به گزارش اقتصاد سرآمد، پس از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، اولین تحریم‎های امریکا و اتحادیه اروپا نسبت به روسیه با هدف انسداد دالان‌ها و کریدورهای ترانزیتی و مسیرهای صادرات یا واردات کالا از/به روسیه شروع شد. 

داده‌های جدید نشان می‌دهد تجارت دریایی با روسیه از زمان آغاز حمله به اوکراین، ۵۸ درصد کاهش یافته و  همزمان اغلب کشورهای اروپایی تردد کشتی‌های روسی یا تحت پرچم روسیه را به بنادر خود ممنوع اعلام کرده‌اند که طبیعتا مناسبات تجاری بین این کشورها با روس‌ها را به سمت حداقل شدن برده است.

 این محدودیت‌ها، کریدور ریلی چین را که از طریق روسیه به اروپا متصل می‌شود، تحت تاثیر قرار داده و به سمت توقف پیش برده است. 

تحریم‌ها و مخاطرات نزدیک شدن کشتی‌ها به مناطق جنگی بین روسیه و اوکراین باعث شده که در هفته‌های اخیر سهم روسیه از تجارت دریایی جهانی به طور قابل توجهی کاهش یابد.

به گزارش UBS، بنادر روسی در دریای بالتیک، مانند سنت پترزبورگ که یک سوم از تجارت دریایی روسیه از طریق آن انجام می‌شود، اکنون از لحاظ تردد کشتی ها با کاهش ۶۵ درصدی روبرو است.

در همین حال بنادر روسی در اقیانوس آرام مانند ولادی وستوک  نیز از زمان آغاز جنگ در اواخر فوریه ۲۰۲۲ تا کنون شاهد کاهش ۵۲ درصدی در تردد کشتی‌ها روبرو بوده اند.

داده‌های پلت فرم هوش مصنوعی دریایی موسوم به Windward به وضوح نشان می‌دهد که تعداد نفتکش‌های در حال تردد در بندر روسیه کاهش یافته و تانکرهایی که از روسیه حرکت می‌کنند دیگر به سمت بنادر اروپا، آسیا و آمریکای شمالی در حال حرکت نیستند. 

همچنین به گفته ویندوارد، ده‌ها میلیون بشکه نفت روسیه در راه رسیدن به مقاصدی خارج از روسیه وجود دارد.

ممنوعیت وضع شده برای معاملات انرژی با روسیه که توسط ایالات‌متحده وضع شده و ممنوعیت تردد کشتی‌ها با پرچم روسی که توسط اتحادیه اروپا در حال اجرا هستند به سردرگمی در مورد تداوم تجارت دریایی روسیه دامن زده است.

این شرایط پیچیده فرصت‌ خوبی را ایجاد کرده‌ تا کشورمان بتواند از ظرفیت‌های ترانزیتی و خدمات لجستیکی خود استفاده کند چراکه انسداد بنادر و کریدورهای عبوری از روسیه باعث شده حجم قابل توجهی از بارها به سمت کریدورهای دیگر زمینی و دریایی معطوف شوند و از این رو دولت (وزارت راه و شهرسازی، سازمان بنادر و دریانوردی و راه آهن جمهوری اسلامی ایران) و البته بخش خصوصی ازاین فرصت می‌توانند برای جذب بارها به سمت بنادر جنوبی و شمالی ایران در امتداد کریدور جنوب -شمال استفاده کنند.

کاپیتان داود تفتی، مدیرعامل کشتیرانی دریای خزر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره افزایش حمل بار از/به روسیه از مسیر ایران به ویژه بنادر شمالی و اقدامات ایران برای تقویت کریدور جنوب –شمال در این شرایط، اظهار داشت: در ابتدا باید توجه داشته باشیم که از مناقشه روسیه کمتر از یک ماه می‌گذرد و موضوع مهمتر این است که تجار و هم صادرکنندگان و هم واردکنندگان در شوک تغییر نرخ روبل هستند و ناپایداری نرخ برابری روبل باعث شده که تجار و بازرگانان محتاط‌تر در این مورد اقدام کنند که البته این امر موقتی است و به زودی بازار صادرات و ترانزیت به روسیه، قوت پیدا می کند. 

وی تاکید کرد: با توجه به ناامنی‌ها و مسائلی که در دریای سیاه پیش آمده، در حال حاضر بهترین مسیر برای ترانزیت کالا به روسیه مسیر ایران است. در حالی که کشورهای متعددی روسیه را تحریم کرده‌اند، روسیه می‌بایست مایحتاج خود را از ایران تامین کند و این شرایط بهترین فرصت برای صادرکنندگان ایرانی محسوب می‌شود و احتمال این وجود دارد که سطح صادرات ایران به روسیه به ۸۰ میلیارد دلار برسد. 

مدیرعامل کشتیرانی دریای خزر با اشاره به افزایش صادرات هند به روسیه از مسیر ایران گفت: در حال حاضر به توجه به شرایط ایجاد شده برای روسیه، هند به دنبال استفاده از کریدور جنوب - شمال و از مسیر ایران (بندر عباس و بندر چابهار) برای حمل بار صادراتی به سمت روسیه است و ایران ارزان و کوتاه ترین وهمچنین امن‌ترین مسیر برای روسیه محسوب می شود.

تفتی با بیان اینکه تمایل روسیه هم استفاده از کریدورهای ایران است، ادامه داد: شاید کشورهای همسایه، هم پیمان با کشورهایی باشند که روسیه را  تحریم کرده‌اند اما می‌دانیم که کشورهای منطقه و همسایه برای استفاده از این فرصت با ایران در رقابت هستند و اساسا دنیا به سمت اقتصاد لجستیک محور حرکت می‌کند و در این شرایط طبیعی است که سایر کشورها در تلاش باشند که سهم خود را در استفاده از این فرصت را افزایش دهند. 

وی درباره ظرفیت بنادر شمال کشور برای افزایش صادرات یا ترانزیت به روسیه اظهار داشت: در حال حاضر در شمال کشور ۶ بندر تجاری آستارا، کاسپین، انزلی، نوشهر، فریدون شهر و امیرآباد فعال هستند و واقعیت این است که حدود ۵۰ درصد از ظرفیت این بنادر خالی مانده است، بنابراین بنادر شمال کشورمان به راحتی گنجایش افزایش مراودات با کشور روسیه را دارند.

مدیرعامل کشتیرانی دریای خزر تاکید کرد: باید به این نکته توجه داشته باشیم که صادرات مایحتاج ضروری روسیه از مسیر ایران در حال انجام است و بخش از کالاها منتظر ثبات نرخ روبل نمی‌مانند و صادرات هند به روسیه هم می‌تواند از مسیر ایران و از طریق بندرعباس و یا بندر چابهار و بنادر شمالی مستقیم به روسیه یا ابتدا به قزاقستان و از آنجا به روسیه بروند و انتظار می‌رود، انتقال این قبیل کالاها هر روز افزایش پیدا کند.