گروه اقتصاد دریا- سهیل مرتضوی- موضوع احداث مارینا در سواحل ایران یکی از مسائلی است که طی سال‌های گذشته به صورت ویژه مورد توجه قرار گرفته است. بررسی خبرهای منتشرشده در این زمینه نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی‌های مختلفی جهت احداث مارینا در سواحل شمالی و جنوبی کشور انجام شده است. در این میان ایجاد چنین ظرفیتی در سواحل محدوده بندرعباس به عنوان بزرگ‌ترین بندر شهر کشور بیش از سایر نقاط در دستور کار دارد. روزهای میانی شهریورماه‌1402 بود که تفاهم‌نامه ایجاد سه‌مجموعه مارینا در بندرعباس و جزیره هرمز بین اداره میراث‌فرهنگی و اداره بنادر و دریانوردی استان هرمزگان و سرمایه‌گذار بخش خصوصی به امضا رسید. در این مدت بارها بر اجرای این طرح‌ها تاکید شده است.
به گزارش اقتصاد سرآمد، آخرین تاکید اما روز شنبه هفته‌جاری و همزمان با بازدید عبدالکریم حسین‌زاده، معاون توسعه روستایی رئیس‌جمهور از بندر شهید حقانی بندرعباس، از سوی حمیدرضا محمدحسینی تختی، مدیر بنادر و دریانوردی شهید باهنر و شرق استان هرمزگان مطرح شده است. براساس خبرهای منتشرشده؛ طرح توسعه بندر شهیدحقانی بندرعباس به ‌عنوان بزرگ‌ترین بندر مسافری کشور، با هدف ارتقای ظرفیت گردشگری دریایی و فراهم‌سازی زیرساخت‌های پهلودهی شناورهای کروز و بین‌المللی، با اعتبار اولیه یک‌هزار و 800میلیارد تومان وارد مرحله تجهیز کارگاه شد.
در جریان این بازدید مطرح شد که سه‌طرح توسعه در حوزه بنادر مسافری و گردشگری شامل توسعه بندر نخل ناخدا با بسته گردشگری و مسافری که توسط بخش خصوصی اجرا می‌شود، توسعه بندرگاه هرمز با محوریت گردشگری و طرح توسعه بندر شهیدحقانی که شامل اختصاص 7هکتار اراضی پشتیبانی، احداث مارینای دریایی و توسعه اسکله‌های مسافری است. این طرح با قابلیت پهلودهی شناور‌های کروز و مسافری، اعتبار اولیه دوهزار میلیارد تومان و در مرحله تجهیز کارگاه در حال اجراست.

اهمیت و جزئیات طرح توسعه بندر شهیدحقانی
بندر شهیدحقانی در بندرعباس، به عنوان بزرگ‌ترین بندر مسافری کشور، نقش کلیدی در حمل‌ونقل دریایی و گردشگری جنوب ایران ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، طرح توسعه این بندر با هدف ارتقای زیرساخت‌های گردشگری دریایی و افزایش ظرفیت پذیرش شناورها پیگیری شده است. این طرح که بخشی از برنامه‌های کلان توسعه بنادر هرمزگان است، شامل احداث مارینا (اسکله تفریحی دریایی) می‌شود و انتظار می‌رود تحولاتی اساسی در اقتصاد محلی و جذب گردشگران ایجاد کند. براساس گزارش‌های اخیر، این پروژه با سرمایه‌گذاری خصوصی بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان اجرا می‌شود و در مرحله مناقصه قرار دارد.
طرح توسعه بندر شهیدحقانی با اعتباری بالغ بر ۲۰۰۰میلیارد تومان در مرحله تجهیز کارگاه قرار دارد و هدف اصلی آن افزایش ظرفیت گردشگری دریایی و فراهم‌سازی زیرساخت‌های پهلودهی برای شناورهای بزرگ‌تر است. این طرح شامل ساماندهی اسکله‌های موجود، لایروبی حوضچه برای افزایش عمق آبخور از ۴.۵متر به ۸متر و ایجاد فضاهای جدید برای خدمات مسافری و تفریحی می‌شود. براساس اعلام مدیرکل بنادر و دریانوردی هرمزگان، این تغییرات امکان پهلودهی شناورهای کروز و مسافری بزرگ را فراهم می‌کند و بندر را به قطب اصلی حمل‌ونقل دریایی جنوب تبدیل خواهد کرد.
این طرح بخشی از سه‌پروژه بزرگ گردشگری دریایی در هرمزگان است که با سرمایه‌گذاری خصوصی اجرا می‌شود و شامل بندر شهیدحقانی، بندر شهیده‌فاطمه نیک در جزیره هرمز و بندر نخل‌ناخدا می‌شود. تفاهم‌نامه‌های مرتبط با این پروژه‌ها به ارزش ۱۳۰میلیون دلار امضا شده و هدف آن‌ها ارتقای کیفیت خدمات، توسعه سفرهای دریایی، ایمنی گردشگری و جذب گردشگران داخلی و خارجی است. مرحله دوم بندر نخل‌ناخدا نیز تا نیمه دوم سال‌جاری به بهره‌برداری می‌رسد.
