در صورت تداوم روند فعلی مصرف بنزین، ایران از سال آینده دوباره واردکننده بنزین می‌‎شود و تا افق 1410 سالانه حدود 3 میلیارد دلار صرف واردات این سوخت خواهد شد، درحالی که در سال‌های گذشته درآمد ارزی صادرات بنزین 3 میلیارد دلار بوده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، بررسی روند تولید و مصرف بنزین در کشور نشان می‌دهد که وزارت نفت دولت سیزدهم بلافاصله پس از عبور از بحران گاز در زمستان امسال، با یک بحران جدید به نام «تراز منفی بنزین» مواجه خواهد شد.طبق پیش‌بینی‌ها به زودی مصرف بنزین در داخل کشور از مجموع تولید پالایشگاه‌ها پیشی خواهد گرفت و ایران در آستانه خروج از جمع صادرکنندگان بنزین و بازگشت به عصر واردات بنزین است. طبق گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نخستین موعد سربه‌سر شدن تولید و مصرف بنزین در عید سال 1401 به وقوع خواهد پیوست.در گزارش قبلی با عنوان «مرگ تدریجی درآمد 3 میلیارد دلاری ایران از صادرات بنزین/ سال آینده تولید و مصرف بنزین سربه‌سر می‌شود» اشاره شد که در سال‌های گذشته درآمد ارزی دولت از صادرات بنزین تا 3 میلیارد دلار در سال نیز افزایش یافته بود و سر به سر شدن تولید و مصرف بنزین این درآمد قابل توجه را از بین خواهد برد.
شیوع کرونا 2 سال در منفی شدن تراز بنزین ایران تاخیر ایجاد کرد
طبق سناریو شرکت پخش فرآورده‌های نفتی میانگین تولید و مصرف در سال 1401 سربه‌سر خواهد شد، یعنی ممکن است در برخی ماه‌های سال آینده حتی مصرف از تولید بیشتر شود. به طور مثال طبق پیش‌بینی این شرکت مصرف روزانه بنزین در عید نوروز 1401 ممکن است تا 120 میلیون لیتر نیز افزایش یابد درحالیکه رقم تولید بنزین در کشور به طور میانگین 102 میلیون لیتر در روز است.البته شیوع کرونا و کاهش تقاضای بنزین موجب شد که منفی شدن تراز بنزین کشور با تاخیری دو ساله رخ بدهد. چندی پیش جواد اوجی وزیر نفت در نشست با سرمایه‌گذاران شرکت‌های پتروپالایش کشور گفت: تاکنون تلاش‌های زیادی برای احداث پالایشگاه و تولید بنزین انجام شده است، اما مصرف نیز به همان میزان افزایش یافته است، اگر کرونا نبود شاید مصرف بنزین در کشور بیش از 120 میلیون لیتر در روز بود، در حالی که تولیدمان 106 میلیون لیتر در روز است.
وزیر نفت ادامه داد: در چند سال اخیر برای افزایش ظرفیت پالایش کشور سرمایه‌گذاری نشده‌ و طرح‌ها به بهره‌برداری نرسیده است که اگر این طرح‌ها زمین بمانند دغدغه‌ای که امروز برای کسری گاز وجود دارد به مرور وارد حوزه فرآورده‌ها هم می‌شود و دو تا سه سال آینده باید به مقدار نصف مصرف فرآورده کشور، واردات داشته باشیم.
 ارزبری سالانه 3 میلیارد دلار برای واردات بنزین تا افق 1410
تصویر 1 روند مصرف و تولید بنزین در سال‌های گذشته تا 1410 را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌شود از سال 1401 به بعد تراز بنزین کشور منفی خواهد شد و در صورت تداوم روند فعلی و بی‌توجهی نسبت به سیاست‌های افزایش تولید و کنترل مصرف، ایران مجبور خواهد شد برای تامین بنزین موردنیاز کشور اقدام به واردات این سوخت کند.میزان نیاز کشور به واردات بنزین از سال 1401 تا 1410 را نشان می‌دهد. طبق جدول 1 هر چند دولت سیزدهم می‌تواند بحران بنزین را با برخی سیاست‌های کوتاه‌مدت تا 1404 تعدیل کند اما در صورتی که در این دولت، اقدامی جدی برای افزایش تولید و کنترل مصرف صورت نگیرد، دولت آتی قطعا دچار مشکل خواهد شد.با در نظر گرفتن قیمت بنزین معادل 0.5 دلار بر لیتر میزان ارزبری واردات این سوخت در سال‌های آتی در جدول 2 محاسبه شده است.طبق محاسبات در 10 سال آینده به صورت تجمعی میزان ارزبری ناشی از واردات بنزین 27.5 میلیارد دلار خواهد شد و به طور میانگین سالانه 2.75 میلیارد دلار. به بیان دیگر ایران از صادرات سالانه 3 میلیارد دلار بنزین به واردات حدودا 3 میلیارد دلاری بنزین تغییر وضعیت خواهد داد.
گزینه‌های روی میز دولت سیزدهم برای جلوگیری از تراز منفی بنزین
وزارت نفت دولت سیزدهم دو راهکار کلی برای مواجهه و جلوگیری از منفی شدن تراز بنزین دارد، اول، افزایش تولید بنزین و دوم، کنترل مصرف بنزین. که البته کنترل مصرف بنزین اولویت بیشتری نسبت به افزایش تولید دارد، زیرا بهتر است میزان افزایش یافته تولید بنزین صرف صادرات و ارزآوری برای کشور شود نه صرف سوخت در باک خودروهای بی‌کیفیت داخلی شود.
افزایش تولید بنزین از طریق احداث پتروپالایشگاه‌ها و ارتقای کیفی پالایشگاه‌های موجود امکان‌پذیر است و کنترل مصرف بنزین نیز از طریق توسعه سوخت‌های جایگزین CNG و LPG، بهبود کارآیی خودروها، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و اصلاح قیمت بنزین انجام خواهد شد.در گزارش‌های بعدی به بررسی جزئی هر یک از راهکارهای موجود و برنامه و عملکرد دولت سیزدهم در هر یک از آنها پرداخته می‌شود.فارس