گروه تجارت جهانی - مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در حرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را باهدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
به گزارش اقتصادسرآمد، در پنجاهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرارگرفته‌اند که خروجی و مختصری از آن را در ذیل با هم می خوانیم:
بر اساس این گزارش باوجود همکاری راهبردی 25 ساله ایران و چین، شواهد حاکی از این است که پکن توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی ایران ندارد و در این میان قرارداد 60 میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در گاز قطر امضا کرده است.
در بخش تحولات جهانی، روند عرضه و تقاضای مواد غذایی عمده جهان مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس گزارش جدیدی که اخیراً توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) منتشر شد، تخمین زده می‌شود هزینه واردات مواد غذایی جهان در سال 2022 به 1.94 تریلیون دلار افزایش یابد که بالاتر از برآوردهای قبلی است.
گزارش چشم‌انداز که دو بار در سال منتشر می‌شود، بررسی‌هایی از روند عرضه و تقاضای مواد غذایی عمده جهان از جمله غلات، محصولات روغنی، شکر، گوشت، لبنیات و ماهی ارائه می‌دهد. همچنین به روند نرخ حمل‌ونقل دریایی مواد غذایی می‌پردازد. در گزارش فائو هشدار داده شده است: «این‌ها نشانه‌های هشداردهنده‌ای از منظر امنیت غذایی هستند و حکایت از این دارند که واردکنندگان برای تأمین مالی افزایش هزینه‌های بین‌المللی خود با مشکل مواجه هستند و به‌طور بالقوه، حاکی از پایان انعطاف‌پذیری آنها در برابر قیمت‌های بین‌المللی بالاتر است.در خبری دیگر وزارت تجارت، انرژی و استراتژی صنعتی بریتانیا به یک شرکت فناوری متعلق به چین دستور داد تا به دلیل نگرانی‌های مرتبط با «امنیت ملی» 86 درصد سهام خود را به بزرگ‌ترین تولیدکننده ریزتراشه بریتانیا واگذار کند. پس‌ازاین مداخله، چین دولت بریتانیا را به نقض قوانین تجارت بین‌المللی متهم کرد.
بریتانیا در اقدامی دیگر ممنوعیت واردات طلای روسیه را توسعه داده است. در ابتدای تابستان سال جاری، کشورهای بریتانیا، آمریکا، ژاپن و کانادا به‌عنوان بخشی از تحریم‌های غرب علیه مسکو در واکنش به جنگ این کشور در اوکراین، واردات طلای روسیه را ممنوع اعلام کردند. این تحریم درواقع شامل واردات طلای تازه استخراج و پالایش شده می‌شد؛ اما شامل طلای صادراتی روسیه یا محصولات طلایی با منشأ این کشور نمی‌شد که اصلاحیه اخیر، آن ها را نیز در برمی‌گیرد.
قرارداد 60 میلیارد دلاری گازی قطر و چین از جمله مسائل مهم منطقه است
در تحولات منطقه‌ای قرارداد 60 میلیارد دلاری گازی قطر و چین از جمله مسائل مهم منطقه است. باوجود سر و صداهای بسیار در مورد همکاری راهبردی 25 ساله ایران و چین، پکن توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی ایران نشان نداده است و در کشورهای رقیب ایران به دنبال فرصت است. روشن است که تحریم‌های شدید و نااطمینانی فزاینده در اقتصاد سیاسی ایران مهم‌ترین عامل عدم تمایل چین به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی ایران است.
سرمایه‌گذاری 7 میلیارد دلاری آرامکو عربستان در کره جنوبی، کمک قطر و عربستان به اقتصاد بحران‌زده ترکیه و توافق 100 میلیارد دلاری امارات و آمریکا در زمینه انرژی پاک و اولین دور مذاکرات تجارت آزاد بحرین و اسراییل از دیگر اخبار مهم منطقه است.
باوجود مشکلات اقتصادی ترکیه در حال حاضر، تجارت میان مسکو و آنکارا به‌سرعت در حال گسترش است و حجم کالاهای صادرشده به روسیه در ماه سپتامبر به رکورد ماهانه 1.1 میلیارد دلار رسیده است. بر اساس داده‌های موسسه آمار ترکیه، این حجم، 2.3 برابر بیشتر از ماه مشابه در سال 2021 است. ترکیه در تابستان سال جاری در میان پنج صادرکننده برتر به روسیه قرار گرفت.
در بخش داده‌های تازه، نیاز خاورمیانه به سرمایه‌گذاری یک تریلیون دلاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تا 2035 مورد بررسی قرار گرفته است. این برآورد، هم‌زمان با اجلاس تغییرات اقلیمی که در مصر برگزار شد، ارائه شده است. اندکی پس از برگزاری این رویداد، برخی کشورهای عربی قراردادهای بزرگ انرژی سبز منعقد کرده‌اند. عربستان سعودی در قالب قراردادی 2.5 میلیارد دلاری برای ساخت و میزبانی یک طرح تولید انرژی‌های تجدیدپذیر در خاورمیانه طی 10 سال آینده متعهد شده است. امارات متحده عربی نیز قراردادی در زمینه توسعه انرژی‌های پاک با عمان امضا کرده است. مصر نیز اعلام کرده است که یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های بادی جهان را توسعه می‌دهد.بررسی سودهای کلان شرکت آرامکو عربستان و دیپلماسی اقتصادی این کشور برای تمرکز بر آفریقا از دیگر مواردی است که در بخش داده‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است.