واکاوی تهدیدات آبی سد دز؛ خطاهای مدیریتی بلای جان  حوضه‌های آبی

از خرداد ماه امسال تاکنون زمین‌های خشک ترک خورده و جزیره‌های خاکی نوظهور در جای جای حریم آبی در حوضه کارون بزرگ و کرخه دیده می شود که نبود آب سبب بروز این خشکی شده است.امل درویش: چندی پیش تصاویری از بستر رودخانه دز در شعیبیه شهرستان شوشتر در فضای مجازی با انتشار گسترده‌ای روبه‌رو شد که بستر رودخانه را خالی از آب و خشک نشان می‌داد به حدی که می‌شد تا پایین دست رودخانه را که از شهر دزفول می‌گذرد، یک پیاده‌روی طولانی کرد.خشک شدن دز برای اولین بار است که در طول تاریخ مشاهده می‌شود. از سد تنظیمی دزفول که در بروز بحران پیش آمده تعیین کننده است تا بند قیر که محل اتصال رود دز و کارون است کاشف به عمل آمد که خروجی‌های سد تنظیمی دز از ۱۷ - ۲۲ خردادماه امسال کاهش شدیدی داشته و حدود ۸۵ - ۹۰ مترمکعب بوده است.این خروجی کم به انتها نرسید و با توجه به مصارف معمولی و حقابه‌های پذیرفته شده مشخص است که مسئولان متوجه این موضوع بوده‌اند. بعد از آن ترمیم صورت گرفته اما باز هم آب به بامدژ نرسید که این امر نشان می‌دهد این میزان آب رهاسازی شده با توجه به نیاز زیست محیطی باز هم پایین‌تر از حد انتظار است.از خرداد ماه امسال تاکنون بیش از پیش شاهد زمین‌های خشک ترک خورده و جزیره‌های خاکی نوظهور در جای جای حریم آبی در حوضه کارون بزرگ و کرخه هستیم که نبود آب سبب بروز این خشکی گسترده شده است.سازمان آب و برق از دادن پاسخ در توجیه این اتفاق به پرسش‌های خبرنگاران طفره می‌رود و این در حالی است که آب برای شرب، بهداشت، کشاورزی توسعه یافته، آبزیان، صنعت دامداری و صنایع بزرگی همچون کشت و صنعت نیشکر دهخدا در حوضه کارون و دز با صدمات جبران ناپذیری روبه‌رو شده‌اند.در حوضه کرخه از حمیدیه به پایین دست به سمت سوسنگرد، رفیع و هورالعظیم بحران نبود آب شرب و بهداشت، اراضی تشنه و دام سنگین که حیاتش به آب وابسته است، روز به روز در حال افزایش است.استان خوزستان منطقه‌ای کوهستانی و جلگه‌ای در فلات ایران که قدمتش به دو هزار و ٧٠٠ سال پیش از میلاد مسیح و ظهور تمدن عیلام در هزاره سوم پیش از میلاد بر می‌گردد. خوزستان در نقشه گربه شکل ایران، کلیه بدن کشور است.جلگه خوزستان از غنی‌ترین ذخایر طبیعی آب ایران در شمال غربی کشور سیراب می‌شود. رگ‌های آبی کارون، ۱۱۷ میراث طبیعی و پرآب‌ترین رودخانه ایران از ارتفاع چهار هزار و ٢٢١ متری در بین رشته کوه‌های زاگرس به درون آن جاری می‌شود. از زردکوه بختیاری که در شهرستان کوهرنگ در نقشه ایران جای دارد و بستر یخچال‌های اصلی زاگرس است که هسته‌ای یخی دارند و معروف‌ترینشان یخچال ایلوک، طولانی‌ترین یخچال طبیعی ایران و پورسانان، خرسان و غار یخی چما است.
