گروه نفت و انرژی -  ایران بر سر چهار راه ترانزیتی دنیا قرار دارد و استفاده از این ظرفیت نیازمند توجه مسئولان و ارتقای دانش در این حوزه است اما در سال‌های اخیر بی‌توجهی به مقوله ترانزیت که یکی از نمادهای دقیق اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود موجب شده است برخی مسیرهای ترانزیتی از کشورمان حذف شود و یا به دلیل نبود جذابیت‌های خاص، صاحبان کالا مسیرهای ترانزیتی دیگری را برای حمل کالای خود انتخاب کنند، در حالی که «کوتاهی مسیر» و «دسترسی آسان» یکی از جذابیت‌های کریدورهای ترانزیتی کشورمان است.به گزارش اقتصادسرآمد، کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال - جنوب همچنین تجارت انرژی بین روسیه، ایران، آسیای مرکزی، قفقاز، هند و اروپا را افزایش می‌دهد. این کریدور نه تنها 30 درصد ارزان‌تر و 40 درصد کوتاهتر از مسیر فعلی است، بلکه به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیک برای منزوی کردن بیشتر آذربایجان در پی بدتر شدن روابط این کشور با ایران و هند عمل می‌کند. این در حالی است که باکو سرمایه‌گذاری‌های عظیمی برای بهبود زیرساخت‌های محلی خود برای تأمین نیازهای این کریدور، تکمیل جاده ها، راه آهن، پل‌ها و تونل‌ها انجام داده است. علی رغم تعهد اقتصادی برای نقش کلیدی آذربایجان در این مسیر، سیاست‌های این کشور منجر به سرد شدن روابط با ایران و هند شده است.
حالا خبر می‌رسد کشور ترکیه با دور زدن ایران قصد دارد در همپیمانی با کشورهای ترکمنستان و قرقسزستان، ارمنستان و پاکستان در طرحی که گفته می‌شود اسرائیلی است خاک ایران در ترانزیت کالا را نادیده گرفته و مسیر دیگری به رغم طولانی شدن را برای جابه‌جایی کالا از ترکیه و کشورهای دیگر به آن در پیش بگیرد. راهی که به اذعان بسیاری از کارشناسان بین‌المللی تفکری در پس آن دیده نمی‌شود جز تحریم ترانزیتی ایران.
ایران از معادلات ترانزیت انرژی 
کنارگذاشته می‌شود
علی ضیایی، کارشناس حوزه بین‌الملل انرژی درباره پروژه‌های گازی آذربایجان و برنامه ترکیه برای اتصال به خزر در حوزه انرژی اظهار داشت: دریای خزر و کشورهای حوزه خزر مثل آذربایجان، ایران، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه دارای ذخایر نفت و گاز هستند که مهم ترین مسئله بعد از منابع نفت و گاز؛ موضوع ترانزیت و صادرات است، در حال حاضر 40 درصد گاز اروپا از مسیر روسیه منتقل می‌شود و این یک اهرم سیاسی در دست روس‌ها است که هر زمان بخواهند می‌توانند قیمت گاز را بالا برده و یا صادرات را مسدود کنند.
بروز اختلاف به دلیل فشار ترک‌ها
وی تصریح کرد: اختلافی هم که در مرز ایران پیش آمده به این دلیل بود که ترک ها فشار وارد کردند یک خط لوله گاز و انرژی به نخجوان تا ترکیه کشیده شود، یعنی مسیر ترانزیت از باکو- زنگور به نخجوان و سپس به ترکیه برود، در نتیجه ایران هم از معادلات انتقال زمینی و ریلی و هم از انتقال انرژی خارج می‌شود.
ضربه به منافع ایران 
به گفته وی، به‌عبارت دیگر همه اختلاف پیش آمده در مسیر جاده ترانزیت ایران به ارمنستان که از سوی آذری‌ها مسدود شد به این دلیل بود که به ایران فشار وارد کنند. از سوی دیگر قرار بود کریدوری از مسیر لاچین به قره‌باغ برود تا ارمنی‌ها به قره‌باغ دسترسی داشته باشند، این پروژه هم در دست اقدام است اما مسئله این است که در شرایط فعلی با ایجاد مسیر ترانزیتی از طریق زنگزور به ترکیه و نخجوان و اتصال به باکو عملا نقش ایران از معادلات انرژی و ترانزیتی منطقه از بین خواهد رفت و در بلندمدت به منافع ما صدمه وارد خواهد شد.
تحلیلگر مسایل قفقاز با بیان این‌که ما تاکنون از آذربایجان، گرجستان، ارمنستان و یا ترکیه می‌توانستیم به دریای سیاه متصل شویم اگر این مسیر مسدود شود از فرصت تجاری محروم خواهیم شد، خاطرنشان کرد: رژیم‌صهیونیستی و ترکیه ملاقات‌هایی با روسیه داشتند و با توجه به سیاست روسیه نسبت به ارمنستان به نظر می‌رسد ارمنستان جهت احداث خط ترانزیت و خط لوله به مسکو نگاه می‌کند و اگر روس‌ها مشارکت نکنند، اجرا نمی‌شود، در هر حال ترکیه و آذری‌ها برای حفظ امنیت خط لوله زنگزور در مسیر مرز ایران مجبورند نیرو پیاده کنند و به این ترتیب هر روز قدم‌های بیشتری برای حضور در مرزهای ما خواهند داشت و عملا مرز ما با ارمنستان را قطع خواهند کرد و این به صلاح منافع ملی ما نیست، چراکه ارتباط ما را با اروپا، روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع قطع خواهد کرد.جهان در حال پوست اندازی در حوزه مسائل بین المللی در لایه های گوناگون منطقه ای و فرامنطقه ای است. کنشگران نظام بین الملل در پی ایجاد نظم نوین جهانی و هندسه جهانی قدرت در آینده هستند. بر اساس تجارب در قرون گذشته رویکردها و جهت گیری های خود را ساماندهی می کنند. در مکتب تفسیری امنیت قدرت ها به ۴ دسته تقسیم می شوند؛ قدرتی که خود را ابرقدرت می داند و مدعی است که می تواند امنیت جهان را حفظ کند. قدرت های بزرگ در قالب سازمان و نهادهای بین المللی می تواند امنیت جهان را حفظ کنند.
 در این بین قدرت های متوسط نیز در پی ایجاد امنیت منطقه ای هستند و قدرت های ضعیف نیز وجود دارند که در بهترین حالت می توانند امنیت خود را حفظ کنند. پرسش این است که ایران در این طبقه بندی در کجا قرار می گیرد که می توان بر اساس شاخصه هایی آن را تعیین کرد. در سال ۲۰۰۸ آمریکا در وضعیت نابسامانی از بحران اقتصادی بود ۲۰ درصد قدرت جهان را با ۸ پیشران داشت. اتحادیه اروپا و چین ۱۴ درصد، هند ۷ درصد و روسیه نیز ۲ درصد. در این بین محاسبه ای در خصوص ایران صورت نگرفت. حال این روسیه و ترکیه هستند که به بهانه کنار گذاردن ایران از ترانزیت کالا و انرژی، در صدد ایجاد تنش در منطقه هستند.