طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی در سواحل سه استان خزری مازندران، گیلان و گلستان هنوز تهیه و اجرا نشده است که به اعتقاد کارشناسان تحقق این نیاز ضروری نیازمند برنامه ریزی علمی، مشارکت نهادهای مربوط و اراده جمعی مسوولان ارشد این استان های شمالی است.
به گزارش اقتصادسرآمد طول سواحل کشور حدود پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر است که ۸۹۰ کیلومتر آن در شمال ایران در سه استان مازندران، گیلان و گلستان واقع شده است که به گفته صاحبنظران امر ظرفیت فراوان این سواحل در حوزه مختلف اقتصادی، گردشگری و دریایی شکوفا نشده است، سواحل جنوب کشور چهار هزار و ۹۰۰ کیلومتر طول دارد.
بنابر گزارش ایرنا،مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی یک فرآیند مستمر و پویا بوده که براساس آن تصمیمات لازم جهت بهره‌برداری صحیح، توسعه موزون و حفاظت از نواحی ساحلی و دریایی و منابع آن اتخاذ می‌گردد.
استان مازندران ۳۳۸ کیلومتر ساحل در ۱۵ شهرستان از ساری تا رامسر در غرب مازندران و استان گیلان دارای ۲۸۰ کیلومتر نوار ساحلی در ۹ شهرستان از چابکسر در شرق استان گرفته تا آستارا در غرب و استان گلستان افزون بر یکصد کیلومتر ساحل دارد که در شهرستان های بندرگز، بندرترکمن و گمیشان واقع شده است.
دریای خزر با وسعت ۶۰۰ هزار و ۳۸۴ کیلومتر مربع بزرگترین دریاچه یا کوچکترین دریای جهان محصور در خشکی؛ ثروتی بزرگ در شمال ایران است که بهره مندی از سواحل و مواهبش در زمینه های مختلف نیازمند برنامه ریزی علمی و نقشه راه اصولی است.
کشورهای ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان همسایگان این دریاچه بزرگ جهان هستند که همه از مواهب آن بدون داشته نقشه راه علمی از گاز و نفت گرفته تا وجود آبزیان، گردشگری، ترانزیت و تجارت کالا استفاده می کنند، دست کم ۱۵ میلیون نفر ساکنان حاشیه خزر هستند و سواحل شمال ایران نیز سالانه میلیون ها مسافر و گردشگر داخلی و خارجی را پذیراست.ICZM به معنای طرح جامع مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور است که با مشارکت حدود ۲۰ نهاد قبل از ۱۳۸۰ کار مطالعاتی بر روی سواحل کشور آغاز شد که مسوولان امر تاکنون توانستند طرح بخشی از سواحل جنوب کشور را تهیه و اجرا کنند.
کارشناسان امر می گویند طول نوار سواحل استان های شمالی برای سرمایه گذاری در حوزه های مختلف گردشگری و دریایی بسیار مناسب بوده و اهالی و گردشگران انتظارات فراوانی جهت حداکثر استفاده و کارایی از این سواحل دارند که تاکنون محقق نشده است.
مناطق ساحلی یکی از مهم ترین و حساس ترین واحدهای مورفولوژیکی(علمی که از ساختمان و شکل ظاهری ابدان موجودات زنده اعم از جانوری و گیاهی و غیر زنده "معدنی ها"بحث می کند) زمین هستند که براساس آمار موجود در زمان حاضر حدود دوسوم جمعیت زمین در فاصله ۶۰ کیلومتری از خط ساحلی زندگی می کنند که ضروری است برای استفاده بهینه و پایدار از ظرفیت های بی شمار مناطق ساحلی دریای خزر مدیریت یکپارچه این مناطق تهیه و تدوین اجرایی شود.
به اعتقاد کارشناسان حوزه گردشگری استان های شمالی به ویژه در استان مازندران با پیاده سازی دقیق و اصولی طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی می تواند گامی موثر در جهت دستیابی به توسعه پایدار این مناطق باشد.
نداشتن نقشه راه گردشگری، مشکلات زیست محیطی و کمبود تاسیسات و زیرساخت های گردشگری از جمله مهمترین نقاط ضعف در این پهنه ساحلی شمال ایران بویژه در استان مازندران به شمار می رود که بدون شک حجم عظیم ظرفیت در سواحل این مناطق نیازمند مدیریتی یکپارچه به منظور افزایش توانمندی و کاهش نقاط ضعف این مناطق است.
