تجارت گاز صرفا به معنای صادرات گاز نیست
ایران و ترکمنستان میتوانند با تعریف همکاری استراتژیک تبدیل به بازیگردانهای اصلی تجارت گاز منطقه شوند؛ موضوعی که نیازمند پیگیری وزارت نفت است. ترکمنستان نقش ویژهای در پازل ایران برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه دارد.
به گزارش اقتصاد سرآمد، ایران با در دست داشتن 18 درصد ذخایر گاز جهان و همچنین موقعیت منطقهای ویژه خود میتواند به عنوان یکی از بازیگران اصلی در بازار گاز منطقه نقش آفرینی کند و به کمک صادرات گاز طبیعی پیوندهای راهبردی بلندمدت با کشورهای طرف تقاضا ایجاد کند.
به طور کلی تجارت گاز طبیعی برای ایران از دو جنبه حائز اهمیت است. با توجه به وابستگی شدید کشورهای مصرفکننده گاز به این سوخت، امکان تحریمپذیری و محدودیت تاثیرگذار در تجارت گاز ایران همانند فروش نفت وجود ندارد. تداوم صادرات ایران به ترکیه و معافیتهای پیدرپی آمریکا به عراق برای واردات گاز از ایران، صحت این گزاره را تایید میکند. در نتیجه اولین مزیت توسعه تجارت گاز، تضمین درآمدهای ارزی حاصل از صادرات گاز حتی در تحریمها است.
دومین مزیت توسعه تجارت گاز ناظر به ایجاد وابستگی سیاسی کشورها است. به بیان دیگر به دلیل ساختار خاص بازار گاز جهان، صادرات گاز یکی از مهمترین ابزارهای برای ایجاد وابستگی در کشورهای طرف معامله است. این موضوع به ویژه در مورد تجارت گاز با کشورهای منطقه از طریق خط لوله اهمیت بیشتری پیدا میکند و میتواند موجب افزایش قدرت منطقهای ایران شود.
توجه داشته باشید که «تجارت گاز» صرفا به معنای صادرات گاز نیست، بلکه هر نوع تعامل گازی با کشورها را شامل میشود. یعنی تجارت گاز مجموعهای شامل صادرات گاز، واردات گاز و سوآپ گاز است که در این بین علاوه بر مزایای اقتصادی برای کشورها، وابستگی متقابل سیاسی و امنیتی نیز بین آنها ایجاد میشود.
توسعه تجارت گاز ایران با کشورهای منطقه، نیازمند فعال شدن دیپلماسی گاز در وزارت نفت ذیل یک برنامه جامع و نقشه راه مشخص است. در این راستا تجربه دولت دهم ثابت کرد که علیرغم تحریمهای آمریکا میتوان با دیپلماسی هوشمندانه برای فتح بازارهای گاز منطقهای اقدام کرد.
در این راستا جواد اوجی وزیر نفت که در دولت دهم به عنوان مدیرعامل وقت شرکت ملی گاز ایران ایفای وظیفه میکرد، نقش قابل توجهی در فعال کردن دیپلماسی گاز در آن دولت و توسعه تجارت گاز ایران داشت. در کارنامه اوجی «بسترسازی برای صادرات گاز به پاکستان»، «انعقاد قرار صادرات گاز ایران به عراق»، «حل مناقشه ایران و ترکمنستان برای واردات گاز ترکمنها» و ... به چشم میخورد.
اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، وضعیت ایران در بازار گاز منطقه به کلی تغییر کرد و در طول 8 سال گذشته تمامی فرصتهای تجارت گاز ایران با کشورهایی مانند کویت، عراق، افغانستان، پاکستان، ترکیه، عراق، عمان، ترکمنستان، هند و حتی اروپا از بین رفت و یا جایگاه ایران به شدت متزلزل شد.
همانطور که گفته شد، تجارت گاز صرفا به معنای صادرات گاز نیست. با توجه به وضعیت ناترازی گاز ایران در فصول سرد سال اتفاقا واردات گاز از سایر کشورها نیز میتواند بخشی از پازل تجارت گاز ایران تعریف شود.
ترکمنستان به عنوان چهارمین کشور بزرگ دارنده ذخایر گازی که دسترسی به آبهای آزاد ندارد به عنوان یک فرصت در اختیار ایران است تا با تجارت گاز این کشور از مسیر ایران با کشورهای طرف تقاضا در همسایگی خود، علاوه بر منافع اقتصادی نقش کشور در بازار تجارت گاز منطقه نیز پررنگتر شود.
در این راستا مرکز پژوهشهای مجلس با انتشار گزارشی با عنوان «چشمانداز بازارهای جهانی انرژی در افق 2040، فرصتها و تهدیدات پیش روی ایران» گاز ترکمنستان را یکی از فرصتهای ایران برای توسعه تجارت گاز در منطقه عنوان میکند: «تحلیل آینده بازارهای جهانی انرژی، بازگوکننده فرصتهای قابل توجه و ارزشمندی برای ایران در بلندمدت است که باید از هماکنون برای بهرهمندی بهینه و مؤثر از آن تدابیر ویژهای اندیشید. رشد قابل توجه تقاضای گاز جهان با مرکزیت جنوب و شرق آسیا و حوزه خاورمیانه، افزایش نیاز به واردات گاز در کشورهای همسایه ایران نظیر امارات، کویت، پاکستان، رشد تولید گاز ترکمنستان و آذربایجان و امکان انتقال گاز مازاد تولیدی به بازارهای منطقه از طریق ایران، فرصتهای طلایی هستند که در صورت اتخاذ راهبردهای صحیح و کارآمد به افزایش سهم ایران از تجارت گاز جهان خواهد انجامید».
قرارداد واردات گاز از ترکمنستان در سال ۱۳۷۵ برای مدت ۲۵ سال منعقد شد. بر طبق این قرارداد ایران سالانه تا ۱۲ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از این کشور وارد میکرد، اما علیرغم فرصت مناسب ایران برای بهرهبرداری از این قرارداد و حتی تقویت تعاملات گازی با ترکمنستان، نهایتا در سال ۱۳۹۵ پس از ۲۰ سال به دلیل اختلافات مالی، صادرات گاز ترکمنستان به ایران متوقف شد.
چه شد که ظرفیت گاز ترکمنستان برای تامین نیاز داخلی ایران و صادرات گاز این کشور به سایر کشورهای منطقه از مسیر ایران از دست رفت؟ به طور کلی مناقشه اصلی ایران و ترکمنستان ناظر به تسویه مالی بهای گاز از سال 90 (شروع تحریمهای هوشمند آمریکا) شروع شد. در سال 95 صادرات گاز به ایران متوقف شد و در تیرماه 99 ایران در دادگاه بینالمللی به پرداخت 2 میلیارد دلار خسارت به ترکمنستان محکوم شد. فارس
به گزارش اقتصاد سرآمد، ایران با در دست داشتن 18 درصد ذخایر گاز جهان و همچنین موقعیت منطقهای ویژه خود میتواند به عنوان یکی از بازیگران اصلی در بازار گاز منطقه نقش آفرینی کند و به کمک صادرات گاز طبیعی پیوندهای راهبردی بلندمدت با کشورهای طرف تقاضا ایجاد کند.
به طور کلی تجارت گاز طبیعی برای ایران از دو جنبه حائز اهمیت است. با توجه به وابستگی شدید کشورهای مصرفکننده گاز به این سوخت، امکان تحریمپذیری و محدودیت تاثیرگذار در تجارت گاز ایران همانند فروش نفت وجود ندارد. تداوم صادرات ایران به ترکیه و معافیتهای پیدرپی آمریکا به عراق برای واردات گاز از ایران، صحت این گزاره را تایید میکند. در نتیجه اولین مزیت توسعه تجارت گاز، تضمین درآمدهای ارزی حاصل از صادرات گاز حتی در تحریمها است.
دومین مزیت توسعه تجارت گاز ناظر به ایجاد وابستگی سیاسی کشورها است. به بیان دیگر به دلیل ساختار خاص بازار گاز جهان، صادرات گاز یکی از مهمترین ابزارهای برای ایجاد وابستگی در کشورهای طرف معامله است. این موضوع به ویژه در مورد تجارت گاز با کشورهای منطقه از طریق خط لوله اهمیت بیشتری پیدا میکند و میتواند موجب افزایش قدرت منطقهای ایران شود.
