اتصال ریلی بندر چابهار به خط‌آهن سراسری، شتاب‌دهنده توسعه کریدور شمال-جنوب
​​​​​​​گروه حمل‌ونقل- همزمان با تصمیم دولت دونالد ترامپ برای عدم‌تمدید معافیت تحریم‌های بندر چابهار و افزایش فشار بر هند جهت خروج از این بندر، به نظر می‌رسد برنامه‌های بیشتری برای توسعه و رونق گرفتن تنها بندر اقیانوسی جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار گرفته است. در این میان برخی مسئولان و کارشناسان حوزه حمل‌و‌نقل کشور باور دارند که توسعه بندر چابهار در آینده با استفاده از توان و ظرفیت‌های مجموعه‌های داخلی امکان‌پذیر خواهد بود. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که شاید فرایندهای منجربه رونق بندر چابهار با فشار تحریم‌های آمریکا، کندتر از گذشته شود، اما تحریم‌ها هیچ‌گاه توسعه را در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران را متوقف نکرده است. 
به گزارش اقتصاد سرآمد، بندر چابهار واقع در جنوب‌شرقی ایران و بر کرانه‌های دریای عمان، به‌عنوان تنها بندر اقیانوسی این کشور، نقشی محوری در نقشه ژئوپلیتیک و تجاری منطقه ایفا می‌کند. این بندر نه‌تنها دسترسی مستقیم به اقیانوس هند را فراهم می‌آورد، بلکه به‌عنوان دروازه‌ای کلیدی در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب عمل می‌کند و مسیرهای تجاری میان هند، آسیای‌میانه و اوراسیا را هموار می‌سازد. باوجود چالش‌های ژئوپلیتیک، از جمله فشارهای فزاینده ایالات‌متحده، چشم‌انداز توسعه چابهار همچنان روشن است و سرمایه‌گذاری‌های داخلی، به‌ویژه از سوی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، موتور محرکه این پیشرفت محسوب می‌شود.
در این میان هستند کارشناسانی که اعتقاد دارند لغو تمدید معافیت تحریم چابهار هرچند در اصل ایران را هدف گرفته است، اما پیامدهای منفی جدی برای هند نیز به همراه خواهد داشت؛ چراکه این کشور به همراه ایران مشغول توسعه بندر چابهار بوده و از آن برای دسترسی به افغانستان و آسیای مرکزی استفاده می‌کرد. منابع آگاه گفته‌اند، این تصمیم ضربه بزرگی به برنامه‌های هند برای توسعه این بندر راهبردی وارد می‌کند؛ بندری که در نزدیکی بندر گوادر پاکستان که توسط چین در حال توسعه است، قرار دارد. لغو تمدید معافیت تحریم‌های آمریکا بدون شک فرایند توسعه بندر چابهار را کندتر خواهد کرد و چالش‌هایی برای شرکای خارجی مانند هند ایجاد می‌کند. بااین‌حال، مسیر توسعه بنادر ایران متوقف نمی‌شود.
اهمیت استراتژیک چابهار فراتر از یک بندر محلی است؛ این بندر به‌عنوان دروازه‌ای برای تجارت ایران با آسیای مرکزی، روسیه و اروپا عمل می‌کند و بخشی از کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب است. توسعه آن می‌تواند زمان حمل‌ونقل کالا به اروپا را تا ۴۰درصد کاهش دهد و هزینه‌ها را پایین بیاورد. همچنین توسعه چابهار نمادی از استقامت ایران در برابر تحریم‌هاست. با وجود فشارهای آمریکا، پیشرفت‌های اخیر مانند خط کشتیرانی با عمان و سرمایه‌گذاری‌های داخلی، چشم‌انداز روشنی برای رونق این بندر ترسیم می‌کند، اما موفقیت نهایی به مدیریت چالش‌های ژئوپلیتیکی بستگی دارد.

تزریق سرمایه بخش خصوصی و دولتی به چابهار
آنطور که پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی گزارش داده؛ دوشنبه هفته جاری سعید رسولی، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی کشور در حاشیه بازدید از پروژه‌های عمرانی بندر شهیدبهشتی چابهار در جمع خبرنگاران درخصوص برنامه‌های توسعه‌ای این بندر در سطح کلان و همچنین چشم‌انداز آینده این بندر، اظهار کرد: بندر چابهار امروز به یک کارگاه عمرانی بزرگ تبدیل شده است و شاهد سرمایه‌گذاری ۲۴همتی بخش خصوصی و دولتی در این بندر هستیم. همچنین طی یک‌سال آینده ظرفیت ذخیره‌سازی کالاهای اساسی در بندر چابهار با تحقق طرح‌های در دست اقدام و ایجاد سیلوهای مکانیزه و انبارهای سرپوشیده، ۵۰درصد افزایش خواهد یافت.
به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی؛ شبکه ریلی بندر چابهار در حال انجام است که با اتصال چابهار به زاهدان از طریق شبکه ریلی، همزمان راه‌آهن و ریل بندر نیز آماده خواهد شد و این‌گونه یکی دیگر از بنادر بزرگ کشور که تنها بندر اقیانوسی ایران به‌شمار می‌رود، به شبکه ریلی متصل می‌شود و ظرفیت بسیار مطلوبی برای این قسمت از جغرافیای کشور که در مسیر کریدور شمال-جنوب قرار دارد، فراهم می‌کند.

