایر ابوموسی، تنب‌کوچک و تنب‌بزرگ غیرقابل مذاکره هستند، ایران در کنار موضع‌گیری قاطع، بر لزوم گفت‌وگوی منطقه‌ای و تقویت حسن ‌همجواری نیز تأکید می‌کند. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با این ادعاهای تکراری، همزمان از ابزارهای دیپلماسی سخت‌(واکنش صریح و رسمی) و دیپلماسی نرم‌(ارائه مستندات حقوقی و تاریخی) بهره می‌برد تا مشروعیت بین‌المللی خود را حفظ و تقویت کند. موضوع جزایر سه‌گانه، تنها یک اختلاف مرزی نیست، بلکه به تقاطع تاریخ، حقوق بین‌الملل و ژئوپلیتیک در منطقه حساس خلیج‌فارس مربوط می‌شود. در چنین شرایطی، هر بیانیه یا ادعا، نه‌تنها پیام سیاسی دارد، بلکه پیامد امنیتی نیز خواهد داشت.