گروه آب و انرژی – محمد کیان اسماعیلی - پیشروی کویر از جنوب و شورشدن آب به دلیل گرایش به سمت شمال، دو آسیب جدی زیست‌محیطی استان سمنان است که دیر یا زود اتفاق می افتد، خشک شدن زمینها و فرونشست سرزمینی به همراه کاهش علوفه مرتعی و پیشروی کویر به سمت شمال، از عوارض برداشت بی‌رویه از آبهای زیرزمینی است گرایش آب در استان سمنان پدیده ای مشهود است برای جلوگیری از این فاجعه، نیازمند کار اساسی هستیم.
محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو به ایرنا گفت: با اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان حدود ۱۰۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی که در دنیا اکوسیستمی بی‌نظیر است نابود می‌شود.
وی افزود: در سال ۱۳۹۶ قرار بود طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان اجرا شود برآورد کرده بودند که بین ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان هزینه احداث خواهد بود، این قیمت مربوط به حدود ۵ سال پیش است که الان قطعا این رقم دو تا سه برابر افزایش یافته است، بنابراین با توجه به اینکه میزان آبی که می‌خواهند منتقل کنند بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال است و قرار است به مصرف شرب، کشاورزی و صنعت برسد، با توجه به قیمت تمام‌شده هر متر مکعب آن، بعید است فعالیت هیچ صنعت یا کشاورزی با چنین آب گرانقیمتی اقتصادی و مقرون به صرفه باشد.
وی اظهار داشت: طبیعی است تنها توجیهی که می‌شود برای این کار در نظر گرفت شهرک‌سازی و سوداگری زمین در استان سمنان است، همان زمان که گزارش ارزیابی طرح انجام شده بود اشاره کرده بودند که یکی از مزیت‌های اجرای این طرح افزایش قیمت زمین در مقصد است؛ به نظر می رسد افرادی که مطمئن بودند این طرح اجرا می‌شود زمین های هکتاری در آنجا خریدند و حتی اعلام کرده بودند که حاضرند پول اجرای این طرح را بپردازند، البته قطعا این پیشنهاد برای این بود که بتوانند زمین‌هایی که هکتاری خریدند را متری بفروشند.
پژوهشگر حوزه منابع طبیعی ادامه داد: اما مساله این است که همین الان هم دریای خزر با مشکلات جدی روبرو است، میزان بار آلایندگی خزر ده‌ها برابر بیشتر از استاندارد است و ایران به عنوان یکی از ۵ کشور بزرگ حاشیه خزر باید تلاش کند تا همتایانش هم پروتکل‌های محیط زیستی خزر را رعایت کنند، الان روسیه اجرای طرح های سدسازی بر روی رودخانه ولگا را برای توسعه کشاورزی آغاز کرده است، ترکمنستان هم درصدد احداث آب شیرین کن است به این ترتیب چیزی از خزر باقی نخواهد ماند چون ورودی آن تا حد زیادی کاهش می‌یابد، ایران باید به تعهداتی که وجود دارد وفادار بماند تا بتواند جلوی فعالیت بقیه کشورها را بگیرد اگر خودش هم این کار را انجام دهد عملا این امکان از بین می رود.
وی افزود: علاوه بر اینکه محلی که قرار است طرح انتقال آب خزر به سمنان اجرا شود یعنی در اطراف میانکاله محلی است که به شدت شکننده است عمق آب آن منطقه بسیار کم شده، این می تواند مشکلاتی را برای زیستگاه ماهیان خاویاری ایجاد کند و در آمد صیادی در منطقه کاهش یابد، از طرفی با کاهش آب پسابی که وارد خزر می‌شود می تواند کیفیت آب را به مخاطره بیندازد.
