راهی جز احیای دریاچه ارومیه نداریم

با توجه به ارزش اکولوژیک‌ و زیست گونه‌های در معرض انقراض در منطقه، نقش آن در معیشت جوامع محلی، جذب گردشگر و لزوم پیشگیری از تبدیل شدن آن به یک کانون گرد و غبار، دریاچه ارومیه برای احیا نیازمند نگاه ویژه‌ای است و یک کارشناس حوزه آب ضمن اشاره به لزوم احیای این اکوسیستم مهم ابراز امیدواری می‌کند که دولت برای جان‌بخشی دوباره به «شوردریا» عزم خود را جزم کند.موسوی اقدام رهاسازی آب را اقدامی بی‌نظیر در سطح کشور خواند که از سال ۹۴ تا سال ۹۸ انجام شد و اظهار کرد: حق‌آبه دریاچه ارومیه با حجم آب قابل‌ توجهی از رودخانه‌های سدهای مشرف به حوضه دریاچه ارومیه حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب بود که رهاسازی شد و این اقدام توانست دریاچه ارومیه را به وضعیت پایداری برساند.این کارشناس حوزه آب لازمه انجام این اقدام را تعویض دریچه‌های خروجی آب سدها مانند سد بوکان دانست تا بتواند حجم آب بسیار زیادی را در زمستان رها کند.وی افزود:این رهاسازی آب به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شد که در زمستان آب رها شود و بتواند خود را به دریاچه برساند و از دسترس کشاورزان خارج شود.این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان به اقدام آزادسازی یا لایروبی مسیر رودخانه‌ها به‌ویژه در مسیر زرینه‌رود و سیمینه‌رود به سمت دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: این لایروبی باعث شد آب رهاسازی شده از سدها بتواند خود را به دریاچه برساند. این لایروبی در دو منطقه زرینه‌رود و سیمینه‌رود بسیار مفید بود و این دو رودخانه توانستند به حجم آب قابل توجهی برسد.
موسوی به بازسازی و دریچه‌گذاری بیش از ۲۰۰ سردهنه اشاره کرد و گفت: این کار از دیگر اقدام سخت‌افزاری به‌ویژه در رودخانه «گدارچای» بود. این سردهنه‌ها باعث شد که جریان آب در فصل سیل کشور بسته شود و آب به سمت دریاچه حرکت کند.
این کارشناس حوزه آب اختصاص پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب به دریاچه را از دیگر اقدامات سخت‌افزاری دانست و توضیح داد: تصفیه‌خانه تبریز، فاضلاب دوم و سوم ارومیه و مهاباد بسیار پیشرفت داشتند که باعث شد پساب تصفیه‌خانه‌های فاضلاب داخل دریاچه رود.وی افزود: پساب تصفیه‌خانه‌ها نیز حجم آب قابل توجهی که در مجموع حدود ۲۲۰ میلیون متر مکعب در سال است را می‌تواند وارد دریاچه کند.
این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان  به ساخت «سد سیلوه» اشاره کرد و گفت: با ساخت این سد می‌توان مقداری آب را از سیلوه وارد سد چپراباد کرد که در نهایت حجم آبی حدود ۱۱۰ میلیون متر مکعب در سال وارد دریاچه می‌شود. این اقدام نیز اجرا شد و در مراحل اولیه بهره‌برداری است.موسوی اقدامات نرم‌افزاری را مکمل اقدامات سخت‌افزاری دانست و تاکید کرد: این اقدامات هیچ‌کدام به تنهایی نمی‌توانند دریاچه را احیا کنند.وی مشکل کنونی دریاچه‌ ارومیه را تداوم پیدا نکردن اقدامات سخت‌افزاری دانست و عنوان کرد: رهاسازی آب دریاچه سدها در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به خوبی انجام نشد چراکه قرار بود ابتدا آب شرب و در مرحله دوم آب محیط زیست تامین شود. مقدم دانستن آب کشاورزی بر آب محیط زیست و خودداری از رهاسازی آب در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ اشتباهی بود که باعث شد دریاچه به چنین مشکلاتی مبتلا شود.
این کارشناس آب به طرح به‌کاشت و نکاشت دریاچه ارومیه اشاره و اظهار کرد: براساس این طرح باید در دریاچه ارومیه تا ۴۰ درصد کاهش مصرف آب صورت می‌گرفت. اقداماتی مانند ایجاد شغل‌های جایگزین  در دستور کار قرار می‌گرفت اما تنها توانستند هشت‌درصد کاهش مصرف آب را محقق کنند. این طرح باید در جوامع محلی ادامه پیدا می‌کرد، مردم مشارکت می‌کردند و درنهایت نمایندگان مجلس در شهرها و مردم نیز همکاری می‌کردند.موسوی به مثالی از کارخانه چغندر قند در خراسان رضوی اشاره کرد و توضیح داد: این کارخانه را با ظرفیت بالایی به مهاباد منتقل کردند و این موضوع باعث افزایش سطح زیرکشت شد. سطح زیرکشت چغندر به بیش از حدود ۴۰ هزار هکتار رسیده‌ است. این اقدام بسیار نامناسبی بود چراکه باید کشت‌ محصولات آب‌بر مانند چغندر یا محصولات درختی مانند سیب را کاهش می‌دادیم و این کشت‌ها را به فصل پاییز منتقل می‌کردیم تا از آب بهاره استفاده نشود.
این کارشناس حوزه آب در ادامه تبدیل اراضی دیم به آبی در منطقه را بسیار اقدام بدی تلقی کرد و گفت: همچنان در بعضی شهرستان‌ها، زمین‌های دیم به آبی و در بعضی مقاطع به باغات شیب‌دار تبدیل می‌شوند که این کار اصلا مورد تایید نیست.موسوی تاکید کرد: همه اقدامات باید در یک قالب مدیریت واحد و براساس ۱۹ دستور العملی که ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۹۴ توسط هیئت دولت تصویب شد، عملیاتی شوند. تمام اقدامات به ترتیب باید توسط استانداری‌ها اجرا شوند. رها کردمناقدامات به صورت نیمه‌کاره اصلا درست نیست و نمی‌تواند موجب احیای دریاچه ارومیه شود. این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان به ارائه پیشنهادات خود برای احیای ستاد احیای دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: مدیریت جامع حوضه آبریز دریاچه ارومیه را باید براساس مصوبات سال ۹۵ عملیاتی کنند و تمام سازمان های ذی‌نفع  دور یک میز همکاری کنند. مقدار آب تجدید پذیر محاسبه و مقدار آب سهمیه دریاچه ارومیه از آن کسر شود. هر آنچه ماند آب قابل برنامه‌ریزی است که باید با توجه به یک عدالت آبی تقسیم شود. تقسیم‌بندی آب تحت نظارت تمام مدیران و سازمان‌های ذی‌نفع صورت بگیرد و مردم هم در آن مشارکت داشته باشند.موسوی در پایان این دریاچه را مانند قایقی دانست که سه استان در آن دخیل هستند و منافع مشترک دارند و توضیح داد: اگر این دریاچه به سمت خشکی رود - که در حال‌حاضر به سرعت به این سمت حرکت می‌کند - ضرر آن متوجه ۱۰ تا ۱۵ میلیون نفر از مناطق شمال‌ غربی  کشور خواهد شد. ایسنا
راهی جز احیای دریاچه ارومیه نداریم
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه