ایران نزدیک به ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخیره اثبات شده نفت خام جهان را به خود اختصاص می‌دهد که این رقم حدود ۱۰ درصد کل ذخایر نفت دنیاست. این میزان از منابع هیدروکربوری می‌تواند موتور محرکی برای نوسازی زیرساخت‌های اقتصادی کشور باشد، اما مسئله اینجاست که هم‌اکنون ایران توان برداشت تمام این ذخایر خدادادی را ندارد.
به گزارش اقتصادسرآمد،  به گفته کریم زبیدی، مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران هم‌اکنون میانگین ضریب برداشت از مخازن نفتی یا همان ضریب بازیافت نفت خام کشور حدود ۲۳.۴ درصد است. ضریب بازیافت یعنی درصدی از نفت یک مخزن نفتی که به‌صورت طبیعی قابل استخراج است. به عبارتی دیگر هم‌اکنون از هر ۱۰۰ بشکه نفت خام ایران تنها حدود ۲۳ بشکه قابل برداشت است و ۷۷ بشکه برای همیشه زیر خاک می‌ماند. ضمن آنکه، بسیاری از میدان‌های فعال نفتی ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و هر سال نه‌تنها از مقدار تولید آنها کاسته می‌شود، توقف سرمایه‌گذاری در بخش ضریب بازیافت، میزان ذخایر قابل استخراج آنها را نیز کاهش می‌دهد و در صورت غفلت، در سال‌های آینده میانگین ضریب بازیافت حتی کمتر از ۲۳.۴ درصد می‌شود.
بنابر گزارش شانا، از این رو، افزایش ضریب بازیافت نفت خام در صنعت نفت ایران یک الزام است و هر صدم درصد افزایش آن اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا به ثروت کشور و حجم نفت قابل برداشت از مخازن کمک می‌کند. همچنین توجه به این مسئله می‌تواند قدرت ما را در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) افزایش دهد و هم به لحاظ راهبردی جایگاه ما را در دنیا ارتقا ببخشد، اما با توجه به اینکه عمده مخازن نفت خام کشور در طول سال‌ها شاهد افت فشار شده‌اند و نیروی طبیعی موجود در این مخازن برای تولید کافی نیست، استفاده از روش‌های ازدیاد برداشت برای مخازن کشور ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. از این رو شرکت ملی نفت ایران با هدف افزایش بهره‌دهی چاه‌های نفت و گاز و به تبع افزایش ذخایر برای نخستین بار در صنعت نفت به‌دنبال راه‌اندازی یک مرکز مدرن ازدیاد برداشت در استان خوزستان و در شهرستان اهواز است.
هفته گذشته محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خبر راه‌اندازی این مرکز را در نخستین کنفرانس ملی افزایش بهره‌دهی چاه‌های نفت و گاز با همکاری دانشگاه صنعتی شریف، اعلام کرد و از کسب مجوز از هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران خبر داد و گفت: این اقدام همسو با تقویت و توسعه فعالیت‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی مربوط به مباحث ازدیاد برداشت (IOR و EOR) در سطح شرکت ملی نفت ایران، عملیاتی شده و گامی در جهت ارتقای بخش بالادستی صنعت نفت است.
کارشناسان بر این باورند که راه‌اندازی این مرکز، علاوه بر انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی و تحقیقاتی موجب برقراری ارتباطات گسترده و کاربردی بین پژوهشگران دانشگاهی و بخش‌های عملیاتی صنعت نفت می‌شود که نتیجه آن در نهایت تولید ثروت برای صنعت نفت، دانشگاه‌ها و کل کشور خواهد بود.
سرعت‌بخشی به روند انجام آزمایشات مخزنی
علیرضا دانشی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، درباره اهمیت راه‌اندازی چنین مرکزی می‌گوید: این اقدام جهادی و انقلابی برای نخستین‌بار است که در صنعت نفت محقق شده و به‌طور قطع می‌تواند دستاوردهای مهمی به همراه داشته باشد.
وی ادامه می‌دهد: نتایج و ثمرات راه‌اندازی این مرکز که ارتباط و تعامل نزدیک‌تر و بیشتر مراکز علمی، دانشگاهی و دانش‌بنیان با مجموعه نفت را به همراه دارد، در آینده کاملاً مشهود خواهد بود.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب با بیان اینکه هم‌اکنون در مناطق نفت‌خیز جنوب انواع فعالیت‌های مرتبط با چاه از جمله آزمایش‌های درون چاهی، پردازش اطلاعات، مدلسازی، طراحی طرح جامع توسعه میدان و... انجام می‌شود، اظهار کرد: گاهی در مدلسازی انجام آزمایش‌های فوری در کوتاه‌ترین زمان ممکن لازم است که وجود چنین مرکزی می‌تواند بسیار تسهیل‌کننده امور و کارگشا باشد. دانشی این امر را نماد عزم جدی شرکت نفت برای توسعه دانش ازدیاد برداشت و فناوری‌های مربوط از طریق تأسیس یک مرکز مدرن و جامع و با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز علمی دانست و عنوان کرد: شرکت‌های تابعه در این باره مکلف به همکاری هستند. شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در این مسیر همه تلاش خود را به کار می‌بندد.
پیشران توسعه غرب کارون
بر اساس اطلاعات موجود، اگرچه میانگین ضریب بازیافت نفت خام میدان‌های ایران حدود ۲۳.۴ درصد است، اما شرایط بعضی از میدان‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری جدی‌تر است. از جمله در میدان‌های نفتی غرب کارون که ضریب بازیافت زیر ۱۰ درصد است. البته ویژگی‌های سنگ و سیال و رفتار مخزن در میزان ضریب بازیافت و روش ازدیاد آن مؤثر است، اما منطقی نیست که بیش از ۹۰ درصد از نفت این میدان‌ها برای همیشه زیرزمین بماند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت‌خام جهان، به واسطه سرمایه‌گذاری در این زمینه، به ارقام بالاتری از ضریب بازیافت دست یافته‌اند. از جمله میدان قوار عربستان که در سال‌های اخیر ضریب بازیافت مخزن به ۵۰ درصد رسیده و اکنون نیز با طرح‌ها و فناوری‌های مدرن‌تر، این کشور در تلاش است ضریب بازیافت میدان را به ۷۰ درصد افزایش دهد.
در این باره، ابوذر شریفی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت معتقد است که این مرکز می‌تواند عقب‌ماندگی‌های تاریخی را تا حد امکان رفع کند و در توسعه میدان‌های غرب کارون بیش از پیش کمک‌کننده باشد.
وی گفت: از آنجا که الگوی تازه قراردادهای نفتی انعطاف بیشتری نسبت به دیگر الگوهای قراردادی دارد گاهی می‌توان تغییراتی را در الگوی توسعه‌ای میدان ایجاد کرد از این رو شرکت متن تلاش می‌کند تا با انجام فعالیت‌های آزمایشی و فناورانه در مراکز ازدیاد برداشت، روند توسعه میدان‌ها را بهبود بخشد. مدیرعامل شرکت متن، راه‌اندازی مرکز مدرن ازدیاد برداشت در اهواز را اقدامی هوشمندانه خواند و افزود: گاهی حمل‌ونقل نمونه‌های آزمایشگاهی و مغزه‌ها به‌دلیل بعد مسافت کار پر ریسکی می‌شود و ممکن است نمونه‌ها آسیب ببینند، اما وجود یک مرکز در نزدیکی محل توسعه با وجود استعداد نیروی انسانی زیادی که در خوزستان است بسیار راهگشاست و امید است که به بهبود شرایط کمک کند.
ایجاد یکپارچگی کاری و مهارتی میان صنعت و دانشگاه
سید ابوالحسن محمدی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی نیز درباره راه‌اندازی مرکز ازدیاد برداشت در اهواز تصریح کرد: اهواز مرکز نفت ایران است. تجارب زیادی دارد. انواع چاه‌ها و مخازن در این منطقه نفت‌خیز وجود دارد و به‌طور حتم با راه‌اندازی این مرکز شاهد یکپارچگی کاری و مهارتی هم خواهیم بود. وی بحث مهارت‌آموزی در منطقه‌ای مانند خوزستان به‌دلیل وجود تنوع بالا در انواع چاه‌ها، وجود دانشگاه‌ها و متخصصان ویژه را مهم دانست و تأکید کرد: شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب همانند دانشگاهی است که می‌تواند در بحث مهارت آموزی کمک‌کننده باشد. زیرا هم توان علمی دارد و هم تجهیزات فوق‌العاده. مدیرعامل شرکت بهره‌برداری نفت و گاز زاگرس جنوبی اظهار امیدواری کرد که تأسیس این مرکز بتواند یکپارچگی، مهارت‌آموزی و مدیریت دانش را به همراه داشته باشد. البته ناگفته نماند که این امر در گرو ارتباط و همکاری سازنده صنعت نفت، دانشگاه‌ها و مراکز علمی است.
مرکز مدرن ازدیاد برداشت، حلقه اتصال دانش‌بنیان‌ها و صنعت نفت
عبدالله عذاری اهوازی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان ضمن ابراز خرسندی از راه‌اندازی مرکز مدرن ازدیاد برداشت در پایتخت نفت ایران اظهار کرد: این مرکز می‌تواند حلقه اتصال مراکز دانش‌بنیان با صنعت نفت و گامی کلیدی در ایجاد هم‌گرایی در مراکز علمی و دانش‌بنیان کشور باشد.
وی از سرمایه‌گذاری ناکافی در صنعت نفت و نزدیک شدن به نیمه دوم عمر مخازن کشور، به‌عنوان هشداری برای انجام اقدام‌های جدی‌تر در افزایش ضریب برداشت از مخازن نفتی و گازی یاد کرد و گفت: هر یک درصد افزایش ضریب برداشت از مخازن، می‌تواند نزدیک به ۴۰۰ میلیارد دلار ثروت‌آفرینی برای کشور حاصل کند.