گروه اقتصاددریا – امید اسماعیلی –  برای بررسی اما و اگرهای بهره برداری از ظرفیت بی بدیل کشور دریایی ایران که متاسفانه با سوء مدیریت همراه شده است با کاپیتان محمدرضا تقوی فرهی ـ پیشکسوت خوش رو ، دریا دل و باصفا، متولد یلدای 1346 تهران؛ فارغ التحصیل دبیرستان البرز؛ ورودی سال 1364 به نیروی دریایی و دانشگاه علوم دریایی نوشهر رشته ناوبری و فرماندهی کشتی؛  فارغ التحصیل از دانشگاه در سال 1368 با عنوان ناوبان دوم؛ مدیر عملیات غواصی معاونت عملیات نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و... به گفت و گو نشستیم که در ذیل مشروح این پرسش و پاسخ را با هم مرور می کنیم:

کسی باید برای دریا تصمیم بگیرد که حداقل 10 سال دریا رفته باشد
محمدرضا تقوی فرهی: ما همیشه در تصمیم هایمان تأخیر داریم. باید تأکید کنم کسی باید برای دریا تصمیم بگیرد که حداقل 10 سال دریا رفته باشد. حتی اگر دانشمند مرتبط باشد اما اگر دریا نرفته باشد، تصمیمات وی ایجاد خطا خواهد کرد. یک ملوان فعال در دریا، بسیار بهتر می تواند شرایط دریا و تصمیم گیری درباره فعالیت های دریایی را بفهمد. این موضوع برای ما در نیروی دریایی به عینه حس شده است.

اقتصادسرآمد: می توان برآورد کرد که یکی از علل عمده این مسأله، نبود متخصصین در رأس کار و وجود کارشناسان خشکی گرا در مواضع تصمیم سازی و تصمیم گیری برای فعالیت های دریایی هستند؟
 محمدرضا تقوی فرهی: می توان کلی تر  بیان کرد؛ نگرش کلی حاکم بر حکومت و مردم به خشکی است. حتی در دانشکده دافوس ستاد، نیروهای دریایی به نوعی غریبند. هرچند مدیریت دانشکده با شرایط نیروهای دریایی آشنا و همراه است، اما تغییر جو حاکم بر آن دانشکده مستلزم زمان است. با یک مثال نگاه مسئولان به نیروی دریایی مشخص می شود؛ در بازدید مسئولان از نیروی دریایی با لباس سفید نیروی دریایی از آن ها استقبال می شود و در باشگاه افسران با غذاهای دریای مثل ماهی و میگو پذیرایی می شوند که با این طعنه مواجه می شویم که به خاطر لباس سفید تمیز، ما نیروی رزم نیستیم و نیروی بزم هستیم و همچنین همیشه با غذاهای دریایی از خودمان پذیرایی می کنیم، در صورتی که غذاهای دریایی باید خریداری شود و تفکر مسئولین این است که ما غذای خود را از دریا صید می کنیم که با سرعت 30 گره ناوشکن چنین اقدامی دور از ذهن است. یا در مورد دیگری در بازدید از تنگه هرمز که 29 مایل یا حدود 40 کیلومتر است، مسئولی انتظار تنگه به مانند خشکی را داشته است و از ما سؤال می پرسید پس تنگه کجاست؟ یا مسئولی در ابتدای انقلاب، اظهار داشت که با غرق کردن یک تانکر در تنگه راه تردد را می بندیم؛ این موارد نگرش کلی مسئولان به مسأله دریا را نشان می دهد. اما همین مسئولان با یکبار در دریا و مواجهه با موج، به سختی شرایط کار در دریا اعتراف می کردند. در اینجا به دنبال نکات منفی و مقصر نیستم.
یکی از شرایطی که می تواند به توسعه فرهنگ دریایی کمک کند، ورزش های آبی است. الان در جزایر کیش و قشم و ... ورزش های آبی مثل جت اسکی، غواصی و غیره رونق گرفته و مردم بیشتر با شرایط دریا آشنا شدند. این فعالیت ها باید استاندارد و قانونمند شوند.