بسیاری از کارشناسان باور دارند که این توسعه نه‌تنها ظرفیت حمل‌ونقل را افزایش می‌دهد، بلکه با تمرکز بر گردشگری، می‌تواند درآمدهای غیرنفتی استان را تقویت کند. با توجه به موقعیت استراتژیک بندرعباس در خلیج‌فارس، این طرح می‌تواند ایران را به عنوان مقصدی رقابتی در گردشگری دریایی منطقه معرفی کند.

برنامه‌ریزی برای احداث مارینا
یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های طرح توسعه، برنامه‌ریزی برای احداث بزرگ‌ترین مارینای دریایی و گردشگری کشور در جوار بندر شهیدحقانی است. براساس مصوبه شورای اسلامی شهر بندرعباس، ۹۵۰۰مترمربع از اراضی شهری به این طرح اضافه شده تا فضایی مدرن برای پهلودهی قایق‌ها و شناورهای تفریحی ایجاد شود. این مارینا بخشی از پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بنادر هرمزگان است و شامل امکانات ورزشی، کلاب دریایی و خدمات پشتیبانی می‌شود.
از نظر برنامه‌ریزی، پروژه در مرحله مناقصه قرار دارد و با لایروبی حوضچه، امکان پذیرش شناورهای بزرگ‌تر فراهم می‌شود. تحلیل کارشناسان نشان می‌دهد که این مارینا می‌تواند ظرفیت گردشگری بندر را دوچندان کند، به‌ویژه با توجه به اینکه بندر شهیدحقانی سالانه میلیون‌ها مسافر را جابه‌جا می‌کند. چالش‌های احتمالی شامل مسائل زیست‌محیطی و تأمین بودجه است، اما با جذب سرمایه‌گذاران خارجی، پیشرفت سریع‌تر ممکن خواهد بود.
احداث مارینا در مناطق ساحلی مانند بندرعباس، اهمیت بالایی در توسعه گردشگری دریایی دارد. ماریناها نه‌تنها فضایی برای پهلودهی شناورهای تفریحی فراهم می‌کنند، بلکه به عنوان مراکز تفریحی، ورزشی و تجاری عمل کرده و گردشگران را به سوی فعالیت‌های دریایی جذب می‌کنند. در ایران، نمونه‌هایی مانند مارینا‌کاسپین در انزلی و مارینا‌کیش نشان‌دهنده تأثیر مثبت این پروژه‌ها بر اقتصاد محلی است؛ برای مثال، ماریناکاسپین به عنوان نخستین مارینای شمال کشور، گام مهمی در جذب سرمایه و توسعه گردشگری برداشته است.
از نظر تحلیلی، ماریناها در مناطق ساحلی ایران می‌توانند اشتغالزایی ایجاد کنند، اقتصاد دریا محور را تقویت نمایند و حجم مسافران جاده‌ای را به حمل‌ونقل دریایی منتقل کنند. با توجه به سواحل طولانی ایران در خلیج‌فارس و دریای خزر، این پروژه‌ها می‌توانند گردشگران خارجی را افزایش دهند و درآمدهای ارزی را بالا ببرند. همچنین ماریناها به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کنند، زیرا با ساماندهی فعالیت‌های دریایی، آلودگی را کاهش می‌دهند. در نهایت، این توسعه می‌تواند بندرعباس را به عنوان قطب گردشگری ساحلی معرفی کند و رقابت با کشورهای همسایه مانند امارات را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری
طرح توسعه بندر شهیدحقانی با تمرکز بر احداث مارینا، فرصتی طلایی برای تحول گردشگری دریایی در هرمزگان است. با سرمایه‌گذاری‌های کلان و برنامه‌ریزی دقیق، این پروژه می‌تواند اقتصاد محلی را رونق بخشد و ایران را در نقشه گردشگری جهانی برجسته‌تر کند. با‌این‌حال، موفقیت آن وابسته به مدیریت زیست‌محیطی و جذب سرمایه‌گذاران پایدار است. انتظار می‌رود تا پایان سال‌جاری، پیشرفت‌های ملموسی در این زمینه مشاهده شود.
در این میان برخی کارشناسان معتقدند که مارینا با فراهم کردن زیرساخت‌های مدرن برای پهلودهی شناورهای تفریحی، بندرعباس را به مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل می‌کند. این امر به‌ویژه با توجه به موقعیت استراتژیک بندرعباس در خلیج‌فارس، می‌تواند رقابت با مقاصد گردشگری منطقه مانند دبی را تقویت کند. مارینا همچنین با ایجاد مراکز تفریحی، ورزشی و تجاری، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم را افزایش می‌دهد. فعالیت‌هایی مانند اجاره قایق، رستوران‌ها و کلاب‌های دریایی، درآمدهای غیرنفتی منطقه را بالا می‌برند.
ماریناها با ساماندهی فعالیت‌های دریایی، از آلودگی‌های ناشی از شناورهای غیرمجاز جلوگیری کرده و به مدیریت بهتر منابع ساحلی کمک می‌کنند. از طرف دیگر، احداث مارینا با لایروبی حوضچه و افزایش عمق آبخور، امکان پذیرش شناورهای بزرگ‌تر مانند کروزها را فراهم می‌کند که به توسعه حمل‌ونقل دریایی و گردشگری کمک می‌کند. در چنین شرایطی می‌توان گفت که مارینای بندرعباس نه‌تنها به توسعه گردشگری و اقتصاد محلی کمک می‌کند، بلکه جایگاه این شهر را به عنوان قطب گردشگری ساحلی در ایران و منطقه ارتقا
 می‌دهد.