شیوع ویروس کرونا، منجر به بروز محدودیت هایی در حمل و نقل و تجارت دریایی شد. این امر سبب اختلال در کار بنادر، حمل و نقل و لجستیک‌و سایر اجزای زنجیره تأمین شد. حوزه لجستیک شامل تمام فرآیندهایی است که در زنجیره تامین رخ می دهد؛ این سیستم، جریان مواد تکنیک‌های مختلف ذخیره‌سازی و جابجایی، برنامه‌ریزی، منابع، استراتژی‌ها و کارکنان در یک شرکت را شامل می شود؛ با این حال، هزینه های لجستیکی می تواند بین یک شرکت و شرکت دیگر متفاوت باشد.
بدون شک دسترسی سهل کشورها به ارزان ترین شیوه حمل و نقل، یعنی حمل و نقل دریایی از مزایای بسیار مهم رقابتی در صادرات، ترانزیت و واردات کالاهای نیمه تمام و یا حتی کالاهای تمام شده به شمار می رود. در ایران اقتصاد دریا حدود ۳,۹ درصد در تولید ناخالص داخلی و ۳.۱درصد از اشتغال کشور سهم دارد.  سهم حمل ونقل دریایی به تنهایی بیش از یک درصد از تولید ناخالص داخلی را شامل می شود که در دوران رونق تا ۱.۴درصد هم افزایش داشته است.
شیوع ویروس کرونا، منجر به بروز محدودیت هایی در حمل و نقل و تجارت دریایی شد. این امر سبب شد شاهد اختلال در کار بنادر، حمل و نقل خشکی و سایر اجزای زنجیره تأمین شده و مسائلی از قبیل عدم انجام به موقع تعهدات و کمبود مواد اولیه در صنایع، یکسر بار شدن سفرهای تجاری ای که قبل از آن دو سر بار بودند، بسته شدن برخی از بنادر، کاهش ساعات کار در بنادر، کمبود تجهیزات و کمبود نیروی کار و همچنین عدم تکمیل ظرفیت کامیون ها و واگن ها در حمل زمینی، موانع در حرکت روان تجارت و تضعیف عملیات زنجیره تامین، باشیم. در این میان سازمان بنادر و دریانوردی در واکنش به هر یک از این عوامل، بسیار حساب شده و دقیق اقدام کرد، چنانچه این اقدامات مورد تقدیر دبیرکل سازمان جهانی دریانوردی قرار گرفت.
اکنون که کشورها توانسته اند تا حدودی خود را از مشکلات ناشی از همه گیری کرونا رهایی پیدا کنند، انتظار می رود تجارت بین‌الملل با رشد قابل ملاحظه ای روبرو شود، که نه تنها بر بنادر کشورها  بلکه بر سیستم‌های حمل و نقل داخلی و در به موقع دسترس قرار گرفتن خدمات ن فشار وارد می‌کند. به عبارت ساده تر، ورود کالاهای بیشتر از طریق بنادر به معنای حرکت بیشتر داخلی برای تحویل این کالاها به مقصد است که در صورتی که حمل و نقل جاده ای و ریلی آمادگی مواجهه با شرایط جدید را نداشته باشند بنادر با تراکم بار مواجه شده و در صورتی که فضای کافی برای تخلیه کالا در اراضی بندر وجود نداشته باشد تعداد کشتی های منتظر نوبت در لنگرگاه افزایش خواهد یافت.
در اینجاست که نقش لجستیک حمل و نقل بسیار برجسته می شود.اگرچه سفارش ها برای کشتی های کانتینری جدید در سال گذشته ۱۶ درصد کاهش یافت، اما شرکت های کشتیرانی سفارش کشتی های جدید را امسال افزایش داده اند. تجزیه و تحلیل های کارشناسی نشان می دهد سطح قیمت جهانی واردات به طور متوسط ۱۱ درصد افزایش یافته که عمدتاً برای واردات به حمل و نقل دریایی بستگی دارد .اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، قیمت‌های مصرف‌کننده در سال ۲۰۲۳ می‌تواند ۱,۵ درصد بالاتر باشد.
اما با برنامه ریزی چگونه می توان هزینه های بسته بندی، حمل و نقل و ذخیره سازی یا هزینه های لجستیک را کاهش داد؟ آنالیز عملیات بندری و کارآمدتر کردن فرآیندها و تخصیص موثر منابع و ایجاد صرفه به مقیاس از جمله استراتژی‌های ضروری و تاثیرگذار برای کاهش هزینه‌های مشتریان است و کاهش هزینه‌های لجستیک به صورت متقابل منجر به افزایش رقابت پذیری کسب و کارهای وابسته به حمل و نقل دریایی خواهد شد.
با افزایش اندازه کشتی ها، بهره مندی از اقتصاد مقیاس افزایش یافته و بر کاهش هزینه واحد تاثیر گذار است. مسلما با افزایش سایز کشتی ها، بنادر نیز می بایست خود را به لحاظ زیرساخت و روساخت آماده پذیرش چنین شناورهای غول پیکری کنند و در گام بعدی لازم است اتصالات و ارتباطات مناسبی با پسکرانه از طریق کامیون و ریل به مقصدهای داخلی برقرار شود،  امروزه تعداد حرکت های داخلی که توسط یک کشتی ایجاد می شود می تواند بیش از ۵ برابر  بیشتر باشد. بنابراین، جای تعجب نیست که مسیرهای ریلی و بزرگراه ها که بندرهای اصلی دریایی را به مقاصد داخلی متصل می‌کنند، با محدودیت شدید ظرفیت روبرو شوند و کلید برون رفت از این تنگنا، توجه ویژه به لجستیک حمل و نقل است.
*مدیرکل ترانزیت، لجستیک و توافقنامه ها سازمان بنادر و دریانوردی