در کشور دادگاه رسمی دریایی وجود نداریم
در کشور دادگاه رسمی دریایی وجود ندارد؛ در کشوری که سه هزار کیلومتر مرز دریایی و دعاوی دریایی وجود دارد. در یک دعوا در دریا، که یک غواص کشته شد، یک کارشناس شیلات نظر کارشناسی ارائه داده است! مگر یک ماهی مرده که کارشناس شیلات باید نظر
 بدهد؟
اقتصادسرآمد: به زعم ما، اولین مقصر این امر، نیروی دریایی است. به دلیل آن که اولین گروهی است که با دریا و فرهنگ دریایی مواجه بوده است و می دانند که دیگران اطلاعات دریایی خوبی ندارند، اما هیچ اقدام مؤثری در زمانی که به طور کامل حاکم دریایی ما بودند، انجام ندادند و بعد از آن، سازمان های دیگری که به این حوزه وارد شدند هم مقصرند. 
محمدرضا تقوی  فرهی:به چند دلیل، نیروی دریایی نمی تواند فعایت فرهنگی گسترده کند: اول اینکه، محدودیت امنیتی وجود دارد، نیروهای نظامی تا زمانی که شاغل هستند حتی تصاویر آنها هم نمی تواند منتشر شود. همین الان هم بسیاری از صنایع دریایی ما بوسیله افسران و بازنشسته های نیروهای دریایی اداره می شود.
یک زمانی اگر یک افسر ناخدا سوم یا یک سرگرد از نیرو خارج می شده است، فورا می توانست فرمانده یک کشتی تجاری شود، اما الان این مسیر مسدود شده است، طوری که فرمانده ناو 33 هزار تنی خارک، وقتی بازنشسته می شود، وی را تنها به صورت دانشجو که تحت فرمان یک ناخدا باشد، حاضر به پذیرش می شوند که ایشان نپذیرفتند.
الان اگر یک افسر نیروی دریایی بعد از بازنشستگی بخواهد یک آموزشگاه غواصی راه بیندازد، مانعش می شوند؛ چرا که آموزش یک افسر نیروی دریایی به صورت استاندارد ارائه می شود و این آموزش استاندارد برای کسانی که آموزش غیراستاندارد ارائه می دهند، گران می آید. تا یک زمانی برای ایجاد شرکت غواصی در کشور، از آموزشگاه نیروی دریایی استعلام می شده است و از یک زمانی به بعد، این موضوع به سازمان بنادر و دریانوردی واگذار گردید که تا به حال هم کارشناس غواصی ندارد، اما مجوزهای تأسیس شرکت غواصی را صادر می کند.
این موضوع یک کار فوق تخصصی است که برخی ها را خوشحال نمی کند، راهی به جزء مراجعه به تخصص و فرهنگ سازی وجود ندارد.

اقتصادسرآمد: در مقوله نیروی انسانی برای فعالیت های دریایی، یک فرد چند سال باید وقت صرف کند تا یک انسان ماهر برای این گونه فعالیت ها شمرده شود؟ وآیا دانشکده ها و آموزشگاه های کشور می توانند چنین نیروی را آمده کنند؟
محمدرضا تقوی فرهی:سؤال خوبی است، اما پاسخ به آن کمی پیچیدگی دارد. انگلیسی ها منشأ دانش دریایی بودند و ما این دانش را از آنها کسب کردیم. چرچیل زمانی که وزیر دریاداری انگلیس بود، یک عبارت معروفی گفته است:«برای ایجاد یک نیروی زمینی دوسال وقت لازم است، برای ایجاد نیروی هوایی سه سال زمان کافی است، اما برای ایجاد یک نیروی دریایی به 50 سال زمان نیاز است». این کلام از کسی است در که در زمان خود سرآمد دریانوردی دنیا بوده اند. شما یک جوان را با سه سال آموزش می توانید خلبان یک جنگنده بار بیاورید. حال اگر بخواهید یک جوان را فرمانده یک ناوشکن کنید، حدود 17 سال طول خواهد کشید که از بین 100 نفر، شاید سه یا چهار نفر بتوانند فرمانده ناوشکن شوند.