«کارون بزرگ و کرخه» رگ‌های حیات خوزستان
کارون، خرامان خرامان از دره‌های کوهستانی زاگرس عبور می‌کند و به انتهایی‌ترین قسمت غربی استان چهارمحال و بختیاری می‌خزد، جایی که به کلیه ایران چسبیده است. در سفر رودخانه کارون از شمال غربی به جنوب غربی ایران چندین و چند رگ آبی دیگر به آن ملحق می‌شوند و این گونه است که «کارون بزرگ» شکل می‌گیرد.«رودخانه دز» یکی از همسفران کارون بزرگ است که از وصلت دو رود «بختیاری» و «سزار» در خاک لرستان از سرچشمه قالی کوه و اشترانکوه و درصد کمی از کوه‌های گرین از الیگودرز به سوی اندیمشک روان شده و در بند قیر به کارون می‌ریزد و با آب‌های شوشتر ممزوج شده به اهواز رفته و تا خرمشهر پیش می‌رود سپس با ورود به دهانه اروند رود در آبادان ضیافت آخر را با همنشینی دیگر رودها پشت سر می‌گذارد و وارد پهنه آبی وسیع خلیج فارس می‌شود.کارون بزرگ و کرخه رگ‌های آبی قلب تپنده جلگه خوزستان هستند که مساحت ۶۴ هزار و ۵۷ کیلومتر مربعی حیات شهری و روستایی این استان به آن‌ها وابسته است.کرخه، سومین رود بلند ایران به طول ۹۰۰ کیلومتر پس از کارون و سفید رود است که از زاگرس سرچشمه می‌گیرد و در تغذیه هورالعظیم در مرز ایران و عراق نقش مؤثری دارد.کرخه از به هم پیوستن دو رودخانه «زال» و «سیمره» در شمال نقشه ایران پدیدار شده و از اندیمشک روانه جنوب ایران می‌شود و پس از عبور از کنار آثار شوش باستان و منطقه‌ی عبدالخان در جهت باختر تغییر مسیر می‌دهد و در چهل کیلومتری شمال اهواز مسیر خود را دوباره تغییر داده و پس از حدود ٧۵۵ کیلومتر به تالاب بین‌المللی هورالعظیم می‌ریزد.
منافع کشور وابسته به پایداری توسعه خوزستان
آب برای شرب، کشاورزی، دامداری، گردشگری، صنایع وابسته به آب و مبادلات تجاری از طریق حمل و نقل دریایی و انرژی برق از تزریق پنج رگ آبی بزرگ که از زاگرس به همه ایران سرازیر می‌شوند، تداوم و توسعه یافته و در طول قرن‌ها وسعت سبز و آبی استان خوزستان را شکل داده‌اند.تداوم توسعه خوزستان همان اندازه به نفع کشور است که ضرر ناشی از خشکسالی آن متوجه همه کشور می‌شود. در حوضه آبریز کارون بزرگ در خوزستان ۶ سد ذخیره‌ای و چند منظوره و در حوضه آبریز کرخه دو سد ذخیره‌ای و چند منظوره با هدف تأمین آب برای شرب، کشاورزی، تولید برق، مهار سیل، احیای زمین و ترابری ساخته شده است.منابع آبی سدها تحت نظارت وزارت نیرو است که متولی حفظ و نگهداری، بهره‌برداری، تصفیه و توزیع آن است. وزارت نیرو در سطوح حاکمیتی، سطح میانی تخصصی و سطح عملیاتی با دیدگاه آینده‌نگر از منابع آب و انرژی و انتقال آن به نسل‌های بعد صیانت می‌کند.سازمان آب و برق در استان خوزستان زیر نظر وزارت نیرو متولی اداره و کنترل رودخانه و تنظیم آب طبق اصول فنی و علمی و تخصیص حقابه‌ها و طرز استفاده از آب است. تعیین و وصول تعرفه‌ها برای مصارف برق صنعتی و غیرصنعتی و انطباق برنامه کشاورزی هر ناحیه برای انواع مختلف کشاورزی و بهره‌برداری از اراضی، ارائه راهنمایی‌های کشاورزی و هر گونه عملیات کشاورزی و عمرانی به گونه‌ای که منتج به ازدیاد درآمد کشاورزی باشد از مواد قانونی آئین‌نامه اجرایی سازمان آب و
 برق است.
واکاوی تهدیدات آبی سد دز؛ خطاهای مدیریتی بلای جان  حوضه‌های آبی
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه