گروه آب وانرژی -  تا به امروز منازعات مختلفی درباره استفاده از آبهای ژرف در کشورمان داشته‌ایم؛ اما آیا استفاده از این آب‌ها می‌تواند گره‌گشای کمبود آب باشد و آیا می‌توان از "آب‌های ژرف اقیانوسی" نیز استفاده کرد؟ رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی به این سؤالات پاسخ داده است.
 70 درصد از سطح کره زمین را آب‌ها دربر گرفته است و دسترسی کشور ما به این آب‌های آزاد, از جمله موهبات الهی به اقلیم سرزمین مان است اما متأسفانه ما آن طور که شایسته است از ظرفیت اقیانوس‌ها برای تولید دانش, ثروت و ..., استفاده نکرده‌ایم و در حالی که در دهه‌های اخیر روند بهره‌برداری از دریاها و اقیانوس‌ها در سایر کشورها روند صعودی به خود گرفته و ما هنوز در مراحل ابتدایی بهره‌برداری پایدار از آب‌های آزاد هستیم.
اقیانوس‌ها دارای ظرفیت‌های زیادی هستند که مورد غفلت قرار گرفته است؛ تغذیه از دریا، کشاورزی در دریا، تولید انرژی از دریا، اقتصاد دریا، بازرگانی دریا، تأمین منابع آب شرب از دریا از جمله پتاسیل‌هایی هستند که در کشور مورد غفلت قرار گرفته‌اند.
در رابطه با موضوع اهمیت اقیانوس‌ها و پتانسیل بهره‌برداری از آن‌ها در کشور، میزبان  دکتر مرتضی توکلی؛ رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی و دکتر ابوالفضل صالح, عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی  بودیم تا ظرفیت‌های علمی و عملی کشور در رابطه با این موضوع را تشریح کنند. این نشست با عنوان چرا از ظرفیت عظیم و متعدد دریاها در کشورمان استفاده نشده است؟ منتشر شد؛ در ادامه مشروح گفت‌و‌گوی تسنیم تقدیم مخاطبان ارجمند شده است:
 
فعالیت‌های کاوشگر خلیج فارس از چه زمانی شروع شده است و در گشت‌ها و پایش‌های این کاوشگر چه اهدافی دنبال می‌شوند؟ 
دکتر صالح: از زمستان سال 1396 فعالیت کاوشگر به شکل رسمی در قالب گشت محدودی در تنگه هرمز آغاز شد؛ کاوشگر خلیج فارس در طی این سال‌ها به مرور کامل‌تر شد و ایرادهای آن برطرف شد. امروزه نیز نمی‌توان گفت که کاوشگر خلیج فارس در یک شرایط ایده‌ال است اما نسبت به سال‌های ابتدایی فعالیت خود، تغییرات مثبت و رو به جلویی داشته است و همچنین در بخش تجهیزات اجرای عملیات میدانی بهینه‌سازی‌هایی روی آن انجام شده است.
از سال 1397 برنامه‌ریزی فعالیت کاوشگر بر اساس نیاز علمی کشور، توانایی‌های کاوشگر و رسالت‌های پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی انجام شد و برنامه پایش اقیانوسی خلیج فارس و دریای عمان برای پژوهشگران تدوین شد. در آن زمان یک تیم 40 نفره در تدوین برنامه بلندمدت کاوشگر نقش داشتند؛ هدف اصلی این برنامه داده‌برداری و ثبت اطلاعات به صورت منظم بود که این مهم در بسیاری از کشورهای جهان از سال‌ها پیش شروع شده بود و ما کمی دیر به این موضوع ورود کردیم.
 
این داده‌های دریایی نقش بسیاری مهمی در آینده ما دارند؛ به کمک این داده‌ها می‌توانیم روند تغییرات اقلیم دریا و اینکه این روند به کدام سمت پیش می‌رود را ببینیم و از خطرات احتمالی برای منابع زیستی و خطراتی که معیشت ساکنان مناطق ساحلی را تهدید می‌کند، مطلع شویم. به طور کلی پیش‌بینی آینده از طریق دست‌یابی به داده‌های گذشته و مدل‌سازی آن‌ها میسر می‌شود و اطلاعات گذشته پایه بهره‌برداری‌های آینده هستند.
به عنوان مثال در حال حاضر موضوع تغییر اقلیم و گرمایش در جهان مطرح است و به دنبال این گرمایش، وسعت یخچال‌های طبیعی در هیمالیا کمتر شده است؛ این کاهش وسعت یخچال‌ها چگونه می‌تواند بر جمعیت ماهیان دریای عمان تأثیر بگذارد؟ در حالی که ما رکود صیادی در این منطقه را تنها به دلیل صید بی‌رویه می‌دانیم، چنین وقایع طبیعی نیز در کاهش میزان صید تأثیر دارند اما به دلیلی که ما دانش پایه را برای فهم این موضوع نداریم، از برآورد تأثیرات آن غافلیم.
بر اساس مطالعات دانشمندان در حال حاضر وسعت یخچال‌های طبیعی در هیمالیا کمتر شده که به دنبال آن شدت سرمای بادهایی که از هیمالیا بر روی شرق دریای عمان و شمال دریای عرب می‌وزیده، کاهش پیدا کرده است. این موضوع باعث شده تا در زمستان‌ها، اختلاط عمودی ستون آب در این قسمت از دریا کاهش پیدا کند که این کاهش عمق اختلاط باعث شده تا گونه‌ای از فیتوپلانکتون‌ (تولیدکنندگان اولیه در زنجیره غذایی دریا) به نام "نوکتیلوکا" در منطقه غالب شود، در حلقه بعدی زنجیره غذایی در آن منطقه زئوپلانکتونی به نام کوپه پودا وجود دارد که نمی‌تواند از فیتوپلانکتون نسبتاً درشت "نوکتیلوکا" تغذیه کند و در نتیجه این موضوع، زنجیره غذایی در این بخش از محیط دریا می‌تواند دچار تحول اساسی شده و  احتمالاً منجر به کاهش جمعیت ماهیانی که از این کوپه پودا تغذیه می‌کردند، شده باشد. این موضوع باید با سنجش‌های میدانی و اندازه‌گیری‌های منظم در دریای عمان مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. 
گرمایش جهانی بر جمعیت مرجان‌ها که مهم‌ترین نقش را در تنوع زیستی دریاها دارند نیز تأثیرگذار بوده و بر اثر آن تعداد مرجان‌ها در خلیج فارس با سرعت زیادی در حال کاهش است. گرمایش جهانی ناشی از انتشار کربن دی اکسید و سایر گازهای گلخانه‌ای پس انقلاب صنعتی سرعت زیادی پیدا کرده و طبیعتاً بر خلیج فارس نیز تأثیرگذار بوده است.
در حال حاضر خلیج فارس گرمترین محیط دریایی آزاد در زمین در فصل تابستان است و همزمان با شروع نیمه دوم فصل تابستان، دمای آن در برخی مناطق از 36 درجه نیز بالاتر می‌رود و پدیده‌های مانند موج‌های گرمایی این گرما را تشدید کرده و آن را از آستانه تحمل مرجان‌ها خارج می‌کند و باعث تلف شدن آن‌ها می‌شود!  با این مثال‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که داده‌برداری منظم و پیوسته از محیط‌های دریایی برای حفاظت، مدیریت منابع و بهره‌برداری پایدار امری ضروری است. 

در پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی علاقه زیادی برای انجام گشت‌ها وجود دارد؛ به عنوان مثال در آخرین گشتی که انجام دادیم، ویروس اومیکرون تعدادی از همکاران را مبتلا کرد و ما در آن شرایط با 2 سناریو رو به رو شدیم، اول اینکه گشت را کنسل کنیم یا اینکه گشت را با رعایت اصول بهداشتی ادامه دهیم که با مشورت با همه همکاران تصمیم این شد که گشت را در همان شرایط سخت ادامه دهیم و خوشبختانه پروژه ما به خوبی انجام شد.
 
گشت‌های کاوشگر بر اساس برنامه‌های از پیش تعیین شده است؛ فعالیت کاوشگر با حضور 15 متخصص و حضور سایر پرسنل شناور از بوشهر شروع و در چابهار پایان می‌یابد. فعالیت ما در کاوشگر به شکل شبانه‌روزی است و هر زمان که به نقطه مورد نظر برسیم، عملیات را آغاز می‌کنیم. هر گشت معمولاً 20 تا 30 روز طول می‌کشد و در بیشترین رکورد خود بیش از 80 نقطه در خلیج فارس را در یک دوره گشت و پایش مطالعه کرده‌ایم.