بررسی« اقتصاد سرآمد» از عوامل افزایش هزینه‌های لجستیکی

ضعف زيرساخت‌های کشور در حمل و نقل داخلی و بین‌المللي

گروه راه و ساختمان- نظام کارآمد در صنعت حمل و نقل از مولفه‌های اصلی حمایت از تولید و صادرات است. در این صورت تولیدکننده می‌تواند به صورت منظم و با قیمت رقابتی کالای خود را به بازار داخلی و خارجی عرضه کند. در این راستا علاوه بر زیرساختهای مورد نیاز، ساختار و مدیریت حمل و نقل نیز از عوامل تعیین‌کننده در میزان بهره‌وری و کارآمدی نظام حمل و نقل یک کشور هستند. با وجود زیرساخت‌های مورد نیاز و ارائه سوخت ارزان‌قیمت، سهم حمل و نقل از قیمت نهایی کالا در ایران تقریبا ۲ برابر متوسط جهانی برآورد می‌شود. ضوابط و آیین‌نامه‌های ناکارآمد سازمان راهداری در خصوص نظام مالی و شرایط تاسیس شرکت‌های حمل و نقل، مهمترین علت افزایش کرایه حمل بار است.
به گزارش اقتصادسرآمد، بهره‌وری در حمل و نقل بدان معناست که با کمترین ناوگان و کمترین مسافت طی شده، بیشترین میزان بار جابجا شود. در اینصورت هزینه‌های سوخت، نیروی انسانی و استهلاک ناوگان کاهش خواهد یافت. به طور کلی محاسبه و سنجش دقیق حالت بهین مدیریت یکپارچه ناوگان در کشور، کاری بسیار دشوار و با امکانات فعلی عملا نشدنی است. زیرا اولا مدیریت ناوگان در ایران به صورت یکپارچه نیست و ثانیا محاسبه حالت بهینه مدیریت ناوگان در تنها یک روز، با بهترین ابرکامپیوترهای موجود تقریبا یک سال زمان می‌برد.
عوامل متعددی بر هزینه‌های لجستیکی کشورها موثرند؛ که از جمله آنها مساحت،جمعیت، درصد شهرنشینی، طول خطوط راه‌آهن، طول مرزهای آبی، حجم واردات و صادرات، نرخ تورم، میزان مصرف انرژی (نفت، بنزین و گازوئیل، گاز طبیعی، ذغال سنگ، انرژی اتمی، انرژی برق) و میزان توسعه یافتگی از نظر اقتصادی است. در عین حال شاخص‌هایی وجود دارند که تا حدی سنجش بهره‌وری را ممکن می‌سازند. از جمله مهمترین این شاخص‌ها عبارتند از «سهم حمل و نقل از قیمت نهایی کالاها»، «درصد سفرهای یکسر خالی ناوگان» و «پیمایش سالانه هر ناوگان». بررسی‌ها نشان می‌دهد وضعیت ایران در هرکدام از این سه شاخص، ضعیف‌تر از میانگین جهانی است.
سهم ایران در صنعت حمل ونقل جهانی
مجتبی بیگی کارشناس لجستیک و و حمل ونقل کشورمان در اینباره به روزنامه اقتصادسرآمد، گفت: در حال حاضر شش تا هفت درصد قیمت کالاها در جهان متاثر از هزینه‌های حمل و نقل است؛ اما این شاخص در ایران، بنا بر محاسبات اتاق بازرگانی ایران، حدود ۱۲ درصد برآورد شده است.
ضعف شدید زيرساخت‌هاي کشور در حمل و نقل داخلي و بین‌المللي 
او با ابراز تاسف از عدم توجه کافی به مقوله حمل و نقل در کشور، گفت: سهم هزينه‌هاي حمل و نقل از قیمت تمام شده کالاهاي صادراتي کشور نیز به طور متوسط ۲۷ درصد فرض مي شود که ۱.۵ برابر مقدار مشابه آن در کشورهاي صنعتي است. به طور کلي مي توان چنین نتیجه گیري نمود که زيرساخت هاي لجستیكي کشور از کارايي لازم چه در حمل و نقل داخلي و چه در حمل و نقل بین المللي به ويژه با هدف صادرات برخوردار نیستند.
بدیهی‌ترین منافع رویکرد اقتصادی حمل‌ونقل
وی اضافه کرد: ترانزیت یکی از مهم‌ترین مصادیق وابسته به پارامترهای پیش گفته است. پیداست که جایگاه و جغرافیای سیاسی ایران در تحقق و تداوم ترانزیت کالاهای مورد نیاز کشورهای همجوار و وابسته چه منافعی را در پی خواهد داشت. به لحاظ درآمدزایی، اشتغال‌زایی و چه از لحاظ ایجاد روابط اقتصادی مستحکم و نیز وابستگی سیاسی با دیگر کشورهای منطقه از بدیهی ترین منافع این رویکرد اقتصادی خواهد بود.
طبق برآوردهای مستند و میدانی صورت گرفته، سهم حمل ونقل از قیمت تمام شده کالا در ایران حداقل 12 درصد است در حالی که میانگین جهانی این رقم 6 درصد است. این امر موجب افزایش قیمت‌تمام شده کالاهای ترانزیتی در بازارهای مصرف و ایجاد تقاضا در مسیرهای جایگزین و اقتصادی شده است. همچنین آمارها نشان از تنزل شدید سهم و نقش جمهوری اسلامی ایران در صنعت ترانزیت منطقه دارد. این درحالی است که همسایه شمالی دریای خزر به کشور قزاقستان دارنده رتبه ۹ صادراتی گندم با حجم ۱۱ میلیون تن و رتبه یک صادرات آرد و از جمله تامین کنندگان نیاز کشورهای جنوبی خلیج فارس است، حال سوال این است که این کشور چه میزان گندم و آرد را از جمهوری اسلامی ایران ترانزیت می‌کند؟ پاسخ، کلمه هیچ است.
برخی از مهمترین مصادیق مدرنیزه شدن بخش لجستیک که در حال حاضر حتی رقبای لجستیکی ایران در منطقه نیز به این سمت در حال حرکت هستند، عبارتند از ایجاد انواع هاب‌های لجستیکی نظیر بنادر خشک و مراکز لجستیکی با هدف ایجاد یکپارچگی زیرساخت‌های حمل‌ونقل و بهره‌گیری از اقتصاد به مقیاس شیوه‌های کم‌هزینه‌تری نظیر حمل ریلی، توجه ویژه به حمل و نقل کانتینری، حمل و نقل چند وجهی و سوآپ. در غفلت چند ساله ایران از صنعت حمل ونقل کشورهای منطقه که هر یک در برابری با قابلیت‌ها و مزیت‌های کشور ایران، به نوعی بهره‌ای اندک از توانمندی ومزیت‌های جغرافیایی برده‌اند، در حال گسترش زیرساخت‌های ترانزیتی خود، در هر قالبی هستند و در آینده تهدیدی جدی برای کریدورهای ترانزیتی کشورمان هستند. براساس مطالعات جهانی، تغییرات در ساختار اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری و پیشرفت‌های تکنولوژیکی، چندین روند عمده را در بخش لجستیک رقم خواهد زد. برخی از این روندها هم اکنون نیز محقق و در حال حرکت به سمت و سوی فعالیت و برخی دیگر، در مراحل اولیه شکل گیری و رشد قرار دارند.
ضعف زيرساخت‌های کشور  در حمل و نقل داخلی و بین‌المللي
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه