جایگاه اجتماعی زنان در شکل گیری  نظام خانه های بندر گنگ

دکتر حسین سلطان زاده، ناعمه دبیری نژاد - احساس آسایش خاطر و مطلوبیت مکان به ویژه برای جنس مؤنث از دغدغه و اهداف معماران از دیرباز بود؛ زنان با استفاده از سرشت خاص خود ویژگی و نیازهای متفاوت، منجر به خلق فضا و ارتباط فضایی شدند که در راستای مطلوبیت و برطرف کردن نیازهایشان است. 
حتی در برخی خانه ها هر اتاق یک حمام جدا دارد. دلیل این حمام های متعدد در خانه به این دلیل است که فرزندان هر یک اتاقی داشته که بعد از ازدواج و تشکیل خانواده، زندگی را در همانجا ادامه داده و در کنار سایر خانواده زندگی می کنند، گاهی هر دو اتاق حمام مشترک و در برخی خانه ها رختکن در جلوی حمام مشاهده می شود. 
یکی از دلایل اصلی راه یافتن حمام به درون خانه این بود که مردم اعتقاد داشتند شب نباید از خانه خارج شد. این اعتقاد به دلیل وجود تبعیدهای زیادی که از شهرهای مختلف به بندر عباس و شهرهای همجوار فرستاده می شدند بود و دلیل دیگر وجود خرافاتی همچون جن بود که بسیار مورد اهمیت بود؛ و معتقدند در صورت نفوذ به انسان، دچار بیماریهای سخت می شود که برای درمان آن از رسوم خاصی (زار) استفاده می کردند. حمام در این منطقه علاوه بر استحمام برای وضو گرفتن به کار می رفت با توجه به نمازهای ۵ گانه اهل تسنن و زندگی چند خانواری وضو گرفتن برای زنان در حمام خودشان راحت تر بود علاوه بر این زنان معتقد بودند که لباس هایشان را نباید نامحرم ببیند و به همین دلیل بعد از شست و شو لباس خود را درون حمام شخصی اتاق خود پهن می کردند تا خشک شود. آب حمام توسط لوله کشی به مسنی (گوددال باغچه درون حیاط) ریخته می شد و به بیرون از خانه راه نمی یافت.

بام و جان پناه
بام همچون حیاط از اهمیت زیادی برخوردار است. برای کارهای روزمره و آشپزی در برخی فصول سال، شاب برای خواب مورد استفاده قرار می گیرد. بام به دلیل تهویه مطبوع و سایه اندازی جان پناه های بلند محیط مناسب آسایشی فراهم کرده و شب برای خواب مناسب است. در قسمتی از بام شاهد فضای سقف برای کاربردهای متفاوت هستیم. در برخی خانه ها اتاقی جهت نگهداری لوازم مربوط به خواب وجود داشت تا به طور روزانه آن ها را پایین به بالا جابه جا نکنند، علاوه بر این مجلسی و مطبخ فصلی بر روی بام ساخته می شد. بر خلاف معماری این منطقه جان پناههای این خانه ها مشبک نبوده و از دیواره دو تکه استفاده شده تا علاوه بر تهویه، محرمیت ایجاد کند و زنان از بام خانه به راحتی استفاده نمایند.
در جعبه‌هایی که پشت بام‌ها به هم متصل هستند؛ دیواره جان پناه بلندتر از سایر قسمت هاست، در خانه هایی که اختلاف ارتفاع وجود دارد جان‌پناه به یک اندازه است، این راه کارها جهت کم شدن دید از بام همسایه صورت گرفته است.

نتیجه گیری
با توجه به بعد اجتماعی توسعه پایدار ارتقاء سطح زندگی انسان و جلوگیری از هنجارهای فردی و اجتماعی در افراد به ویژه زنان در خانه که مهمترین عرصه حضور و نقش آفرینی اوست، بررسی شده است. با توجه به فرهنگ و آداب و رسوم بندر كنگ و نقش آفرینی زن در نظام اجتماعی، مهم ترین عوامل آسایش و مطلوبیت فضایی برای جنس مؤنث از نظر محرمیت مورد بحث است. یافته‌های پژوهش نشان دهنده راهکارهای مشترک و متفاوت میان معماری نقاط مختلف ایران است. حیاط مرکزی را در معماری فلات مرکزی وجود دارد اما آنچه حیاط مرکزی ناحیه گرم و مرطوب را از گرم و خشک متمایز می‌کند وجود بازشوهایی در بیرون از خانه است که دلایل اقلیمی و آسایشی دارد، با این حال برای ایجاد محرمیت تمامی پنجره های بیرونی در قسمت بالایی دیوار خانه که از ارتفاع زیادی برخوردار است، واقع شده تا دید به داخل خانه وجود نداشته باشد. زنان گنگ بسیار بر روی حجاب خود و آشکار نساختن حتی صورت خود بر مردان حساس هستند. با ایجاد حیاط مرکزی اکثر بازشوها به درون حیاط باز می شد و تا جای ممکن رابطه درون خانه با بیرون را تقلیل می داد که خود امنیت را به همراه دارد زیرا زنان در بسیاری از فصول سال ممکن است تنها بوده و همسران شان در سفرهای تجاری باشند. باز شدن بازشوها در حیاط مرکزی نیز با گچ‌بری و قرارگیری در بالای درب اتاق دید از درون حیاط را نیز کاهش میدهد به دلیل زندگی چند خانواری ممکن بود چند مرد در یک خانه حضور داشته باشند و این گچ‌بری و پنجره های کوچک فضای راحتی برای زنان ایجاد می نمود. 
ادامه دارد......
جایگاه اجتماعی زنان در شکل گیری  نظام خانه های بندر گنگ
ارسال دیدگاه
اخبار روز
ضمیمه