درویش گفت: از آنجا که چون در روند انتقال باید آب را از ارتفاعات بالای حداقل ۲ هزار متر از ارتفاعات البرز میانی عبور دهند و دوباره به سمت سمنان برگردانند باید از روش پمپاژ استفاده شود که نیاز به ایجاد نیروگاه بزرگ برق دارد که قطعا با کار کردن این نیروگاه میزان دمای طبیعی منطقه افزایش می یابد، از طرفی هم بنا به گفته کارشناسان با اجرای این طرح حدود ۱۰۰ هکتار از جنگل های هیرکانی نابود می شود که با توجه به مراتعی هم که نابود می شود این رقم بسیار بیشتر خواهد بود، علاوه بر این می تواند یک گسست اکولوژیکی در رویشگاه هیرکانی ایجاد کند.درویش تاکید کرد: استان سمنان به خاطر اینکه کمترین میزان جمعیت را به نسبت وسعت در کشور دارد تا این لحظه کمترین خسارات محیط زیستی هم به آن وارد شده است پس چرا می خواهیم این مزیت را از بین ببریم در حالی که می توان با برنامه ریزی اصولی و فنی هم از منابع آبی موجود محافظت کرد و هم اینکه استان سمنان می تواند به قطب گردشگری طبیعی و یکی از قطب های گردشگری فرهنگی و تاریخی تبدیل شود و از محل فروش این جذابیت ها، کوه های رنگی، ارائه جذابیت های منحصربفردش، دریاچه ممتاز حاج علی قلی که ۵ تا ۶ ماه از سال مانند آیینه می درخشد کسب درآمد کرد.

شورشدن آب و پیشروی کویر
 به سمت شمال
بهرامعلی ظاهری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان به خبرنگاران افزود: از مهمترین مسایل استانهای مناطق بیابانی، خشک و نیمه‌خشک کمبود آب است که استان سمنان نیز با این مساله مواجه است.وی با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری همیشه رهنمودهایی درباره مصرف بهنیه داشته‌اند که این مساله باید در مورد آب بیشتر مورد توجه باشد، ابراز داشت: حدود ٨٠ تا ٨۵ درصد منبع تامین آب در استان از سفره‌های آب زیرزمینی است و طی سالها برداشت از این منابع زیرزمینی افزایش یافته و افت سطح آبهای زیرزمینی را به همراه داشته است.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان، میزان افت آبهای زیرزمینی به دلیل برداشت‌های بی‌رویه تا ٣٠٠ و ٣۵٠ متر رسیده که جای تامل دارد. وی بر استفاده از پساب در مدیریت مصرف آب تاکید و اضافه کرد: استفاده از پساب خروجی از مصارف مختلف باید بازچرخانی شود و برای فضای سبز به جای آب برداشتی از آب تصفیه‌شده و بازچرخانی‌شده استفاده شود که این مساله هنوز محقق نشده و توسط دستگاه های مرتبط نهایی نشده است.وی با اشاره به اینکه استان سمنان در منطقه ای نیست که بارش قابل توجه داشته باشد، گفت: این میزان میانگین ١٢٠ میلیمتر است که در سالهای اخیر حتی به این رقم نرسیده است و با توجه به این مسایل و مشکلات جدی در حوزه کمبود آب، باید دغدغه جدی در بین مردم و مسوولان شکل بگیرد.ظاهری بر تغییر الگوی کشت کشاورزی و استفاده از گونه های بومی تاکید کرد و گفت: باید از کشت گونه‌های آب‌بر پرهیز شود.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان یادآور شد که رعایت الگوی مصرف از سوی مردم باید مدنظر باشد تا استان از عواقب شدیدتر کم‌آبی و پدیده بیابازایی، در آینده در امان بماند.

شورشدن آب و پیشروی کویر به سمت شمال، آسیب‌های مهم زیست‌محیطی استان سمنان است
استان سمنان سالانه ۱۳۳ میلیون متر مکعب کسری آب‌های زیرزمینی و سه و ۲ دهم میلیارد مترمکعب کسری مخزن انباشته دارد و صرفه‌جویی ۱۷۸ میلیون مترمکعبی آب در سند سازگاری با کم آبی استان تا سال ۱۴۰۵ هدفگذاری شده است.
بنا به اعلام شرکت آب و فاضلاب استان سمنان، خروجی آب چشمه روزیه سمنان به عنوان منبع تامین آب این شهر از ۵۴۰ لیتر بر ثانیه در سال ١۴٠٠ به ۳۴۵ لیتر در ثانیه در ١۴٠١ کاهش یافت.
ورودی آب چشمه گل‌رودبار از دیگر منابع تامین آب شهر سمنان نیز از ۱۶۰ به ۱۱۰ لیتر بر ثانیه کاهش یافت و در مجموع نیاز آب آشامیدنی استان سمنان ۹۸۵ لیتر بر ثانیه، اما ظرفیت تامین آب استان ۸۳۰ لیتر بر ثانیه است.