توجه داشته باشید که «تجارت گاز» صرفا به معنای صادرات گاز نیست، بلکه هر نوع تعامل گازی با کشورها را شامل میشود. یعنی تجارت گاز مجموعهای شامل صادرات گاز، واردات گاز و سوآپ گاز است که در این بین علاوه بر مزایای اقتصادی برای کشورها، وابستگی متقابل سیاسی و امنیتی نیز بین آنها ایجاد میشود.
توسعه تجارت گاز ایران با کشورهای منطقه، نیازمند فعال شدن دیپلماسی گاز در وزارت نفت ذیل یک برنامه جامع و نقشه راه مشخص است. در این راستا تجربه دولت دهم ثابت کرد که علیرغم تحریمهای آمریکا میتوان با دیپلماسی هوشمندانه برای فتح بازارهای گاز منطقهای اقدام کرد.
در این راستا جواد اوجی وزیر نفت که در دولت دهم به عنوان مدیرعامل وقت شرکت ملی گاز ایران ایفای وظیفه میکرد، نقش قابل توجهی در فعال کردن دیپلماسی گاز در آن دولت و توسعه تجارت گاز ایران داشت. در کارنامه اوجی «بسترسازی برای صادرات گاز به پاکستان»، «انعقاد قرار صادرات گاز ایران به عراق»، «حل مناقشه ایران و ترکمنستان برای واردات گاز ترکمنها» و ... به چشم میخورد.
اما با روی کار آمدن دولت یازدهم، وضعیت ایران در بازار گاز منطقه به کلی تغییر کرد و در طول 8 سال گذشته تمامی فرصتهای تجارت گاز ایران با کشورهایی مانند کویت، عراق، افغانستان، پاکستان، ترکیه، عراق، عمان، ترکمنستان، هند و حتی اروپا از بین رفت و یا جایگاه ایران به شدت متزلزل شد.
همانطور که گفته شد، تجارت گاز صرفا به معنای صادرات گاز نیست. با توجه به وضعیت ناترازی گاز ایران در فصول سرد سال اتفاقا واردات گاز از سایر کشورها نیز میتواند بخشی از پازل تجارت گاز ایران تعریف شود.
ترکمنستان به عنوان چهارمین کشور بزرگ دارنده ذخایر گازی که دسترسی به آبهای آزاد ندارد به عنوان یک فرصت در اختیار ایران است تا با تجارت گاز این کشور از مسیر ایران با کشورهای طرف تقاضا در همسایگی خود، علاوه بر منافع اقتصادی نقش کشور در بازار تجارت گاز منطقه نیز پررنگتر شود.
در این راستا مرکز پژوهشهای مجلس با انتشار گزارشی با عنوان «چشمانداز بازارهای جهانی انرژی در افق 2040، فرصتها و تهدیدات پیش روی ایران» گاز ترکمنستان را یکی از فرصتهای ایران برای توسعه تجارت گاز در منطقه عنوان میکند: «تحلیل آینده بازارهای جهانی انرژی، بازگوکننده فرصتهای قابل توجه و ارزشمندی برای ایران در بلندمدت است که باید از هماکنون برای بهرهمندی بهینه و مؤثر از آن تدابیر ویژهای اندیشید. رشد قابل توجه تقاضای گاز جهان با مرکزیت جنوب و شرق آسیا و حوزه خاورمیانه، افزایش نیاز به واردات گاز در کشورهای همسایه ایران نظیر امارات، کویت، پاکستان، رشد تولید گاز ترکمنستان و آذربایجان و امکان انتقال گاز مازاد تولیدی به بازارهای منطقه از طریق ایران، فرصتهای طلایی هستند که در صورت اتخاذ راهبردهای صحیح و کارآمد به افزایش سهم ایران از تجارت گاز جهان خواهد انجامید».
قرارداد واردات گاز از ترکمنستان در سال ۱۳۷۵ برای مدت ۲۵ سال منعقد شد. بر طبق این قرارداد ایران سالانه تا ۱۲ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی از این کشور وارد میکرد، اما علیرغم فرصت مناسب ایران برای بهرهبرداری از این قرارداد و حتی تقویت تعاملات گازی با ترکمنستان، نهایتا در سال ۱۳۹۵ پس از ۲۰ سال به دلیل اختلافات مالی، صادرات گاز ترکمنستان به ایران متوقف شد.