آغاز به‌کار دروازه اقیانوسی ایران در چابهار
روابط عمومی دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز با خبری اعلام کرد که رضا مسرور، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد با اشاره به تاکید رئیس‌جمهور برای راه‌اندازی مسیر دریایی چابهار-مسقط و بالعکس، گفت: با پیگیری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و همکاری سازمان منطقه آزاد چابهار، این طرح با سرمایه‌گذاری طرف عمانی به مرحله اجرا رسید و سفر دریایی از چابهار به مسقط در حال انجام است. وی با اشاره به مزیت اقتصادی این مسیر افزود: هزینه سفر در این مسیر بسیار پایین‌تر از سایر مسیرهای هوایی از چابهار است و پیش‌بینی می‌شود با استقبال گسترده گردشگران مواجه شود. وی، توسعه گردشگری دریایی را از اولویت‌های اصلی سازمان منطقه آزاد چابهار دانست و تصریح کرد: گردشگری دریایی یکی از مزیت‌های راهبردی چابهار است و در همین راستا، برنامه‌های متنوعی از سوی سازمان منطقه آزاد در دست اجراست.
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران نیز بر این باورند که راه‌اندازی خط کشتیرانی مستقیم میان چابهار و مسقط و اتصال دریایی جمهوری اسلامی ایران و عمان گام عملی و استراتژیکی برای فعال‌سازی ظرفیت‌های تنها بندر اقیانوسی ایران است. براساس گزارش‌های صورت‌گرفته، این خط کشتیرانی قرار است با سرمایه‌گذاری طرف عمانی فعالیت خود را انجام دهد. راه‌اندازی این مسیر، هزینه سفر را به شکل چشمگیری کاهش می‌دهد که نه‌تنها افق جدیدی برای گردشگری دریایی در جنوب‌شرق کشور می‌گشاید، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک کانال پایدار برای تعاملات اقتصادی و فرهنگی با یکی از شرکای کلیدی ایران در منطقه عمل کند.

چشم‌انتظاری برای برقراری اتصال ریلی
پروژه راه‌آهن چابهار-زاهدان با هدف ایجاد کریدور شمال-جنوب در شرق کشور و اتصال بندر شهیدبهشتی چابهار به شبکه ریلی کشور و همچنین بهره‌مندی از مزایای ترانزیت ریلی کشور، از طریق اتصال آسیای‌میانه و افغانستان به آب‌های آزاد اقیانوسی طراحی و عملیات اجرایی آن در سال۱۳۹۲ آغاز شد. مدتی قبل بود که اعلام شد این پروژه به ‌بهانه مشکلات مالی و کمبود اعتبارات، با تأخیرهایی مواجه شده است. بااین‌حال، طی هفته‌های گذشته با تاکیدات ویژه مسئولان دولتی و وزیر راه و شهرسازی با توجه به اهمیت این خط‌آهن در ایجاد کریدور شمال-جنوب و اتصال آسیای‌میانه و افغانستان به آب‌های آزاد، مسئولان عزم خود را برای تکمیل آن جزم کرده‌اند. 
به باور کارشناسان؛ این پروژه راهبردی و زیرساختی می‌تواند امکان انتقال کالا به داخل کشور و به کشورهای همسایه را تسهیل کند و به تجارت رونق بخشد. از طرفی فرصتی برای جذب سرمایه بیشتر، اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم و بهبود شرایط معیشت مردم منطقه را ایجاد خواهد کرد. طبق گفته مجریان پروژه، قطعات آخر پروژه حدفاصل خاش تا زاهدان به طول ۱۵۵کیلومتر در سال‌۱۴۰۱ افتتاح و به بهره‌برداری رسیده و مابقی خط یعنی حدفاصل چابهار تا خاش نیز که طول آن به بیش از ۴۵۰کیلومتر می‌رسد، پیشرفت فیزیکی بیش از ۸۰درصد دارد.
درخصوص اهمیت این خط ریلی، مدیرعامل منطقه آزاد چابهار نیز اخیرا با اشاره به اهمیت قرارگیری ایران در مسیر کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب و سایر کریدورهای دیگر عنوان کرده که یکی از مسیرهای کلیدی در این کریدورها، محور چابهار-جلفا-ارمنستان است که می‌تواند ایران را از طریق ارمنستان به گرجستان و سپس به اروپا متصل کند. زیرساخت‌های جاده‌ای در این مسیر در داخل کشور آماده است، اما حلقه مفقوده فعلی، اتصال ریلی خاش به چابهار است که تا زمان بهره‌برداری آن، ارسال بار از بندر چابهار به ارمنستان با دشواری‌هایی همراه خواهد بود.
برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که با تکمیل خط راه‌آهن چابهار به زاهدان، پیش‌بینی می‌شود سالانه ۸میلیون تن بار و بیش از 2میلیون نفر مسافر از طریق این مسیر ریلی جابه‌جا شده و از این طریق سهم ایران در ترانزیت بین‌المللی افزایش چشمگیری پیدا کند. طرحی که می‌تواند چابهار را به قطب مهم اقتصادی، راهبردی و ترانزیتی در منطقه تبدیل کرده و تأثیر مستقیمی بر اقتصاد در حوزه عملیات گسترده ترانزیتی سیستان و بلوچستان بگذارد. به این ترتیب، استان سیستان و بلوچستان به یکی از شاهراه‌های اصلی تردد کالاهای ترانزیتی در منطقه تبدیل شده و شکوفایی و رونق در امور اقتصادی و اجتماعی شهرستان‌های این استان پهناور، رقم خواهد خورد.