گروه انرژی - در ادامه سدسازی‌های کشورهای همسایه در مسیر آب ورودی به ایرانف ترکیه اما با جدیت بیشتری به این کار اقدام کرده است. سد ایلی‌سوی ترکیه می‌تواند سند فاجعه زیست‌محیطی برای منطقه باشد. این سد که طولانی‌ترین سد جهان است، مانع ورود حجم عظیمی از آب سرچشمه دجله به عراق و ایران خواهد شد. سد ایلی‌سو یک سد سنگی با سطح بتنی، روی رود دجله در نزدیکی روستای ایلی‌سو و در امتداد مرز استان‌های ماردین و شیرناک ترکیه واقع شده است. جواد البیدانی، استاد دانشگاه بغداد معتقد است سد ایلی‌سو یک تهدید وجودی است؛ زیرا جریان آب را به‌شدت کاهش می‌دهد و کشاورزی برای همیشه در عراق پایان می‌یابد.سد «ایلی‌سو»؛ شاید این نام را پیش‌تر از رسانه‌ها شنیده باشید؛ اما به گفته ناظران و کارشناسان قرار است این سد، سند فاجعه زیست‌‌محیطی منطقه باشد. سد ایلی‌سو که هفته گذشته به‌طور رسمی توسط ترکیه مورد بهره‌برداری قرار گرفت، از روزی که نامش مطرح شد، در کنارش صفت «جنجالی» نیز قرار گرفت. اعتراضات داخلی و خارجی بسیاری همراهش بود، از کشاورزان ترکیه بگیرید تا مقامات عراقی که حالا باید با خشکسالی‌های بیشتری دست و پنجه نرم کنند. این سد که طولانی‌ترین سد جهان است، مانع ورود حجم عظیمی از آب سرچشمه دجله به عراق و ایران خواهد شد. 
به گزارش اقتصاد سرآمد، سد ایلی‌سو یک سد سنگی با سطح بتنی، روی رود دجله در نزدیکی روستای ایلی‌سو و در امتداد مرز استان‌های ماردین و شیرناک ترکیه واقع شده است. این سد یکی از ۲۲ سد پروژه جنوب شرقی آناتولی است و هدف آن تولید برق آبی، کنترل سیل و ذخیره آب است. در زمان بهره‌برداری، سد از یک نیروگاه ۱۲۰۰ مگاواتی پشتیبانی کرده و از یک مخزن۴/ ۱۰ میلیارد متر مکعبی تشکیل شده است. ساخت این سد در سال ۲۰۰۶ آغاز شد و در ابتدا انتظار می‌رفت تا سال ۲۰۱۶ تکمیل شود؛ اما بخش افتتاح این سد و آبگیری آن به سال ۲۰۲۱ افتاد. دلیل به تاخیر افتادن آن هم اعتراضات داخلی و خارجی بود که به ساخت این سد شده بود.
عوامل موثر بیابان‌زایی در ایران
سیدزمان حسینی کارشناس صنعت آب کشورمان در این رابطه به خبرنگار روزنامه اقتصاد سرآمد، گفت: سدسازی های اخیر ترکیه یکی از عوامل موثر در بیابان زایی در ایران است.
ترکیه و فرافکنی در سدسازی
وی با بیان این‌که به عقیده مقامات ترک، سدسازی های ترکیه با محاسبات دقیق انجام شده و به هیچ وجه آثار مخرب محیط زیستی به همراه نخواهد داشت، افزود: موضوع، پرژوه سد سازی ترکیه را فراتر از ایران دانسته و در سطح بین المللی خطر ناک محسوب می کنند.
هدف ترکیه از ساخت سد در مسیر اب ورودی ایران و عراق
حسینی اظهار داشت: هدف از این پروژه این بود تا ترکیه بتواند، رودخانه های دجله و فرات را مهار کند (رودخانه هایی که خود از کوهستان های ارمنستان سرچشمه می گیرد) تا آب این رودخانه ها به سمت سوریه و عراق حرکت کند. در آن زمان، قدرت های وقت یعنی صدام حسین و حافظ اسد که دارای قدرت بسیاری بودند، شدیدا به دولت ترکیه هشدار دادند که ما چنین کاری را بر نمی تابیم.
وی می‌گوید: ترکیه گفته است، همین الان اتفاقی که در سوریه و عراق افتاده است باعث شده که ما بیش از 2.5 میلیارد هکتار در سوریه و بیش از 5 میلیارد هکتار در عراق را از دست داده ایم. در واقع این موضوع باعث خشک سالی و بیکاری، فقر، حاشیه نشینی بسیاری کشاوزان شده است.
یک کارشناس منابع طبیعی نیز با اشاره بر اثرات محیط زیستی بی رویه ساخت سد های بیشتر در ترکیه، همگان و کشورهای همسایه را به همکاری در این خصوص دعوت می کند.
ایران چه واکنشی باید در برابر سدسازی ترکیه انجام دهد؟
نگاه نباید نگاه سیاسی باشد. ما می دانیم، هر کشوری که سد سازی انجام می دهد، این کار اثرات تخریبی محیط زیستی دارد. ولی وقتی این اثرات تخریبی شامل کشورهای دیگر شود، باعث مهاجرت، مشکلات امنیتی و اجتماعی می شود. این امر دامن گیر بسیاری کشور ها می گردد. در خصوص میزان تاثیر سد سازی این کشورها در ایجاد گرد و غبار، باید یک کار علمی انجام شود تا سهم هر عامل را در ایجاد گرد و غبار تعیین شود.
این سد در حالی افتتاح شد که روند گرمایش زمین، موجب خشکسالی‌های پیاپی در منطقه خاورمیانه شده است؛ جایی که سوریه و عراق از آن رنج بسیار برده‌اند. ترکیه نوزدهم ماه مه سال ۲۰۲۰، سومین توربین خود را در امتداد رود دجله در استان ماردین راه‌اندازی کرد. به نوشته روزنامه دیلی‌صباح، روزنامه نزدیک به دولت و حامی اردوغان سد ایلی‌سو که به گفته این روزنامه چهارمین سد بزرگ ترکیه است، سالانه ۸/ ۲میلیارد لیر، معادل ۴۱۲ میلیون دلار به اقتصاد ترکیه کمک می‌کند. انتظار می‌رود این سد سالانه ۱/ ۴میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کند. این در حالی است که از زمان راه‌اندازی اولین توربین از شش توربین، در ۱۹ ماه مه، این سد ۲۰۰ میلیون کیلووات ساعت برق تولید کرده بود. 
اقدامات ترکیه نشان از کینه آتاتورکی وی نسبت به ایران و ایرانی دارد و ایرانینان نیز باید به منظور جلوگیری از هر گونه مشکل به ویژه برای جنوب ایران اقدام عاجلی را در دستور کار قرار دهند.