چه شد که ظرفیت گاز ترکمنستان برای تامین نیاز داخلی ایران و صادرات گاز این کشور به سایر کشورهای منطقه از مسیر ایران از دست رفت؟ به طور کلی مناقشه اصلی ایران و ترکمنستان ناظر به تسویه مالی بهای گاز از سال 90 (شروع تحریمهای هوشمند آمریکا) شروع شد. در سال 95 صادرات گاز به ایران متوقف شد و در تیرماه 99 ایران در دادگاه بینالمللی به پرداخت 2 میلیارد دلار خسارت به ترکمنستان محکوم شد. فارس
ارسال دیدگاه
عناوین این صفحه
-
قیمت انرژی بدون سرمایهگذاریهای بیشتر بازهم افزایش خواهد یافت
-
ایران از معادلات ترانزیت انرژی کنارمی رود؟
-
تامین سوخت زمستانی نیروگاهها با هدف تولید پایدار برق
-
اولویتهای راهبردی نفت و گاز شرق اعلام شد
-
صادرات ۲.۴ میلیارد دلاری هلدینگ خلیج فارس در نیمه نخست ۱۴۰۰
-
تجارت گاز صرفا به معنای صادرات گاز نیست
-
چگونگی تأمین سوخت زمستانی در کمیسیون انرژی مجلس بررسی شد
-
افزایش ۶ درصدی فرآورش گاز در پالایشگاه فجر جم
-
جابهجایی ۴۵ دکل ملی حفاری در نیمه نخست امسال
-
سخنگوی شرکت ملی گاز : صرفه جویی کنید آغاز ماراتون تولید و مصرف گاز
-
۷۲ دستگاه تولید رمزارز غیرمجاز در جنوب استان تهران کشف و ضبط شد
-
۱۸۶ هزار کیلو گاز گلخانهای در تهران به برق تبدیل شد
اخبار روز
-
پرداخت 2200 میلیارد تومان از مطالبات مراکز دانشگاهی طرف قرارداد
-
توزیع ۳۵ هزار بسته معیشتی در مناطق سیل زده استان سیستان و بلوچستان
-
تغییر نگاه به سرمایهگذاریها موجب شده تا بسیاری از دعواهای حقوقی با مذاکرات حل شود
-
بهسازی فضاهای بی دفاع شهری جهت کاهش آسیب های اجتماعی
-
تجهیز بیش از ۱۰۰۰ هکتار از زمینهای کشاورزی اردبیل به سیستم آبیاری تحت فشار
-
بهینهسازی طرح روسازی دال خط کوهاندار برای رفع معضل راهآهنهای کویری
-
استفاده از ظرفیت های مردمی در پروژه های اشتغال زایی با همت بنیاد برکت در سال جهش تولید با مشارکت مردم
-
اتمام خط کشی محوری جنوب به شمال خیابان ولیعصر (عج)
-
بهرهبرداری از نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور در کاشان
-
تلاش مضاعف، برنامه محوری و تخصص گرایی - هم افزایی، سودآوری
-
اهمیت طراحی وبسایت برای کسب و کارهای سنتی
-
آغاز بهکار TV شهری در ورودی ساختمان منطقه دو پایتخت
-
۱۰۰ ساختمان بلند در پایتخت روی گسل قرار دارد
-
۱۴ شهر و روستای سیستان و بلوچستان تحتتاثیر زلزله قرار گرفت
-
اولویت همه شرکتهای صندوق ذخیره باید سودآوری و توجه به اقتصاد دانش بنیان باشد
-
اجرای طرحهای زنجیره سبز و آبی در پنج شهرستان استان خوزستان
-
اجرای طرح ویژه جمع آوری شنهای پخش شده در معابر شمال تهران
-
تشکیل" قرارگاه ویژه تامین مسکن معلم" در صندوق ذخیره فرهنگیان
-
همه چیز درباره خرید چمن مصنوعی که باید بدانید
-
قرارداد ساخت ۷۰۰ واحدی خوابگاه متاهلی دانشگاه مازندارن منعقد شد