نبود طرح مدیریت یکپارچه ساحلی سبب شده است تا ظرفیت های سواحل خزر در استان های یادشده بهینه استفاده نشود و گردشگران منطقه بدون امکانات مربوط به ملزومات صنعت گردشگری در سواحل اعم از تفریحی و خدماتی به دیدن دریا یا در حد شنا کردن در فصل تابستان اکتفا کنند، ظرفیتی که اگر شکوفا بشود رافع بسیاری از چالش فراروی منطقه اعم از بیکاری بوده و رونق اقتصادی منطقه را به دنبال خواهد داشت.
نتایج پژوهش های انجام شده دانشگاه های استان های مازندران، گیلان و گلستان در این ارتباط نیز تاکید دارد که با سرمایه گذاری همه جانبه در بخش گردشگری مشکل بیکاری در این استان ها برطرف می شود، نکته ای مهمی که تحقق آن همت جهادی مسوولان دولت سیزدهم را می طلبد.
بر پایه تحقیقات یاد شده همچنین در صورت صنعتی شدن واقعی گردشگری در این استانها، جلوگیری از مسافرپذیری صرف و چادرخوابی و تدوین برنامه‌ریزی راهبردی، استان های خزری طی یک دهه آینده ظرفیت ایجاد اشتغال پایدار برای میلیون ها نفر را فقط در حوزه خدمات و گردشگری دارد.استان‌های گلستان و مازندران و گیلان به خاطر سرسبزی ظاهری و منابع طبیعی جزو استان‌های غنی منظور شده اما از نظر محرومیت اقتصادی با استان‌ سیستان‌ و بلوچستان در یک رده قرار دارد که به گفته فعالان حوزه گردشگری در این مناطق اگر به سایر ظرفیت‌ها، جاذبه‌ها و تنوع فرهنگی از خوراک و پوشاک تا صنایع‌دستی از محیط‌ زیست تا صنایع‌ دریایی مطابق با مطالعات و آمایش برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری ساحلی صورت می‌گرفت وضعیت اقتصادی مردم بهتر از اکنون بود.
برخی از کارشناسان و مسوولان امر می گویند استان گلستان در شناساندن جاذبه ها و پتانسیل های گردشگری ساحلی این استان موفقیت زیادی نداشته است و همچنان بخش بزرگی از ظرفیت های این حوزه پنهان است.
به گفته آنان زمینه های رشد و توسعه همه جانبه گلستان در سایه بهره مندی از فرصت های حوزه گردشگری بویژه در بخش سواحل تحقق پیدا می کند. سواحل استان یک فرصت است به عنوان نمونه ساحل ماسه ای منطقه چارقلی شهرستان مرزی گمیشان در شمال غربی استان زیبا ترین سواحل شمال کشور در استان های مازندران و گیلان برابری می کند.
لزوم تهیه طرح مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی در شمال ایران
استاد رشته گردشگری در دانشگاه های غرب مازندران و شرق گیلان گفت: بحث مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی سالهای متمادی است در کشور مطرح است و مورد توجه کارشناسان امر واقع شده اما به جز خطه جنوب ایران آنهم در شرق تنگه هرمز که سازمان بنادر و دریانوردی به صورت عملیاتی به انجام این طرح های مطالعاتی اقدام کرد متاسفانه در مناطق ساحلی شمال یعنی دریای خزر این مهم هنوز به صورت قطعی انجام نشده است.محمدرضا اورمزدی در گفت و گو با ایرنا افزود: در بحث سواحل هم شامل زیستگاه های انسانی شهری هست و هم شامل زیستگاه های روستایی به تعبیر دیگر هم روستای ساحلی داریم و هم مناطق شهری ساحلی که هر کدام دارای کارکردها و مختصات خاص خودشان هستند.
وی خاطرنشان کرد : اما آنچه که اهمیت دارد این است از مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی ابتدا باید ببینیم چه می خواهیم و برای چه این موضوع باید طرح بشود و رابطه اش با صنعت گردشگری چیست؟ یعنی این ۲ فاکتور چه تاثیری بر هم می گذارند و چه تاثیری از هم می پذیرند چون این عوامل می توانند به تعالی بخشی صنعت پایدار گردشگری در سواحل استان های شمالی از جمله مازندران کمک کنند.